Қазақстан • 17 Сәуір, 2019

Ulttyq qundylyq – ulttyń tiregi

Iá ulttyq qundylyq – ulttyń tiregi. Sol tirek­ti arqaý etetin ár urpaqtyń ómir súr­gen ýaqytyna qaraı ózine júkteletin tarıhı enshisi bolady. Aǵa urpaq soǵan adal bolýy ar­qyly keleshek urpaqtyń ómir súrý júgin jeńildetip otyrady. Al qazaq halqynyń ulttyq qundylyqtarynyń ishindegi eń asyly – ata-anany ardaqtaý, úlkendi syılaý, kishige qurmet kórsetip, el dástúrin saqtaý. Tek bul urpaqtan- urpaqqa buzylmaı aýyssa ǵana, sol ulttyń ulttyq qundylyǵy saqtalǵany.

Қоғам • 11 Сәуір, 2019

Әскердегі уақыт зая емес

Жасыратыны жоқ, кейбір мамандар қазіргі жастардың бірқатары әскерге баруға немқұрайлы қарайтындығын айтады. Мұның себебін олар армия қатарына алынған 100 мың жастың әр оныншысы әскери қызметке жарамсыз болып келуімен түсіндіреді. Ал негізінде бұл, әлеуметтік сауал­нама көрсеткендей, әр үшінші шақырылушының армияға барғысы жоқтығынан туындап отыр екен. Оған себеп ретінде бірқатары армия кезеңі уақытын босқа алатындығын меңзеген көрінеді.

Қоғам • 09 Сәуір, 2019

Tárbıemen berilgen bilim – ólsheýi joq qazyna

Ataqty oıshyl Ábý Nasyr ál-Farabı «Adamǵa eń birinshi bilim emes, tárbıe kerek. Tárbıesiz berilgen bilim – adamzattyń qas jaýy, ol keleshekte onyń ómirine qaýip ákeledi» degen eken. Bul sózdiń rastyǵyn ómir tájirıbesi talaı márte dáleldegeni belgili. Balaǵa úlgili tárbıe bere alý – qoǵamnyń ózin, eldiń tiregin qalyptastyrý. Bul oraıda bizdiń ata-babalarymyz tárbıeniń orny bólek ekenin jaqsy bilgen. Sonyń ishinde balaǵa ónegeli tártip pen quqyqtyq tárbıe berý – ólsheýi joq qazyna deıdi.

Қоғам • 04 Сәуір, 2019

Imandy urpaq – tekti urpaq

Sıngapýr memleketiniń negizin salýshy Lı Kýan Iý bir sózinde «Eger bılik basyndaǵy jemqorlyqty qurtpasa, onymen kúresý esh nátıje bermeıdi» degen eken. Alaıda bılik basyndaǵy jemqorlyqty qansha jerden joıýǵa tyrysqanmen, onyń qurymaıtyndyǵy kórinip-aq tur. Ásirese, bizdiń elde sybaılas jemqorlyqpen kúres isi barynsha qatań ári úzdiksiz júrgizilip kele jatqandaı. Biraq tyıylar emes. Sondaıda «nelikten?» degen suraq týyndaıdy.

Қоғам • 02 Сәуір, 2019

Әскердегі әлімжеттіктің себебі неде?

Қарулы Күштеріміздің қа­рымы күннен-күнге алым­­ды болып келе жат­қа­ны жиі айтылады. Мем­лекет бұл салаға ай­рық­ша көңіл бөліп, жыл сайын қомақты қаржы жұм­сайды. Мұндағы бар мақсат – әскерімізді қару­лы да, айбынды деген атына сай қамтамасыз ету. Бі­рақ сол әскеріміздің не­гізі адам екенін ескерсек, бейбіт күнде болатын сар­баз өлімі алаңдатпай қой­майды. Жалпы бүгін­гі сарбаздарымыздың жағ­дайы қалай? Әскердегі тәр­тіп туралы не айта аламыз?

