Қазақстан • 29 Желтоқсан, 2017

Қазақстанның жаңа саяси белестері

371 рет
көрсетілді
6 мин
оқу үшін

Өз кезегімен тарих қойнауына енгелі тұрған 2017 жыл еліміз үшін айтулы оқиғаларға толы болғаны белгілі. Солардың арасында елордада ұйымдастырылған ЭКСПО-2017 көрмесінен бөлек, ШЫҰ, ИЫҰ саммиттері мен Сирия дағдарысын реттеуге арналған Астана процесі аясында өткен келіссөздерді ерекше атап көрсеткіміз келеді. Осы орайда соңғы аталған шаралардың мән-маңызын ескере отырып, оларды тағы бір рет ой елегінен өткізуді жөн санадық.

Қазақстанның жаңа саяси белестері

Ауқымы кеңейген ұйым

Астанаға 2017 жылдың 8-9 маусым күндері Шанхай ынтымақтастық ұйы­мына (ШЫҰ) мүше мемлекеттер бас­шы­лары жиналды. Әлем на­зарын аудар­ған сол саммит барысын­да Үндіс­тан мен Пәкістан ұйым­ға то­лық­қанды мүше болып қабыл­данды. 

ЭКСПО-2017 көрмесінің ашылу күнімен орайластырыла өткі­зілген жиынға Қазақстан Президенті Нұр­сұлтан Назарбаев төрағалық етті. Ал­қалы жиынға ҚХР, Ресей, Өзбекстан, Қыр­ғызстан, Тәжікстан президенттері, ШЫҰ байқаушы мемлекеттері: Ауған­стан, Моңғолия, Беларусь елдерінің бас­шылары және Иран сыртқы істер ми­нистрінің орынбасары, сондай-ақ Үн­дістан мен Пәкістанның премьер-ми­нистрлері, БҰҰ, ШЫҰ бас хатшылары, АӨСШК атқарушы директоры және басқа да халықаралық ұйымдардың өкілдері қатысты.

Елбасы сол жиында ШЫҰ-ның ха­лық­аралық тұрғыдан мойындалып, көп са­лалы өзара іс-қимылдың тиімді құры­лымына айналғанын атап өтті. 
– Аймақтық қауіпсіздікті нығайту, елдеріміз арасындағы эконо­ми­калық өзара іс-қимылды ілгерілету және мәде­ни-гуманитарлық ынты­мақ­тастық­ты кеңейту жолында ауқымды жұмыс атқарылды. Шарттық-құқық­тық ба­за қалыптасты. Ұйымның берік инсти­туттық негізі жасалып, аймақ­тық және жа­һандық ықпалы артып келеді, – деді Нұрсұлтан Назарбаев.

Саммитте ҚХР төрағасы Си Цзинь­пин ШЫҰ жұмысын жоғары қар­қынмен жан-жақты дамытудағы Қазақ­станның сіңірген еңбегін жоғары баға­лай келіп, Қытай ұйым аясындағы бар­лық әріптестерімен тығыз қарым-қаты­нас орнатуға дайын екенін жеткізді. 

Ресей президенті Владимир Путин жиында ШЫҰ-ға Үндістан мен Пәкіс­тан­ның мүше болуы маңызды оқиға еке­нін, бұл қадам ұйымның экономикалық және гуманитарлық салалардағы қуаты мен ықпалының арта түсуіне мүм­кіндік беретінін сөз етті. Сон­дай-ақ В.Путин Сирия дағда­ры­сын рет­теуге қатысты Астана про­це­сіне жоғары баға берді. 

БҰҰ Бас хатшысы Антониу Гуттериш халықаралық қауіп­сіз­дік­ті қамтамасыз ету, террори­зм мен экстремизм сияқты қатер­лер­мен күресу бағытында ШЫҰ көп­те­ген жұмыстар атқарып отыр­ға­нын жеткізді.

Қорыта айтқанда, 2017 жылы Ас­танада өткен ШЫҰ-ның бұл са­м­миті әлемдік қоғамдастық ше­жі­ресіне өзіндік ерекше мазмұ­нымен жазылып қалды.

Ислам әлемін ұйыстыра түскен елеулі оқиға

Елордада 2017 жылдың 10-11 қазанында Ислам Ынтымақ­тас­тығы Ұйымының Ғылым және тех­нологиялар жөніндегі бірінші сам­миті өтті. Әлем назарын өзіне ау­дарған, Мемлекет басшы­сы Нұр­сұлтан Назарбаевтың баста­ма­­сымен өткен саммитке 15 мем­ле­кеттің басшылары ме­н үкімет басшылары, 37 елдің делегациясы, 30 халықаралық ұйым­ның басшылары мен өкіл­дері қатысты. 

