Жиынды ашқан Г.Исимбаева Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев қоғамды цифрландыру процесін ұлттық экономиканың бәсекеге қабілеттілігін қалыптастырудың аса маңызды тетігі ретінде айқындағанын атап өтті. Сондай-ақ ол білім беру жүйесін цифрландыру әрбір қазақстандық үшін тиімді орта қалыптастыруға бағытталуы керектігіне тоқталды.
Одан әрі білім беру жүйесін цифрландыруға кедергі болып отырған бірқатар мәселелерді атады. Вице-спикердің пікірінше, білім беру ақпараттық жүйелерін мемлекеттік органдардың басқа да жүйелерімен интеграциялау бойынша жұмыстардың деңгейі төмен. Білім беру ұйымдарының жеткіліксіз жарақтандырылып, мектептерде, интернет желісіне қосылу жылдамдығының төмендігі маңызды проблемаға айналып отыр. Сондай-ақ Г.Исимбаева білім беру жүйесін цифрландыруды қолдау бойынша бірыңғай оператордың жоқтығына қынжылыс білдірді. Ақпараттық-коммуникациялық технология инфрақұрылымын қамтамасыз ету үшін бірыңғай техникалық талаптардың болмауы, кәсіби құзыреттілік деңгейінің төмендігі де сөз болды.
Бұған қоса ол «Президенттің бес әлеуметтік бастамасында» білім саласына ерекше ден қойылғанын атап өтті. Елбасы Үндеуде білім грантының санын көбейту және жатақхана орындарын арттыру жөнінде міндет қойғаны белгілі. Төраға орынбасарының айтуынша, бұл – жастардың жоғары білім алуына қол жеткізуді көздейтін ілкімді бастама.
Вице-спикер жас буынның шығармашылық қабілеттерін және сыни ойлауын дамыту мақсатында бағдарламалаудың дағдыларын қалыптастыру үшін халықаралық тәжірибелерді зерттеу қажеттігін ескертті. Бұл бағыт бойынша білім беру бағдарламасының мазмұнын үнемі жаңалап отыру қажет. Цифрландырудағы негізгі мақсат – бәсекеге қабілеттілікті арттыру, халықтың өмір сүру сапасын жақсарту, кез келген процесті, қазіргі жағдайда, оқу-тәрбие процесін жеделдету және жеңілдету, балаларға, ұстаздарға, ата-аналарға жүктемені азайту. Ең бастысы – білім беру сапасын арттыру.
«Біздің балаларымыз халықаралық деңгейде әртүрлі салаларда, оның ішінде жасанды интеллект және «ауқымды деректер» жасау саласында бәсекеге қабілетті болуға тиіс. Мемлекет басшысы атап көрсеткендей, «елді цифрландыру – бұл мақсат емес, бұл – Қазақстанның абсолюттік артықшылыққа қол жеткізу құралы». Бүкіл процесс жүйелілікті, реттілікті және кешенді тәсілді талап етеді. Тағы бір мәселе – балалардың денсаулық жағдайына жаңа технологиялардың әсері. Балалардың техникамен жұмыс істеуі үшін рұқсат етілген, қатаң тексерілген санитариялық-гигиеналық нормалар болуға тиіс», деді Мәжіліс Төрағасының орынбасары.
Тақырып бойынша баяндама жасаған Білім және ғылым министрі Ерлан Сағадиев министрлік білім мен ғылымды цифрландыруды дамыту бойынша орта білім жүйесінде ақпараттандыруды дамыту, білім беруді және ғылымды басқару процесін автоматтандыру және IТ мамандарды даярлау бағытында тиісті жұмыстарды атқарып жатқанын жеткізіп, әрбір бағыт бойынша нақты мәліметтерге тоқталды.
Ведомство басшысының сөзіне қарағанда, білім және ғылым саласын цифрландыруды дамыту бойынша 3 бағытта жұмыс жүргізіліп жатыр. Біріншісі – орта білім жүйесін ақпараттандыруды дамыту, екіншісі – білім беруді және ғылымды басқару процесін автоматтандыру, үшіншісі – IТ мамандарды даярлау.
Орта білім жүйесін ақпараттандыруды дамыту бойынша бірқатар өзгерістер енгізілмек. Мәселен, бұған дейін «Информатика» 5-ші сыныптан оқытылса, биыл 3-ші сыныптан басталады. Ал 5-11 сыныптардағы осы пәннің оқыту бағдарламасын қайта қарастыру жоспарланып отыр.
Е.Сағадиевтің айтуынша, осыған байланысты мұғалімдердің біліктілігін, оқушыларға робото-техниканың қолжетімдігін арттыру мақсатында жұмыстар атқарылған. Қазіргі таңда үш мыңнан астам мектеп пен оқушылар сарайында роботты-техника бойынша элективті курс енгізілген. Бүгінге дейін бес мыңнан астам ұстаз біліктілігін арттырса, биыл үш мыңға жуық мұғалімді оқыту жоспарда бар.