• 12 Наурыз, 2019

Suranys kо́p, qoldaý kem

О́z elimizde óz tilimizdiń kenje qalǵanyn jasyra almaımyz. Eń basty másele – onyń qoldaný aıasy tarylyp ketti. Bul kemshilikti eńserý úshin qazaq tilin jańǵyrtý qajet. Qalaı? Mine, bul kimdi bolsa da tyǵyryqqa tirep, oılandyratyn úlken suraq. Biraq onyń sheshimin búgingi tańda memlekettiń ózi usynyp otyr. Bar másele, osyny arqaý etip, zańdy qoldaýǵa qajettilik týǵyzý. Ol úshin ne istegen jón?

• 07 Наурыз, 2019

Zıalylyqty kimnen kútemiz?

О́zgeniń namysyn jyrtyp qana qoımaı, jeme-jemge kelgende óz basyn aýyrtpalyqqa baılaıtyn, sonda da ádildikten bas tartpaıtyn adamnyń is-áreketin qalaı túsinýge bolady? Sóıtip bireýdiń ary men ómiri úshin, eldiń bolashaǵyn oılap, bar qıyndyqty ózi kóterýge bel býatyn adamdy kim deımiz? Qazirgi kúni kóp aıtylatyn zıaly degender bul topqa jata ma? Shyn máninde zıaly adam qandaı bolmaq?

• 27 Ақпан, 2019

Izgiliktiń ózegi – kisilik

«Eger siz ǵalym, kvanttyq fızık bolsańyz jáne nemen aınalysyp júrgenińizdi bes jasar balaǵa eki aýyz sózben túsindirip bere almasańyz, onda siz – dúmshesiz», degen eken amerıkalyq áıgili fızık Rıchard Feınman. Árıne, ǵalym adam ǵylymmen nege shuǵyldanyp júrgenin ózi biler, alaıda ol nemen aınalysyp júrgenin kisiligimen kórsete almasa, ne istep júrgenin uqtyra almasy anyq. Sanaýly bolsa da ondaı adamdar úlken ǵalymdyqqa da, zor baılyqqa da, joǵary laýazymǵa da qol jetkizgenimen boıynda kisiligi kem túsip jatsa, bul ómirdegi adam degen atqa laıyqty ne bitirip júrgenin ózi de túsine almaǵany deıdi. 

• 22 Ақпан, 2019

Jol erejesinen buryn, saqtyq kerek

Jasyratyny joq, ózimizdiń bir áriptesimiz, Qaraǵandy tas jolynan Astanaǵa kirer tusta keshqurym, ıaǵnı alageýim shaqta kóligimen bir adamdy basyp ketti. Ol jaıaý júrginshi jolaǵymen júgire basqan jandy kórmeı qalǵan. Qansha jerden kinásin moıyndasa da, ol – jaýapker. Sebebi jaıaý júrginshige arnalǵan jolaqta ereje buzdy. Toqtamady. Al toqtar edi, biraq adamdy kórgen joq. Mine, endi mundaı jaǵdaıda kimge kiná artasyz? Jaıaý júrginshi de opat boldy, júrgizýshi de qamalady.

• 12 Ақпан, 2019

Keleli istiń paidasy

Búginde ár kólikke tirkelip beriletin memlekettik nómirlerdiń deni jappaı satylymǵa shyǵaryldy. Olar birkelki sandar men úılesimdi áripter tizbeginen quralǵandyqtan birden kóz tartady. Ony halyq arasynda «ádemi nómirler» deıdi. Atalǵan nómirlerdi alýǵa júrgizýshiler de yntyq. Ásirese qymbat kólik ıeleri úshin sándi nómirdi taǵý, ózine bir artyqshylyqty beretindeı kóredi. Endeshe bul nómirlerdi satylymǵa shyǵarǵannan kim utyp jatyr dep oılaımyz?