Әсіресе, мұндай жиындарда башқұрт, татар, гагауыз, құмық, чуваш, қырғыз, өзбек, түрік, қарашай, малқар, хақас милеттерінің жас ақын-жазушыларымен танысып, тамырласудан да артық, бауырмалдық сезім бойды ерекше билейді. Жайшылықта өзге ұлт өкілі болып көрінетін, салқын сезілетін бауырларымыздың ортақ мүдде жолында іш тарта сөз айтуы, жырын оқып, әнін әуелетуі ұзаққа созылар достықтан дәмелетеді. Алматы әуежайында тұрып, жарты әлемді билеген сұлтандардың ордасына баруды ойлағанда, сен де мына дүниеге паң қарағың келіп, танауыңды көтересің. Түркия азаматтарының түркі халықтарының басын жиі қосып, ортақ мәмлелі істерді неге ұдайы талқылайтынын осындайда сезінесің.
Ататүрік әуежайынан күтіп алған Әлішер есімді өзбек бауырымыздың туристердің елі аталған мемлекеттің ығы-жығы меймандарының арасында соншалықты жылыұшарай көрінгенін неге жоритынымызды білмедік. Алғашқы жүздесуіміз ашық аспан астында танысудан басталды. Еуразия жазушылар одағы қауымдастығының төрағасы Якуп Өміроғлы мұндай жиынның бай мазмұнына тоқталып, келген қонақтар мен жас қаламгерлерге сәттілік тіледі. Түрік ақыны Әли Акбаш, Әзербайжан классигі Анар, кипрлік Исмайыл Бозкурт, Рамазан Коркмаз, Мұстафа Курт, Камил Акарсу, Хусейн Өзбай, Осман Шевиксой, Танер Гөшлөтүрік секілді сөз жампоздары роман, әңгіме, өлең, драма секцияларына бөлінген жас қаламгерлерге шеберлік сабақтарын өткізді.
Мен роман секциясына жазылдым. Әрине, романист емеспін. Қазіргі түрік әдебиетіндегі романға деген көзқарасты, түркі жас қаламгерлерінің роман туралы пайымдарын білгім келді. Өйткені роман әдебиеттің жетекші жанры. Әдебиеттің үлкен сыйлығы көбіне романистерге берілді. Бір халықтың әдебиеті екінші халықтікінен роман арқылы озып, жаңарып отырды. Біздің лекторымыз бірінші күні Анкара универсиетінің профессоры Мұстафа Курт болды. Қазіргі кезде романға деген көзқарастың постмодерндік үлгіде екенін айтты. Роман жазатын адам, тек қана ұзақ жаза алатын қаламгер емес, тағдыры мен білімі, айтары мен айтпағы өмірлік философиямен қатар, әдебиеттің де заңдылықтарын меңгерген жан болуы тиіс екен. Қазіргі кездегі роман туралы түсініктің көп өзгергенімен, негізгі қызметі өзгермегенін түсіндірді.
Ал Исмайыл Бозкурт екінші күнгі жиында өзінен гөрі жас жазушылардың пікірін сұрауды қызық көріпті. Фантастика, ғұмырнамалық, ғашықтық романдарды енді жаза бастаған жас түріктер өздері туралы көп айтқан жоқ. Өйткені айтатын сөздері де, өмірлері де мұндай жиында көсіліп сөйлеуге аздық етті. Исмайыл Бозкурт ең алғаш рет роман деген сөзді он жас шамасында естігенін айтты. «Бірде автобуспен көрші ауылға бара жатқанымда екі кісі келіп, шопырға: «бізге роман әкелсеңіз» деді. Мен ол қандай зат екен деп ойладым. Кейін шопыр екі кітап әкелгенін көрдім. Сонда роман деген кітап екен ғой деп ойладым. Содан біраз уақыт өткенде өзім де ақша жинап, әлгі шопырға роман әкеп беруін өтіндім. Менің романмен таныстығым осылай басталған», деді. Шын мәнінде роман деген не? Бір адамның ғана тағдыры, бір ғана ғашықтардың хикаясы ма? Оның ар жағында мән-мағынаның, қызметтің жөні қандай? Варгастың роман туралы бір кітап жазуы тегін болмағаны ғой. Қалай десек те бүгін роман жазылып жатыр, оқылып жатыр.
Босфор бұғазына шығып, түнгі Ыстанбұлдың кешінде өлең оқылып, ән айтылды. Сондағы кеменің үстіндегі жас түркілерді көрсеңіз ғой. Бәрі тату. Бәрі дос. Бір-біріне көрсеткен құрметтері, қошеметтері, ықыластары қандай. Анар секілді қарт қаламгерлердің қасына бірінен соң бірі барып, бір ауыз лебізін естігісі келеді. Шіркін дейсің, мына тіршілікте бәріміз бір кеменің үстінде дәл солай кетіп бара жатқан жоқпыз ба? Ендеше тура солай тату-тәтті болып, қарттарымыздың ақылын тура солай тыңдап жүрмейміз бе? Теңіздің төсінде тұрғанда алыстан мұнарта көрінген Сұлтан Ахмет мешітіне қарап, соны тілейсің. Ай-Софияға қарап түркілердің жеңісі мол болса дейсің. Сондағы түрік ақынының ғазалындағыдай: «Сойымыз бір, сөзіміз бір, өзіміз бір» едік. Сол бірлік жасасын!
Бағашар Тұрсынбайұлы,
«Егемен Қазақстан»
Алматы – Ыстанбұл – Алматы
