«Ұлттық ғылыми медицина орталығы» АҚ-ның басқарма төрағасы, медицина ғылымдарының докторы Абай Байкенжин Айыртау аудандық емханасына 83 миллион теңгенің медициналық құрал-жабдықтарын тарту етсе, «Егоровские склады» ЖШС басшылығы мемлекеттік-жекеменшік әріптестік негізінде 800 миллон теңгеге екі балабақша тұрғызған. «Тайынша-Астық» агроқұрылымы (Анатолий Рафальский) бір жылда 50 миллион теңгенің қайырымдылық көмегін көрсеткен.
Ж.Таласбаеваның айтуынша «Атамекен» кіші бағдарламасы шеңберінде 59 әлеуметтік жоба іске асырылып, бұл мақсаттар үшін 2 миллиард теңге бағытталған. 52 кәсіпкерлік субъектілері қатысуға ынта білдірген. «Зенченко және К» командиттік серіктестігі 35 миллион теңге жұмсап, Рублевка ауылындағы клуб үйін қалпына келтірген. Мұндай игілікті істер Уәлиханов ауданында да кең қанат жайғанын аңғару қиын емес. Абай Бейсембин деген азамат сыртта жүрсе де атамекенін ұмытпаған. Бассейн, мәдени-сауықтыру орталығын салуға 250 миллион теңге бөлдірткен. Жоғары санатты дәрігер Виктор Вовк өзінің туған ауылы Көбенсайға демеушілік қолын созып келеді. Шағын футбол алаңын, тың игерушілердің есімдері жазылған құрмет тақтасын тұрғызып, мектепке музыкалық жабдықтар, ұйымдастыру техникасын, теннис үстелдерін, спорттық киімдер мен құралдар, интерактивті тақталар, бейнепроектор тарту еткен.
Теріскейдегі ең өзекті мәселенің бірі – демографиялық ахуалдың күрделілігі. Осыған орай аймақ басшысы Құмар Ақсақаловтың қолдауымен биыл оңтүстік өңірлерден 800 отбасы көшіп келмекші. Олар үшін 224 елді мекен таңдап алынып, жұмыс берушілер есебінен барлық әлеуметтік жағдайларды жасау тапсырылды. «Серпін-2050» бағдарламасы шеңберінде күнгей өңірлерден келіп, біліммен сусындап жүрген жастар үшін «Менторлық» жоба қолға алынды. Ол бойынша ауылдық жерлерге жұмысқа орналасқан түлектерге отбасын құрса, шаруашылық жетекшілері баспана сатып әперетін болады. Бүгінгі күні қамқоршы-тәлімгерлер қатарына жекелеген кәсіпкерлер де қосылып отыр.
Болашағы бұлыңғыр, келешегі күңгірт елді мекендер қатарына Дайындық ауылы да жатқызылып, құрып кетудің аз-ақ алдында тұрғанда, шыны керек, Біржан Шаймерденов зордың күшімен басшы болып келген. Құлын-тайдай тебісіп өскен құрдастарының көңілін қимаған күйі «жарайдымен» уәде бере салған. Қазір оған қуанбаса, өкінбейді. Туып-өскен ауылы ыдырамай, түтіні шалқи шыққаны жанына кәдімгідей медеу. Содан бергі аралықта баспаналардың саны екі есеге дейін көбейіп, 70-ке жеткен. Әр үйге жылу, су тартылған. Соңғы үш жылда 15 үй салынып, үшеуі оңтүстік өңірден көшіп келген ағайындарымызға беріліпті. Клуб, кітапхана, мешіт, екі дүкен, балалар орталығы, спорт залы жұмыс істеп тұр. Алыстан қарасаң, бейнебір шағын қалашық дерсің. Түнгі көріністі айтсаңшы! Самаладай жарқыраған шамдар айналаны нұрландырып жібереді. Әне-міне жабылады деген мектеп өзі арнайы әкеліп, қоныстандырған шетелдегі қандастарымыздың үбірлі-шүбірлі балаларымен толығып, орта білім ошағына айналған. Кірсе шыққысыз ауылға жетіспей тұрғаны фельдшерлік-акушерлік пункт болатын. Биыл оның құрылысына 12 миллион теңге бөлініп, тұрғызылыпты.
Көктемгі, күзгі дала жұмыстарына белсене араласатын механизаторлар науқан кездерінде бір миллион теңгеге дейін еңбекақы табатын көрінеді. Оза шапқан озаттарға 200-250 мың теңге мөлшерінде сыйақы беріледі. Жылдың қорытындысы бойынша ең үздік еңбеккерлерге жеңіл көліктер тарту етіледі. Қосалқы шаруашылықпен шұғылданатындарға екі тонна жемазық тегін таратылады. Басқа да жеңілдіктер қарастырылған. Шаруашылық «Үздік әлеуметтік кәсіпорын» аталымы бойынша жеңімпаз атаныпты. Көп жылғы еселі еңбегінің жемісі ретінде Біржанның кеудесінде «Құрмет», үшінші дәрежелі «Даңқ» ордендері, «Ерен еңбегі үшін» медалі жарқырайды.
