Тұрғындар тілегі – таза су
Халықты алдымен алаңдататын мәселелердің бірі – ауызсу. Жезқазғанда су тазарту құрылыстарының алғашқысы 1967 жылы іске қосылса, халық санының артып, өндіріс ошақтарының көбеюіне байланысты 1987 жылы екінші кезеңдегі құрылыстар жұмыс істей бастады. Тазарту үлгісі – классикалық: залалсыздандыру, реагенттермен араластыру, тұндыру, сүзгіден өткізу және қайталап залалсыздандыру. Тұтынушылар құқығын қорғау департаменті шаруашылық-ауызсу саласына апта сайын сараптама жүргізіп отырады. Қалада су сынамасын алатын 23 нүкте белгіленген.
Жалпы құны 15,2 млрд теңгені құрайтын су тазарту нысандарын қайта жасау мен жетілдірудің жобалау-сметалық құжаттамасы әзірленген. Бюджеттік тапсырыстар Қарағанды облысының энергетика және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық басқармасына ұсынылды.
Ауызсу сапасына су құбырларының жағдайы да әсер етеді. Сондықтан кейінгі жылдардың даму жоспарында су құбырларын жаңарту мәселесі ескерілген. Сумен қамтамасыз етудің он жобасы қарастырылып отыр. Былтыр Жезқазғандағы қалаішілік су құбырларын жаңарту бойынша екі жобаны жүзеге асыруға 389 млн теңге бөлініп, 16,5 шақырым су құбырына қайта қалпына келтіру жұмыстары жүргізілді. Соның арқасында су шығыны 7 пайызға азайып, су сапасы арта түсті.
Бұл жұмыстар қаладағы 6-шағын ауданда және вокзал маңындағы жеке тұрғын үй секторында жүргізілген. Соның нәтижесінде бұған дейін суды тасып ішіп келген темір жол вокзалы маңындағы 100 үй орталықтандырылған ауыз су желісіне қосылды. Мұны қаланың коммуналдық шаруашылық саласында орын алған елеулі оқиға деп айтуға болады. Ұзақ жылдарға жоспарланған бұл күрделі жоба жұмыстары биыл да жалғасын таппақ. Қазіргі таңда жобаны қаржыландыру мәселесі толығымен шешілген.
Үш жылдық жоспар үміттендіреді
Жезқазған қаласының аймақ басшысының тапсырмасы бойынша қала әкімдігі мен облыстық басқармалар бірігіп құрған үш жылдық даму жоспары бар. Онда жалпы сомасы 75,7 млрд теңгені құрайтын 453 шара қарастырылған. Қаржыландыру қалалық, облыстық, республикалық бюджеттерден, сондай-ақ бюджеттен тыс көздерден жасалады. Жоспарға сәйкес былтыр осы мақсатқа 11,6 млрд теңге жұмсалса, биыл 25,7 млрд теңге және келесі жылы 38,4 млрд теңге қаражатты игеру қажет. Жоспарды жүзеге асыру облыс экономикасын ілгерілетуге үлес қосады деген үміт зор. Үш жыл ішінде өнеркәсіп өндірісі 13,2 пайызға артуы тиіс. Экономикалық өсім жалпы инвестиция көлемі 21 млрд теңгені құрайтын «Қазақмыс» корпорациясы» ЖШС-нің өндірісін жаңғырту мен қайта қалпына келтіру есебінен болады деп күтілуде. Экономиканың дамуына, сонымен қатар 2,5 млрд теңгеге жүзеге асырылатын алты жоба да септігін тигізуі тиіс.
Тұрғын үйлерге 36,4 шақырым коммуникация желілері тартылып, 44,7 мың шаршы метр тұрғын үй салынады. Оның 6,4 мың шаршы метрі – коммерциялық баспана, ол кезекте тұрғандардың санын 13%-ға азайтып, 267 отбасын баспанамен қамтамасыз етеді.
Жалпы, Жезқазғанда тұрғын үй салу сынды бұған дейін бұйығы болып келген салада серпіліс байқалады. Қалада жаңа шағын ауданның іргетасы тұрғындар «Самсунг» атап кеткен медициналық орталық жақта қаланбақ. Ол жерде 60, 90 пәтерлі үйлер салу жоспарланған. Сондай-ақ 900 орындық дарынды балаларға арналған «Өркен» мектебі бой көтереді. Болашақта қала бас жоспарға сай сол бағытқа қарай кеңеймек. Сонымен бірге ол жаңа аудан ашылғанша қаланың ішінен, яғни Сәтбаев, Шевченко, Гагарин көшелерінде жаңа үй салынатын болады. Бұрын басталып, аяқсыз қалған «сақалды құрылыстардың» да мәселесін оң шешу жоспарда бар.
Сауда, қызмет көрсету, туризм салалары бойынша 3 млрд теңгеден астам инвестициялық қаражатқа жаңа 28 инвестициялық жоба жүзеге асырылады. Соның арқасында 219 жаңа жұмыс орны ашылмақ.
Тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық саласына келсек, Жезқазған жылу-электр орталықтарында жаңа турбоагрегатын іске қосу, жылу жүйелерін жаңарту жұмыстары жүргізіліп, сол арқылы электр энергиясын өндіру артып, жылыту жүйелеріндегі жылу жоғалту көрсеткіші 17,3%-дан 11%-ға дейін азаймақ.
Кешенді жоспарда сондай-ақ шағын және орта кәсіпкерлікті дамыту, жаңа жұмыс орындарын ашу бойынша да бірқатар жұмыстар жоспарланған. Жергілікті «Ютария» компаниясы осы жоспар арқасында бүгінде тек аймаққа ғана емес, республикаға танымал кәсіпорындар қатарына қосылып отыр. Осы жоспардың шапағаты тиіп, қалада жұмыртқа өндіру ісі жолға қойылды. Былтыр ғана «Бизнестің жол картасы-2020» бағдарламасы шеңберінде «Самға» компаниясының темір-бетон зауыты іске қосылды. Бұлардан басқа да іске қосылған, толық қуатында жұмыс істеп тұрған жобалар бар.
Қолға алынар шаруа шаш-етектен
Жезқазғанның үш жылдық даму жоспарына сәйкес, жолдар мен көліктерге шамамен 8 млрд теңге бөлінбек. Былтыр бұл бағытта 2,4 млрд теңгеге жұмыстар жүргізілді. Соның ішінде жолдарды ағымдағы және орташа жөндеу жұмыстары, темір жол саласын, авиатеңгерімді дамыту, жол қауіпсіздігін қамтамасыз ету шаралары бар. Республикалық маңыздағы Қарағанды-Жезқазған тас жолының 156 шақырымы жөнделіп, оған 1,6 млрд теңге жұмсалды. Жезқазған-Сәтбаев, әуежай бағытындағы жолдарға орташа жөндеу, жарықтандыру жұмыстары жүргізілді. Облыстық бюджет трансферттері есебінен Жезқазғанның орталық №5, №6 жол өтпелерінің 14 шақырымы, қала бюджеті есебінен орамаралық 9 жол жөнделді.
Мысты қалада шешімін таппай келе жатқан проблеманың бірі – апатты жағдайдағы үйлердің мәселесі. Қалада мұндай 27 үй бар. Бірақ қолданыстағы заңнама бойынша бұл үйлердің тұрғындары тек кезекке тұрып қана басқа баспанаға қол жеткізе алады. Жергілікті билік деңгейінде оларға кезексіз үй беру жолы қарастырылмаған. Қазір бұл мәселені қалалық мәслихат депутаттары, заң органдары зерделеп, қарастыруда.
Жезқазғандағы жолдарды күтіп ұстау, қар тазалау сияқты жұмыстар атқаратын автокөлік жолдары басқармасы кәсіпорнының жұмыс сапасы мен оның техникалық мүмкіндіктеріне жиі сын айтылып жүргені жасырын емес. Мұндағы «Қалалық автокөлік жолдарын басқару» коммуналдық-мемлекеттік кәсіпорны Үкіметтің 2012 жылғы қаулысына сай жекешелендіру жоспарына енген екен. Сот шешімі бойынша 2019 жылдың сәуір айына дейін оңалту мерзімі аяқталған соң, нысан жекешелендіруге жатады. Сол себепті қала басшылығының аталған кәсіпорын базасын жаңғыртуға кірісе алмай отырған жайы бар. Ал негізі мұндай кәсіпорындардың техникасын жаңарту керек-ақ. Қазірдің өзінде оның бар техникасы тозып тұр.
Біраз жылдардан бері жабырқау күй кешіп келген Жезқазғанның тамырына қан жүгіре бастады деп сенімді түрде айтуға болады. Әрине қолға алатын шаруа шаш-етектен, қордаланған проблема да жетерлік. Дегенмен облыс орталығынан жырақта жатқан мысты қала мәселесінің күн тәртібінен түспей, өңір басшысының үнемі назарында болуы қала тұрғындарының болашаққа деген сенімін ұлғайтады. Ақпан айында Жезқазған-Қарағанды бағыты бойынша аптасына үш рет жаңа пойыз жолға шыға бастады, болашақта ол пойыз Қоскөл стансасына дейін баратын болады. Қарағанды мен Жезқазған арасындағы автокөлік жолын жөндеу жалғасын табады. Алдағы жылдары қалада инвесторлардың қаржысына күн сәулесінен энергия алатын, тұрмыстық қалдықтарды өңдейтін кәсіпорындар ашылмақшы. Жаңа жұмыс орындарын ашу, қала экономикасын әртараптандыруға жазда өтетін инвестициялық форумның да оң әсері болуы тиіс. Облыс әкімінің тапсырмасымен ұйымдастырылатын ол форум аясында тек бизнес өкілдері бас қосып қана қоймай, Ұлытау ауданымен бірлескен ауқымды этнофестиваль өтетінін де айта кеткен жөн.
Қайрат ӘБІЛДА,
«Егемен Қазақстан»
Қарағанды облысы,
Жезқазған қаласы
