Қорғалжын ауданындағы Абай ауылының іргесіндегі Беспақыр кесенесі өңіріне күміс көлден самсатып моншақ таққан құйқалы осы өлкенің қойнауында талай сырды қымтап жатыр. Нұра өзенінің оң жағалауын аралаған адам сонадайдан көзге түсетін мазарға жолығар еді. Бажайлап қараса, мазарды көтерген кірпіштің өзгешелігін байқайды. Білетіндердің айтуына қарағанда, шикі кірпіш әу баста қой сүтіне аттың қылы мен саз балшықты араластырып соғылған. Жылқы қылы жылдар өтсе де тозып үзілмейтін берік, мықты. Иен даладағы желдің өтінен, қар мен жаңбырдан іріп, қайтадан балшыққа айналып кетпей тұруының өзі кірпіш дайындаған шеберлердің өз ісінің майталман мамандар екендігін аңғартады.
Кейінгіге жеткен аңызға қарағанда, Алаштың соңғы ханы – Кенесары Қасымұлының туының астында 1837-1847 жылдары ұлт-азаттық қиян-кескі майдан кезінде қаза тапқан бес жауынгерге топырақ осы жерден бұйырған екен. Беспақыр атануы да содан. Бесеудің ғана емес, Сарыарқаны жайлаған қалың қазақтың, тұтас Алаштың қайғысы.
Мазардың ауқымы әжептәуір. Кірер есігінің үстіңгі бөлігі сәл опырылып түскен екен. Қабырғалардың да тозып, бұзылған жерлері бар. Екі бөлмелі болып салынған мазардың құрылысы өзгеше. Шығыс жағында орналасқан есік арқылы көлемі үш метрге жуық сопақшалау бөлменің ішіне ене аласыз. Есік еңселі, биік. Ал қабырғалардың биіктігі көз мөлшерімен алғанда үш метрге жуық. Арыдағы негізгі дөңгелете салынған үлкен бөлмеге апаратын ойық бар.
Жапанда жалғыз өзі қарайып тұрған мазарға жерленген, ел үшін құрбан болған боздақтар тарихын зерделей зерттеген адам өз Отаны үшін опат болғандардың есімі ешқашан жоғалмайтындығын аңғарар еді. Өкпек жолаушы қобыз сарынындай күңіреніп, тұншыға шыққан үнді тыңдаса, тұла бойы еріксіз шымырлап кетер-ақ. Бұл күнде уақыт табынан мүжілгенімен, еңсесін биік сақтап қалған қаралы қайран мазар кейінгі ұрпаққа ел мен жерді қорғаудағы ерен ерлікке үндеп тұрған тәрізді.
Байқал БАЙӘДІЛ,
«Egemen Qazaqstan»
Ақмола облысы
Қорғалжын ауданы