Бір құдайдың өзі жаратқан он сегіз мың ғаламда бірде-бір тіршілік иесі артық жаратылмағанын бүгінде ғалымдар да жоққа шығармайды. Соның бірі – кәдімгі жыландар. Оның уы медицинада дәрілік мақсатта пайдаланылатыны белгілі. Адам баласының психологиясы қызық-ақ. Жыландарды көре қалса, өзінен-өзі тітіркеніп, бойын қорқыныш сезімі билеп қаша жөнеледі. Немесе оған тас атып, өлтіруге әрекет жасайды. Жылан да тіршілік иесі болғандықтан жан беру оңай ма, содан соң қарсы әрекетке көшіп, «жауын» шағып алуға ұмтылады.
Егер адамдар өздігінен ұрынбаса, жыландар оларға тиіспейді деп тұжырымдайды жаратылыстанушылар. Табиғатта жыландардың түрлері де мейлінше көп. Мысалы, сарыбас жыландар. Атауы айтып тұрғанындай бастары сары жыландардың негізгі тіршілік ететін мекені – өзендер мен көлдер. Оның жағалауындағы құрақтар мен қамыстар. Қоғалар мен әртүрлі су өсімдіктерін паналайды.
Таяуда елге барып, бала кезден құлын-тайдай тебісіп бірге өскен құрдастарым Қанатпен және Наушамен бірге ауылдың іргесіндегі Сарыөзенге барып шомылдық. Өзеннің ернеуіндегі құрақты майыстыра суға секіре бергенім сол еді, дәл аяғымның астынан екі-үш сарыбас жылан ытырылып, айдынның үстімен басын тік көтеріп жорғалап ала жөнелгені. Денем дір ете түсті. Мұнда жыландар толып жүр екен дедім қасымдағы серіктеріме.
Қанат пен Науша да бәрін көріп тұр екен: «ә, сарыбас жыландар ма, олар шақпайды ғой», десті жайбарақат. Содан соң екеуі де суға секіріп, жыландармен жарыса жүзіп кетті. Осы сөздерді бала кезімде де талай рет естігенім бар еді. Соның бәрі еске түсті де бойдағы бір сәттік тітіркену сезімінің бәрі сап ты-
йылды. Жыландар тек ағысы мол таза су айдындарында жүретіні де белгілі жайт. Бұлардың негізгі ордасы радиациядан ада, экологиясы таза табиғат қойнаулары емес пе еді. Ендеше бұзылмаған тұмса табиғатта өзімен өзі жүрген сарыбас жыландарға тиіспейік демекпін!
Темір Құсайын,
«Егемен Қазақстан»
Батыс Қазақстан облысы,
Қазталов ауданы