Жиынның ашылу салтанатында сөз сөйлеген Нұрсұлтан Назарбаев еліміздің Ислам мен Батыс өркениеттері арасындағы дос­­тық диалогқа дәнекер болып отыр­ғанын айта келіп, қазіргі таң­да мұсылман үмбеті бетпе-бет келіп отырған сын-қатерлерге тоқталды. 

– Біріншіден, экстремистік жә­не террорлық ұйымдар ке­ңі­нен етек алуда. Олардың лаң­кестік әре­кет­терінің нәтиже­сінде, бірінші кезекте мұсылман әлемі елдерінің аза­маттары зардап шегіп отыр. Екі­н­шіден, исламофобиялық пі­кір қоғам ішінде кең таралуда. Ба­тыс елдерінде мұсылмандарға қар­­сы қылмыстық әрекеттер жыл сай­ын көбейіп барады, – де­ді Нұрсұлтан Назарбаев. Сон­дай-ақ Қазақстан Президенті 1,5  миллиардтан астам адам­ды бі­ріктіретін ислам әлемі бү­гінде ауыз­­бірлік таныта алмай отыр­ға­нын, мұсылмандар ара­сын­да­ғы бы­тыраңқылық пен кон­фес­­сия­ға бө­лінуді сыртқы күш­тер өз мүд­де­сіне сәтті пайдала­нып жү­р­генін сөз етті.

Жиын барысында саммиттің қо­рытынды құжаты – Астана дек­ларациясы қабылданды. ХХІ ғ­асырдағы қоғам өмірінде ғы­лы­мның ықпалының артуы бар­ша адам­­зат үшін маңызды еке­нін атап көрсеткен Елбасы Ас­та­на дек­­ларациясының қа­был­да­нуы сол бірлігіміздің дәлелі бо­лу­ға тиіс екенін жеткізді. Оты­рыс тү­й­інделер тұста Нұр­сұл­тан На­зар­­­баев Ислам Ын­ты­мақ­тас­тығы Ұй­­ымының Бас хатшысы­мен бір­­ге ислам елдерінің көр­нек­ті ға­­лымдарын Ғылым мен техно­ло­гия­­ларды дамытуға қосқан үле­сі үшін берілетін арнаулы сый­лық­пен марапаттады. 

Әлем мойындаған бастама

Елі­мізде 2017 жылы Сирия дағ­дарысын реттеуге байланыс­ты Астана процесі аясында мүдделі та­раптардың қатысуымен өткен ке­­ліссөздердің 8 раунды өз дең­гей­інде ұйымдастырылды. Жыл­дың айтулы оқиғаларының бірі ре­тінде аталған бұл шаралар өзі­нің оң нәтижесін беріп, ха­лық­ара­лық қоғамдастық тарапы­нан жо­ғары бағаға ие болды. Осы­нау сая­си мәні зор келіс­сөз­д­ер­дің өтуі Елбасы Нұрсұлтан На­зар­­баевтың бастамасы негі­зінде жү­зеге асты. 

Астана процесіне кепілгер мемлекеттер: Ресей, Иран, Түркия елдерінің, Сирия үкіметі мен қарулы оппозиция өкілдерінің, БҰҰ, АҚШ делегацияларының бел­сене қатысуы бұл шараның бе­делін арттырды. Сондай-ақ Си­рия жанжалына қатысты өзекті мә­се­л­елерді шешу мақсатындағы ке­ліс­­сөздерді жүргізу үшін ха­лық­­ара­­лық қоғамдастықтың Астана ала­ңын таңдауы әлем ел­дерінің елі­міз­ге деген құрметі мен сенімінің жоғары екенін анық аңғартты.

Қорыта айтқанда, Астана про­­ц­есінің нәтижесінде Сирия­дағы ахуал біршама тұрақталды. Сондықтан да біз 2017 жылы өткен Астана процесі шеңберіндегі келіссөздердің барлығын бейтарап Қазақстанның халықаралық жә­не аймақтық қауіпсіздікті ны­ғайтудағы маңызды рөлін көр­сеткен ірі саяси оқиға деп сеніммен айта аламыз. 

Жолдыбай БАЗАР,
«Егемен Қазақстан»