Ежелгі арийліктер мекені

Жылқыны алғаш қолға үйретушілер де солар Үнділік журналист Ашок В.Десаи британиялық шығыс­танушы бірқатар ға­лымдардың зерттеу жұмыстарына сүйене отырып, өз мақаласында осындай тұ­­­­жырымға келген. Ол бұ­ған дейінгі Үндістанды арий мәде­ние­­тінің талбесігі делініп келген көзқарасын қате деп есептейді. Пі­­кірінің дә­лел­ді­лі­гіне 30 жыл ғұ­мырын археология мен антропология салаларына арнаған америкалық Дэ­вид Энтонидің арий­ліктер жыл­қы­­ны алғаш рет Қа­зақ­стан­ның сол­түс­тігінде қолға үй­­рет­кен деген уәжін ал­ға тартады. Расында біздің дәуірімізге дейінгі 3600-3100 жылдары қа­зақтың ата-бабалары Қамбар ата түлігін тұрмыста пайдаланғаны, биенің сүтінен қымыз ашытқаны археологиялық қазбалар арқылы айғақталып отыр. Осыған орай қаламгер: «Теріскейде арийліктер жылқыны құрықтап, үй жануарын мініс көлігі ретінде үйреткен. Дөң­гелекті арбаларға жегіп, түр­лі жұмыстарға пайдаланған. Кейін бұл жаңалық бүкіл әлемге таралған», – деген түйін жасайды. Автор Энтонидің Днепр өзе­­н­­і­нің алқабын зерттей келіп, қо­­рытындысында батыс жаға­лауын қоныстанушылар оты­рықшы, ал шығыс жағалауын мекендеушілер көшпелі өмір кеш­кен, жабайы жылқыларды көптеп өсірумен шұғылданған деген ұстанымын келтіреді. Сөз арасында үнділік журналистің ежел­гі арийліктер мекені деп мең­зеп отырғаны бүгінгі Айыртау ауданына қарасты Ботай қонысы ежелгі адамдар тұрағы болғанын, адамзат тарихында алғаш жылқы осында қолға үйретілгенін, қазақ даласы жылқы өсірудің тұңғыш отаны екенін, «Ботай мәдениеті» деген тіркесті қалыптастырып, әлем ғалымдарының назарына ұсынған Көкшетау мемлекеттік университетінің профессоры Вик­тор Зайберт саналатынын айта кеткен жөн. Өмір ЕСҚАЛИ, «Егемен Қазақстан». Солтүстік Қазақстан облысы.