Жергілікті журналист Шамиль Багаутдинов Ұлттық парк мамандары оң жақ қолдың бес саусағына ұқсас алып саусақтардың көлемін өлшеп шыққанын жазады. «Бас бармақтың» ені – 60 см, ұзындығы – 160 см, «балаң үйректің» ені – 80 см, ұзындығы – 309 см, «ортан теректің» ені – 70 см, ұзындығы – 330 см, «шылдыр шүмектің» ені – 80 см, ұзындығы – 260 см, «кішкене бөбектің» ені – 75, ұзындығы 250 см.
Бес саусақтың нақты қашан салынғанын, қай уақыттан бері тұрғанын нақты ешкім білмейді. Бірақ болжам, долбар көп. Облыстық тарихи өлкетану музейі Катонқарағай аудандық филиалының директоры Оралғазы Қажаев тасқа қашалған ескерткіш неолит дәуіріндегі ежелгі мүсіншілердің, сәулетшілердің қолынан шыққан туынды болуы мүмкін деп есептейді. «Бұл жерді бала кезімнен білемін. Бұрын аса мән бермейтін едік. Енді-енді көңіл бөліп, зерттей бастадық. Адам саусағына ұқсас бұл көріністі табиғат құбылыстарынан болған бейне дегенге сену қиын. Яғни бізге петроглифтерді қалай қалдырса, бұл бейне де солай жеткен. Менің ойымша, саусақ іздері әлдебір құралмен тасты ұңғылап жасалмаған, ол тасты жібітетін қандай да бір қышқылмен салынған секілді. Әрине, ол қышқылды жасау әдісі біздің ғасырға жетпей қалған. Бұл ежелгі дәуірдегі технологияның қаншалықты жетік болғандығын білдіреді», дейді ол.
Оралғазы Қажаев бұл жерді өңірдің киелі орындар картасына енгізу жөнінде облыстық тарихи өлкетану музейіне ұсыныс жіберілгенін, олар бұл ұсынысты облыстық комиссияға жолдағанын, алайда тізімге енбей қалғанын айтты. Аудандық мәслихат хатшысы Дүйсен Бралинов бұл жер киелі орындар тізіміне енбесе де, жан-жақты зерттеліп, ғылыми тұрғыдан зерделеніп, ғалымдар, археологтар мен тарихшылар назарына алынса дейді.
«Бұрынғы замандарда тастар жұмсақ болған, сол кезде таңбалануы мүмкін» деген пікірлерді де естіп жүрміз. Осыған ұқсас жартастар дүние жүзінің өзге де елдерінде жоқ емес. Алайда біздегі тастың өзіндік өзгешеліктері бар. Сондықтан бұл мекенге туристерді көптеп тартып, туристік нысанға айналдыру мәселесін ойластырған жөн», дейді мәслихат хатшысы.
Ұлттық парктің экологиялық ағарту және туризм бөлімінің бастығы Александр Кобзевтің айтуынша, кейбір жердегі саусақ іздерінің тереңдігі 10 сантиметрден асып кететін көрінеді. «Жергілікті тұрғындардың кейбірі бұл саусақ іздерін «Пайғамбардың қолы» деп те атап жүр. Осыдан бірнеше жыл бұрын осында келген канадалық саяхатшы бұл ізді көріп, өз елінде де осындай саусақ іздері бар екендігін, бірақ оның сол жақ қолдікі, бірақ көлемі бұдан үлкенірек екенін айтып кетіпті. Музей мамандарының айтуына қарағанда, кезінде әлдекімдер бұл алақанның төменгі жағын қазып көрмекші болған екен. Алайда жергілікті халық қарсылық танытып, қаздырмапты», дейді Шамиль Багаутдинов.
Азамат ҚАСЫМ,
«Егемен Қазақстан»
Шығыс Қазақстан облысы,
Катонқарағай ауданы
Сурет Катонқарағай мемлекеттік ұлттық табиғи паркінің жеке мұрағатынан алынды
