Халықаралық үлкен шара өткізетін Астана Еуразия экономикасы үшін маңызды орталыққа айналды. Қазіргі таңда Қазақстанның көнеден келе жатқан арманы – ежелгі Жібек жолының экономикалық, іскерлік, экологиялық инновациялар мен дипломатияның орталығына айналды.
Қытай Халық Республикасының Төрағасы Си Цзиньпин 2013 жылдың мамырында Назарбаев Университетінде жасаған баяндамасында Қытайды Батысқа жалғайтын «Жаңа Жібек жолы» жобасын жүзеге асыратыны жөнінде мәлімдеген болатын. Қазақ елі үшін бұл тарихи сәт еді.
Қазақстан Республикасы әлемдік аренада маңызға ие болу, яғни «Бір белдеу – бір жол» бастамасының астанасына айналу үшін барын салды. Сондай-ақ, Қытайдың солтүстік батысында орналасуының ел үшін тиімділігі орасан. Бағзы заманда Ұлы Жібек жолының бір бөлігі Қазақстанның оңтүстігінен өтіп, Қытай мен Рим арасында өнімдер мен тауарлар және мәдениет алмасу үшін қолданылған.
Президент Нұрсұлтан Назарбаев мұндай бағытты он жылдай бұрын болжады. Кеңес үкіметі қирап, Қазақстан тәуелсіздігін жариялауынан 6 жыл өткен соң 1997 жылы Назарбаев ел ордасын Алматыдан солтүстіктегі Астана қаласына өзгертті. Содан бері шаһар жедел дамып, жаңа мемлекеттік ғимараттар, жетекші инфрақұрылым, жасыл желекке оранған саябақтар және дүние жүзі кәсіпкерлері мен іскер азаматтарын қызықтыратын жоғары технологиялық орталықтар салынды.
Әлем назарын аударудың тағы бір тәсілі – халықаралық форумдар ұйымдастыру. Маусымның ортасында 100 елден 4 мыңнан астам қатысушы келген Х-шы Астана экономикалық форумы өтті. Жиын жаңғырмалы қуат пен жасыл экономикаға назар аударып, «Жаңа энергия – жаңа экономика» тақырыбын негізге алды. Сондай-ақ, тұрақты экономикалық өсім, әлемдік сауда және инфрақұрылым мәселелері де талқыланды.
Форумда JPMorgan Chase International төрағасы және Израиль банкінің бұрынғы директоры Джейкоб Френкель мен Ресей Федерациясы премьер-министрінің бірінші орынбасары Игорь Шувалов секілді танымал тұлғалар баяндама жасады. Жиын барысында дөңгелек үстел, ашық панельді отырыстар өтіп, Қазақстан мен аймақтың болашағына қатысты мәселелер қаралды.
Форумның өтуі мен үш айға созылатын ЭКСПО-2017 көрмесінің ашылуы тұспа-тұс келді. Болашақтың энергиясы тақырыбын таңдаған шараға 115 мемлекет пен 22 әлемдік ұйым қатысты. Дөңгелене салынған көрмелер ортасында 8 қабатты «Нұр әлем» павильоны орналасқан. Әр қабат жаңғырмалы энергия түрлеріне арналып, көне дәуірден қазірге дейінгі тақырыптарды қамтиды. Мәселен, жел энергиясын қалай пайдалануға болатынын бейнелейтін қабатта жаһандық жел картасы мен желге қатысты қазақтардың көне сенімі қатар көрсетілген.
Мұнай мен газға бай Қазақстан тарапы болашақтың энергиясы шешімін табу басты мақсаттары екенін айтады. «Жаңғырмалы энергия тақырыбын зерттеу және оны үйрену жаһандық қоршаған орта сынағының шешімі екеніне сенеміз», – дейді Сырты істер министрінің орынбасары Роман Василенко. «Жаңғырмалы энергия Қазақстанның ұзақ мерзімі стратегиялық бағыты. 2050 жылы елдегі энергияның 50 пайызын содан алуды жоспарлап отырмыз. Қазіргі таңда оның көлемі бір пайыз ғана».
Василенко жаңғырмалы энергия алуда Қазақстан желге, күнге және суға көңіл бөлетінін атап кетті. Дегенмен, энергия Қазақстанның ең маңызды бас ауыртар мәселесі емес. Өзбекстан, Тәжікстан, Қырғызстанмен шектесетін және Ауғанстаннан алыс емес, бұрынғы кеңес елдері арасында аймақтағы ең үлкен мемлекет өзін тұрақтылықтың темірқазығы ретінде санайды. Көрші елдер секілді Қазақстан тұрғындарының 65 пайызы Ислам дінін ұстанады.
«Қазақстан қауіпсіздігінің ең үлкен сынағы Орталық Азияда тұрақты дамуды қамтамасыз ету», дейді Василенко. – Ауғанстандағы жағдайдың тұрақты болуына Қазақстан күш салуы керек. Мұны жүзеге асыру үшін Орталық Азия елдері бірігуі тиіс.
«Әлбетте, бұл жағдай өте қауіпті. Бүкіл халықаралық қоғамдастықтарды жағдайды тұрақты ұстап, қақтығысты тоқтату үшін бірлесе жұмыс істеуге шақырамыз». Р.Василенконың сөзіне сүйенсек, Қазақстан тарапы ауған студенттерін елдегі университеттерге оқыту бағдарламасына 15 миллион доллар қаржы құйған. «Оларды бейбіт мамандықтарға үйретіп жатырмыз. Келешекте бұл бағдарлама кеңейеді деп үміттенеміз».
Сондай-ақ, Қазақстан тарапы 2015 жылы Су-24 ұшағы атып түсірілгеннен кейін Ресей Президенті Владимир Путин мен Түркияның Президенті Режеп Тайып Эрдоғанның бітімгершілік келіссөздерін жүргізді. Сирия жөніндегі келіссөздерді де мысалға алуға болады. 2015 жылы Сирия оппозиция топтарымен әңгімелескеннен кейін, Астана оппозиция мен режім өкілдерін бір араға әкеліп, бірнеше кезеңнен тұратын келіссөздер ұйымдастырды. Василенконың сөзіне сүйенсек, қазақстанды әлемдік аренада биікке шығаратын бастамалары мен өткізген шаралары – мемлекетті жаңғыртудың қадамдары.
«Біздің президент экономиканы әртараптандыру, ауыл шаруашылығы, көлік, жылжымайтын мүлік нарығы, білім беру, денсаулық сақтау және халықты әлеуметтік қорғау сияқты салаларды дамытуға бағытталған реформаны жариялады», деді ол. – Бұл реформалар біздің дәстүрімізге құрмет көрсетіп, жаңа технологиялар мен инновацияларды қатар қолданады».
Ағылшын тілінен тәржімалаған
Абай Асанкелдіұлы,
«Егемен Қазақстан»
