Қазақстан Республикасы 1998 жылы Әйелдерге қатысты кемсітудің барлық нысандарын жою туралы конвенцияны ратификациялағаны белгілі. Міне, осы конвенцияның 18-бабына сәйкес қатысушы мемлекеттер әрбір төрт жыл сайын оның орындалуы туралы БҰҰ-ға мерзімді баяндамалар ұсынып отырады десек, БҰҰ Әйелдерге қатысты кемсітуді жою жөніндегі комитетінің 2007 жылғы 37-сессиясындағы қорытынды ескертулеріне сәйкес конвенцияны іске асыру жөніндегі біріккен үшінші және төртінші мерзімді баяндама 2011 жылы ұсынылуға тиіс болатын.
Соған орай, министрліктер мен ведомстволар, Астана, Алматы қалалары мен облыс әкімдері жанындағы әйелдер істері және отбасылық-демографиялық саясат жөніндегі комиссиялар ұсынған талдау материалдар негізінде дайындалған бұл жобаға үкіметтік емес және халықаралық ұйымдар да атсалысқанын айта кеткен жөн. Әрине, талқылау барысында бұл жобаны әлі де ширата түсу қажеттігі баса айтылды. Сөйтіп, алдағы мамыр айында жобаны талқылауды қайта өткізуге ұйғарым жасалды.
Міне, әңгімені осы арадан үзе салуға да болар еді. Алайда осы жиын барысында Мемлекеттік қызмет істері жөніндегі агенттіктің өкілі ұлттық комиссия мүшелері алдында берген ақпаратында әйелдерді дербес шешім қабылдау деңгейіндегі қызметке көтеру жайы әзірге 10 пайыз шамасында екенін айтқан. Осы цифрға байланысты бірқатар Ұлттық комиссия мүшелері өз ойларын ортаға салды. Парламент Мәжілісінің депутаты Айгүл Соловьева да өз ойын айтты. Жалпы олардың бұл тұрғыда көңіл толмаушылық білдіретін де жөні бар. Неге десеңіз, 2006-2016 жылдарға арналған Қазақстан Республикасындағы гендерлік теңдік стратегиясында дербес шешім қабылдау деңгейіндегі қызметтердегі әйелдердің қатарын 30 пайызға жеткізу айқын көрсетілген. Сондықтан да олардың айтқан ескертпесінің дұрыс екеніне дау жоқ. Бірақ бұл жерде біздің айтайын дегеніміз басқа мәселе. Яғни, Айгүл Соловьева да жоғарыда айтылған цифрға өз көзқарасын айтты дедік қой.
Нақтылап айтқанда, оның шешім қабылдау деңгейіндегі қызметтегі әйелдердің қатары бар болғаны 10 пайыз екеніне таңданғаны сонша, бұл тұрғыда жөнді жұмыс жүргізілмегенін айтуға тіпті сөз таба алмай қалғандай. Содан да: «Это какой та казахский процент», деді ол күйінгенін жасыра алмай. Әрине, оның ортақ іске жаны ауырғаны жақсы-ау, бірақ орындалмаған іске, қырсыздыққа келгенде қазақ неге ауызға түседі? Сол ғой бізді таңдандырып отырғаны. Әрине, бұны сол жиында отырған жұрттың бәрі де естіді. Тіпті қайсыбірі бір-біріне қарап, көрдің бе дегендей ыңғай танытқанын да байқап қалдық. Алайда, жобаны талқылау барысында әртүрлі министрліктердің, ведомстволардың өкілдері айтқан пікірге үн қосып, әр сөзге жармасып отырғандардың бірде-бірі оған «Сіз не деп отырсыз?» демеді.
Бәлкім, депутат ханымның не айтқысы келгені бір ауыз қазақша сөйлемейтін, нақтылап айтқанда, сөйлегісі келмейтін сол жиындағы жұртқа түсінікті болса түсінікті шығар. Ал біз бұл сөздің мәнісін түсіне алмадық. Әйтеуір, қазақтың шекесін қыздырып тұрмағаны анық. Әрине, қазақ қыз-келіншектерінің бетіне пәренжі жауып, білім алып, жұмыс істеуіне тыйым салып отырған халық болса, онда рас-ау дейсің ғой. Мұндай үрдіс бұрын да болған емес, қазір тіпті жоқ. Яғни, бұл тұрғыдағы қазақтың көзқарасы өзіміз өндіршегімізді созып отырған елдерден көш ілгері екенін сол кісінің білмегені ме? Жалпы, депутат А.Соловьеваны жұртшылық теледидар арқылы жиі көреді. Нендей мәселеге арналған жиын болса да оның орнынан тұрып, белсене пікір айтып жататынына куәміз.
Алайда, бұл жолғы сөзіне түсіне алмадық. Әрине, қазақты бір қағытып өтетіндер, тіліне мұрын шүйіре қарайтындар бүгінде аз ба? Бірақ басқасы басқа, әлгіндей сөздің қазақтың мүддесін қорғайтын биік мінберден сөйлеп жүрген депутаттың аузынан шығуын түсіне алмадық. Бұған оның әріптестері не дер екен?!
Майгүл СҰЛТАН,
Астана
