Отырыста «Қылмыстық істер бойынша заттай дәлелдемелер болып табылатын есірткі құралдарын, психотроптық заттар мен олардың прекурсорларын, атыс қаруын, оның негізгі бөліктерін, оқ-дәрілерді, жарылғыш заттар мен жарғыш құрылғыларды беру тәртібі туралы хаттаманы ратификациялау туралы» заң жобасы жөніндегі баяндаманы Ішкі істер министрі Қалмұханбет Қасымов жасады. Оның айтуына қарағанда, бұл халықаралық хаттамаға 2017 жылғы 16 қазанда ТМД-ға мүше елдер қол қойған.
«Хаттаманы қабылдау сауалдамаларды рәсімдеу мен орындау тетіктерін реттеуге мүмкіндік береді. Сонымен бірге хаттамаға қол қойған мемлекеттер арасындағы заттай дәлелдемелерді беру мен қайтаруды қамтамасыз етеді. Заңды қабылдау қосымша қаржы шығынын талап етпейді», деді министр өзінің баяндамасында.
Заң жобасына қатысты депутаттар министрге көптеген сұрақтар қойды. Соның ішінде депутат Светлана Бычкова: «Заң жобасы заттай дәлелдемелерді беруді де қамти ма?» деп сұрады. Оған министр Минск және Кишинев конвенцияларына сәйкес шекарадан өткізілетін қару-жарақ, есірткі заңсыз болып табылатынын, енді мына келісімнен кейін дәлелдеме болса, ондай заттардың бәрі берілетін болады деді. Депутат Амангелді Дәуренбаев баяндамада заң жобасы қаржы шығындарын талап етпейді делінгеніне назар аударып, олай болса дәлелдемелерге жататын есірткі құралдарын, қару-жарақтарды әкелу мен әкетудің ақысын кім төлейді? Олар белгілі бір шығынды талап етеді ғой деп сұрады. Оған министр заң қабылданғаннан кейін ондай шығындарға арнайы қаржы қарастырылатынын жеткізді. Депутат Мансұрхан Махамбетов заң жобасының бір бабында дәлелдемелерді беру ұлттық мүддеге қайшы келетін болса, беруден бас тартылады делінсе, тағы бір бапта оларды беру міндетті делінген. Сонда осылардың қайсысы басымды болады деген сауал қойды. Оған министр дәлелдемелерді әкетуге келгендердің күзет қызметі болмаса, олардың жоғалуы мүмкін болған жағдайда беруден бас тартылады деді.
Заң жобасы бойынша қосымша баяндаманы Заңнама және сот-құқықтық реформа комитетінің мүшесі Балаим Кесебаева жасады. Бұл құжат қылмыстың жаһандануын және олардың адамзатқа тигізетін қаупінің жоғарылығын, сондай-ақ трансұлттық ұйымдасқан қылмыстық топтардың әрекеттерін құрықтауға пайдасын тигізеді. Хаттама осындай қылмыстармен күрес жүргізу үшін мемлекетаралық ынтымақтастықты күшейту және халықаралық заңнаманы одан әрі жетілдіру мақсатымен жасалған, деді ол. Заң жобасын талқылауға қатысқан депутат Нұрлан Әбдіров жаһанданудың көптеген келеңсіз құбылыстар да тудыратынын айта келіп, бірінші кезекте ол есірткі таралымына байланысты екенін атап өтті. Одан әрі Қазақстанның бұл індетпен көптен күресіп келе жатқанын, енді хаттамаға қол қойған мемлекеттердің күшімен оған қарсы тұру жеңілдейтінін айтты.
Талқылауда екінші болып сөйлеген депутат Асылбек Смағұлов хаттаманың негізгі мақсаты – қатысушы мемлекеттердің заттай дәлелдемелерді беру ынтымақтастығын реттеу болып табылатынын айтты. Заң жобасы осы заттардың беру мен тасымалдау тәртіптерін қамтамасыз етіп, жасалған қылмыстар үшін жазасыз қалмау принципін сақтауға көмектеседі. Құжатта мемлекеттердің осы мәселемен айналысатын құзыретті органдары да айқындалған, деді ол. Сөзінің соңында депутат әріптестеріне заң жобасын мақұлдауды ұсынды. Осыдан кейін заң жобасы дауысқа қойылып, тұтастай мақұлданды.
Жалпы, отырыста қаралған екінші үлкен мәселе – Қазақстан мен Ресей Федерациясы Үкіметтерінің «Туймазы – Омбы – Новосибирск-2» және «Омбы – Павлодар» магистралдық мұнай құбырларындағы технологиялық мұнайдың мәртебесін айқындау туралы келісімін ратификациялау туралы заң жобасын талқылауға арналды. Бұл туралы баяндаманы Энергетика министрі Қанат Бозымбаев жасады. Ол Кеңес өкіметі тарағаннан кейін аталған мұнай құбырларындағы 62048 тонна және 141728 тонна технологиялық мұнайдың меншіктелуі шешілмегенін жеткізді. Аталған мұнай көлемі аумақтық қағидатқа сай нақтылы тапсырылмаса да екі елдің «ҚазТрансОйл» және «ТрансНефть» мұнай компанияларының балансына берілген көрінеді. Ұсынылып отырған заң жобасы солардың арасындағы 79680 тонна айырмашылықтың Қазақстанға қайтарылуын қамтамасыз ететін құқықтық құжат екен. Сайып келгенде бұл келісім еліміздің экономикасына қосымша пайда әкеледі, деді министр.
Қысқа талқылаудан кейін заң жобасы толықтай мақұлданды. Сонымен қатар кешегі отырыста Мәжіліске түскен «Кейбір заңнамалық актілерге тұрғын-үй коммуналдық шаруашылығының мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» заң жобасына қорытынды әзірлеудің мерзімі анықталды. Күн тәртібіндегі мәселелер қаралып болған соң депутаттардың орталық атқарушы органдарға жолдайтын сауалдары жарияланды.
Жақсыбай САМРАТ,
«Егемен Қазақстан»