«Мектептердің инфрақұрылымын дамытып жатырмыз. Қазіргі таңда мектептердің 99 пайызы (6 960 мектеп) интернетке қосылған, оның ішінде 62 пайызы жылдам интернетті қолданады. Оның жылдамдығы 4 Мбит секундқа жетеді. Екі жарым мың мектепте (35%) Wi-Fi тартылды. Барлық мектептерге bilimland деген үш тілдегі инновациялық контент берілді», деді Е.Сағадиев.
Министр келтірген деректерге сүйенсек, 2016-2017 жылдары 14 мыңнан астам мультимедиялық жиынтық сатып алынған. Биыл осы бағытта республикалық бюджеттен тағы да алты миллиард теңге қарастырылған. Сонымен қатар 4 мыңнан астам мектепте электронды күнделік енгізілді. Ведомство басшысы бұл бағдарламаны үш жарым миллион адам қолданатынын жеткізді.
«Мұғалімдер жүргізетін құжаттарды бекіттік. Олар тек бес құжат толтырады. Егер электронды жүйеге қосылса, барлығын электронды түрде жүргізуге мүмкіндігі мол. Осыған байланысты тиісті бұйрық қабылданды. Алдағы уақытта мұғалімдер өздерінің функцияларына сәйкес емес жұмыстарды істемеу үшін барлық деңгейдегі басшылар мұны өз бақылауында ұстау тиіс», деді Е.Сағадиев.
Министрлік жүргізіп жатқан екінші бағыт – білім жүйесін басқару процестерін автоматтандыру. Осыған сәйкес, балабақшаларға кезекке тұру және жолдама беру кезегін автоматтандырудың жаңа стандарты бекітілді. Мектептерге қабылдау, өзара ауысу электронды режімде іске асырыла бастаған көрінеді.
Е.Сағадиев үшінші бағыт – IT мамандарды даярлау бойынша да бірқатар жұмыстар жасалып жатқанын мәлімдеді. Оның сөзіне сай, ақпараттық технология саласындағы білім сапасын арттыру мақсатында университеттер рейтингі әзірленген. Мұндай қадам жоғары оқу орындарында бәсекелестіктің артып, оқу сапасының жақсаруына жәрдемдеседі.
Бұдан кейін министр білім және ғылым саласындағы жаңа цифрландыру тұжырымдамасын таныстырды. Осы жоба аясында ақпаратқа қолжетімділік пен жеделдікті арттыру көзделген. Сондай-ақ жүйені ашық әрі әділ етіп, білім сапасын көтеру міндеті қойылған. Тұжырымдаманың тағы бір бағыты – «Big Datа» жүйесін құрып, онлайн талдау жасау.
Ведомство басшысы аталған жобаны сәтті аяқтауға қажет бірқатар мәселелерге тоқталды. Ең әуелі, мұғалімдер мен оқушыларды компьютерлермен, ноутбуктермен, смартфондармен жабдықтау қажет. Келесі мәселе – білім ордаларындағы интернет желісіне қолжетімділік. «Жоғары жылдамдықты интернетпен мектептердің 62 пайызы жабдықталған, қалғаны қосылмаған. «Цифрлы Қазақстан» бағдарламасына сәйкес, барлық мектептерді қосу бойынша Үкіметте нақты жоспар бар», деді министр.
Сонымен қатар қолданылатын бағдарламалардың мобильдік версиясы болуы тиіс. Е.Сағадиев бұл бағытта жұмыс басталып кеткенін жеткізді. Тағы бір шешілуі тиіс мәселе – деректерді бір ортаға жинап, интеграция жасаудың қажеттігі. Министр бұл бағыттағы жұмыстың былтыр басталғанын, екі жыл ішінде оны аяқтау жоспарда бар екенін мәлімдеді. Е.Сағадиев сөз соңында депутаттардан бірқатар нормативтік құжаттарға, «Білім туралы» және басқа заңдарға өзгерістер енгізуді сұрады.
Жиында қосымша баяндаманы Мәжіліс депутаты, Әлеуметтік-мәдени даму комитетінің төрайымы Гүлнар Иксанова жасап, саланың бірқатар мәселелеріне тоқталды. Оның айтуынша, цифрландыру білім және ғылым саласының қолжетімділігін арттырып, басқарушылық пен әкімшілік қызметін жетілдіруге көмектеседі.
Отырыс барысында депутаттар көптеген өзекті сұрақтарды алға тартты. Үкіметтік сағаттың нәтижелері бойынша арнайы ұсынымдар қабылданды.
Абай АСАНКЕЛДІҰЛЫ,
«Егемен Қазақстан»