Біржан бауырымыз облыстық кәсіпкерлер қауымдастығының төрағасы ретінде де көптеген қайырымдылық акцияларға бастамашы болып жүр. Елі шырайлы, жері шұрайлы Қызылжар өлкесі талант иелерінен кенде емес. Тек бардың қадірін бағалай алмай жүрген сияқты едік. Биыл осы олқылықтың орны толғандай болды. Оған Елбасының бағдарламалық мақаласындағы «әрбір өлкенің халқына суықта пана, ыстықта сая болған, есімдері ел есінде сақталған біртуар перзенттері бар. Осының бәрін жас ұрпақ біліп өсуге тиіс» деген сөздері қозғау салды.
Құрамында Жомарт Омаров, Нағашыбай Барлыбаев, Қайрат Қадыралин секілді ел десе іші-бауыры елжіреп тұратын азаматтары бар қауымдастық мүшелері ақылдаса келіп, тарихи тұлғаларымызды ұлықтауға, ұлттық өнердің дамуына өлшеусіз үлес қосып жүрген жерлестерімізді көтермелеуге келіскен. «Сабақты ине сәтімен» демекші, тың ойды жүзеге асыру Мұхамедқанапия Баhрамұлының (Сегіз сері) 200 жылдық мерейтойымен орайласты. «Сал-серілердің серкесі» атты республикалық аламан айтысқа Жүрсіннің кіл жүйріктері жиналып, жұртшылықтың айызын әбден қандырды. Бұған дейін бас бәйгеге әрі кетсе жер тарпыған сәйгүлік аталып келсе, бұл жолы кәсіпкерлер тарапынан шетелдік көлік, басқа да қомақты сыйақылар тігілді. Туған жеріне келіп, «Айналайын, Қызылжар!» ән кешін өткізген белгілі композитор, Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері Жоламан Тұрсынбаевтың қазақ өнеріне сіңірген зор еңбегін ескерген олар «темір тұлпар» мінгізді.
Ардагер ұстаз Сағат Қуандықов тілшілер қосынына жолдаған хатында алтын бесік ауылы жайлы қабырғасы қайыса жазып, соңын көтеріңкі леппен аяқтапты. Ерке Есілдің жағасында, ақ қайыңдар аралында қоныс тепкен Жарқайың – менің атақонысым. Екі жүзге жуық түтіні бар елді мекеннен бүгінде отыз шақты ғана үй қалды. Жүзіктің көзінен өтетін әлдебіреулер «жұмақ орнатуға» тау-тау уәдені үйіп-төгіп, пайларды жинастырып алғаннан кейін, қара бастарының қамын күйттеп кетті.
Берген серттері далада қалды. «Жаны ашымастың қасында басы ауырмастың» керін келтіріп, оның ақыры бастауыш мектептің жабылып, адамдардың жайлы жерлерге қоныс аударуына соқтырды дей келіп, мерейін тасытқан қуанышпен бөліседі. Алматы қаласында «Геотерм» өндірістік компаниясының директоры қызметін атқаратын осы ауылдың тумасы Дулат Қалитов «Атамекен» бағдарламасына қатысуды перзенттік парыз санапты. Сөйтіп бүгінде жерлестерінің басты қамқоршысына айналған. Көп балалы отбасыларға, аз қамтылған жандарға бірінші кезекте көмек қолын созған. Мешіт тұрғызып берген. Мешіт жанында кітапхана, асхана жұмыс істейді. Іске білек сыбана кіріскен ел ағасы бастапқыда 145 миллион теңге қаржы құйып, 37 техника бірлігін сатып алған.
Қазір инвестицияның мөлшері 350 миллион теңгеге жеткен. Жобалық құны 30 миллион теңге болатын мал кешені салынып, асыл тұқымды құнажындар әкелінген. Сүт, қымыз өндіру цехы іске қосылған. Сарымай, ірімшік шығарылады. Жақын ауыл тұрғындары тұрақты жұмыспен қамтылып, орташа айлық еңбекақы 70-80 мың теңгеге жетеғабыл. Келешекте наубайхана ашу жоспарланған. Қоғамдық мал иелеріне жем, шөп қолжетімді бағамен үлестіріледі. Оқушылар көрші мектепке серіктестік сатып әперген «ГАЗель» көлігімен қатынайды. Көшелер жарықтандырылып, шұрқ-шұрқ жолдар жөнделіп, басқа да әлеуметтік мәселелер біртіндеп шешімін тауып келеді. «Жақсының жақсылығын айт, нұры тасысын» демекші, кең жүректі азаматтың іргелі істеріне ауылдастары дән риза.
