Бұл өте дұрыс талап деп санаймыз, өйткені елімізде тұрмыстық қатты қалдықтар көлемі күн өткен сайын артып келеді. Энергетика министрлігінің мәліметіне қарағанда, Қазақстанда жыл сайын 5 миллион тоннадан астам тұрмыстық қалдық пайда болып, оның 9 пайызы ғана қайта өңделеді екен. Бұл еліміздегі тұрмыстық қатты қалдықтардың қоршаған ортаға кері әсерін тигізіп, экологиялық ахуалға айтарлықтай нұқсан келтіріп жатқанын көрсетеді.
Әрине кейбір бизнес құрылымдары тұрмыстық қатты қалдықтарды қайта өңдеп, игілікке жарату жобаларын жүзеге асыруда. Осы бағыттағы шетел тәжірибесін зерделеп, озық технология үлгілерін енгізген кәсіпкерлер де бар. Алайда аз болған соң олардың әлеуеті шектеулі, сондықтан тұрмыстық қатты қалдықтар көлемінің шектен тыс ұлғаюы алаңдатарлық ахуал. Бұл жөнінде «Егемен Қазақстан» газеті бірқатар материалдар легін жариялады.
Жаһанға зер салсақ, АҚШ, Еуропа және Оңтүстік-Шығыс Азияның дамыған елдерінде қоқысты жағу арқылы энергия қуатын алады. Бұған халықтың тығыздығы мен қуатты логистика да мүмкіндік береді. Мәселен, Швецияда тұрмыстық қалдықтардың 99 пайызы кәдеге жаратылады екен. Сондықтан Елбасы тапсырмасына сәйкес, Қазақстанда да тұрмыстық қалдықтарға бейжай қарамай, оны ел экономикасына пайдалану жағын ойластырған абзал.
Қоқысты шығару міндеті жеке ұйымдарға берілгенімен, олар қызмет құнының төмендігіне байланысты оны қайта өңдеу мен утилизациялау орындарына жеткізе бермейді. Бұл өз кезегінде рұқсат етілмеген қоқыс үйінділерінің пайда болуына алып келуде. Елімізде қоқысты жекелеп жинау, сұрыптау мен қайта өңдеу инфрақұрылымы дамымай отыр.
Жоғарыда аталған жайттарды ескере отырып, Премьер-Министр Б.Сағынтаевқа төмендегідей депутаттық сауал жолдадық.
Біріншіден, елді мекендердің санитарлық жағдайы мен айналасындағы қоқыс үйінділеріне мемлекеттік органдар ерекше көңіл аударуы, тиімді шаралар қабылдауы тиіс. Екіншіден, тұрмыстық қалдықтар орналасқан орындарды бақылауға алып, оның қоршаған ортаға әсеріне мониторинг жүргізген жөн. Үшіншіден, тұрмыстық қатты қалдықтарды қайта өңдеу және кәдеге жаратумен айналысатын кәсіпкерлік қызметті дамытуға қолдау көрсету керек. Төртіншіден, халықтың экологиялық сауатын жетілдіру шараларын белсенді жүргізу жолдарын қарастырған абзал.
Осы орайда Үкімет Энергетика министрлігімен бірлесе отырып, кешенді шараларды белсенді түрде іске асыруы, қажет болған жағдайда арнайы бағдарлама мәселесі қаралып, тиісті заңнамалық актілерге өзгерістер мен толықтырулар енгізу жөнінде ұсыныс жасауы керек деп ойлаймыз.
Дүйсенғазы МУСИН,
Сенат депутаты