Жұртшылықтың алғысын арқалаған азаматтардың бірі Айыртау ауданындағы Төменгі Бұрлық ауылында тұратын Сейілбек Махметов десек, қателесе қоймаспыз. Адамдық асыл қасиеттерімен ел-жұртқа сыйлы жан елді мекен тұрғындарының өмір сапасын одан әрі жақсартуды басты мұрат тұтқан. Әсіресе шаруашылық аумағындағы мектептерге ерекше қамқорлық жасайды. Күрделі жөндеу жүргізуді, оқушыларды тегін тамақтандыруды, көлікпен қамтамасыз етуді, үлгерімі мен тәртібі жақсы балаларға сыйақы тағайындауды облыстық мәслихат депутаты, серіктестік басшысы өз міндетіне алған. Дәрігерлік амбулатория, балабақша, мәдениет үйі жайнап тұр.
Қоғамдық монша, жазғы би алаңы бар дәмхана, стадион, жабық мұз айдыны, субұрқақ, балдырғандар үшін ойын және демалыс орындары іске қосылған. Жылыжайларда өсірілетін көкөніс тұрғындарға арзан бағамен сатылады. Сөзге берік, іске мығым азамат«Бабық-Бұрлық» серіктестігінің тізгінін ұстағалы алдымен ойлайтыны – жұрттың қамы.
«Қоғамдық келісім» КММ-нің жетекшісі Әсемгүл Есқожаның айтуынша ізгі жүректі жандар өңірде аз емес. Ол «City Mail» ойын-сауық кешенінде өткен қайырымдылық жәрмеңкесін еске алды. Игі шара орталық жүйке жүйесінің зақымдануы дертіне шалдыққан төрт жастағы Расул Нұржанға барынша көмек көрсетуге арналыпты. Кореядағы емдеу мекемелерінің бірі оны қабылдауға әзір. Алайда медициналық тексерістен өтуге қомақты қаржы қажет. «Бақытты балалық шақ» ұранымен ұйымдастырылған акция аясында, айналасы бірер сағаттың ішінде 1,5 миллион теңгеден астам қаржы жиналған.
Алдағы уақытта Расулды қолдау шаралары жалғасады. Сол сияқты Қазақстан халқы облыстық ассамблеясының «Қайырымды жан» байқауын ұйымдастыруы да құптарлық. Бір атап өтетіні, осы ізгі жүректі адамдар қатарының көбейіп келе жатқаны. Меценаттар алты аталым бойынша марапатталды. Олардың ішінде көктемгі тасқын кезінде қызылжарлықтарға көмекке келген Ресейдің Түмен облысы қазақтар қауымдастығының белсенділігі ерекше аталды. «Тайынша-Астық» ЖШС-нің директоры Анатолий Рафальский, «Солнечный дом» қоғамдық бірлестігінің төрайымы Анастасия Швец ең жомарт жандар атанды.
Десек те келешекте ескеретін мәселелер жоқ емес. Мұрағат құжаттары негізінде киелі жерлердің картасы жасалып, «Рухани жаңғыру» және «Рухани қазына» бағдарламаларына енгізілгенімен, кей тарихи нысандар қамқорлыққа зәру. Солардың бірі – республикалық маңызға ие, ежелгі энеолит дәуірінің ғажайып ескерткіші саналатын, ежелгі адамдар мекені болған, жылқы қолға үйретіліп, қымыз ашытылған Ботай қонысы. Біздің дәуірімізге дейінгі бесінші ғасырда негізі қаланған Байқара ескерткіші де назардан тыс қалған тәрізді. Қасиетті нысандардың дені жырақ жерлерде орналасқандықтан, адамдар бара бермейді. Бірқатары тозғандықтан, заманауи талаптарға сай жаңғыртуды қажет етеді. Айыртау ауданына қарасты Ақан сері ауылының да реңі қашып, берекесі кеткелі қашан?! Тек көзге ерекше шалынатыны – қоладан құйылып, мәрмәрмен көмкерілген «Ақан сері-Құлагер» көпфигуралы сәулеткерлік композициясы. 1993 жылы орнатылып, содан бері жөндеу көрмегені, әбден тозғаны бірден байқалады. Қалпына келтіруге қол ұшын беретін атымтайжомарттар табылып жатса, аруақ риза болар еді.
Өмір ЕСҚАЛИ,
«Егемен Қазақстан»
Солтүстік Қазақстан облысы
