Соның ішінде мемлекетке пайда келтіретін тұсы да қарастырылып, қылмыскерлерді қоғамдық жұмыстарға тарту сияқты істер де ескерілген. Осы іс пайдалы бола тұра, оның құқықтық реттелуінде көптеген проблемалар туындап отыр.
Қолданыстағы қылмыстық әлеуметтік заңнамаларда қоғамдық жұмыстарға рұқсат ету қарастырылған. Алайда қоғамдық жұмыстарды белгілеуде оның шектеулілігі қолданысты қиындатады. Бас еркінен айырудың баламасы ретінде қарастырылатын қоғамдық жұмысқа тарту жазасы оған қоршаған орта жақсы баға бергенде ғана нәтижесін беретінін ескеру керек.
Бүгінгі таңда қоғамдық жұмысқа тартылушылар негізінен көшелерді сыпырумен шектеліп отыр. Ал алыс және жақын шетелдердің тәжірибелеріне қарасақ, олар сандаған салаларға тартылады екен. Мысалы, аймақты көгалдандыру мен абаттандыру, ауруханалар мен басқа да әлеуметтік нысандардағы біліктілікті қажет етпейтін жұмыстарға тарту және т.б.
Сонымен қатар қоғам құқық бұзушылардың үнемі мемлекеттің бақылауында екеніне сенімді болуы керек, өйткені бұл жаңа қылмыстарды жасаудың мүмкіндігін азайтады, тұрғындардың қауіпсіздікке сенімін арттырады.
Сондықтан қылмыскерлер үшін қоғамдық жұмыстарды сапалы ұйымдастырудың маңызы зор. Олар жергілікті атқарушы органдардың, пробация қызметінің, БАҚ өкілдерінің қатысуымен азаматтық қоғамның, жергілікті өзін-өзі басқару органының үйлестірілген жұмысының нәтижесінде ұйымдастырылуы керек. Негізгі жауаптылық жергілікті әкімдерге жүктелгені дұрыс. Алайда бізде қоғамдық жұмыстар осылай ұйымдастырылмайтынына заңның іске асырылуына мониторинг жүргізген депутаттар тобының көзі жетті.
Осыларды ескеріп біз Үкімет басшысы Бақытжан Сағынтаевтың атына депутаттық сауал жолдап, төмендегі мәселелерді жүзеге асыруды ұсындық:
1. Ішкі істер, сонымен қатар Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрліктеріне қоғамдық жұмыстарды дифференциялау жұмысын тапсыру;
2. Жоғарыда айтылған қоғамдық жұмыстардың тізбесін арттыру үшін мыналарды қарастыру:
– сотталған кәсіпкерлерге біршама уақыт тұрғындарға ақысыз қызмет көрсетуді балама ретінде қарастыратын құқық беру;
– сотталған адамның біліктілігіне сай келетін қоғамдық-пайдалы еңбек ұсыну;
– сотталған адамның еңбекке шеберлігін арттыруға жарайтын қоғамдық жұмыстар ұсыну;
– сотталғандардың ішіндегі әйелдер, балалар мен кәрі адамдардың ерекшеліктерін ескеретін жұмыстар қарастыру;
3. Қоғамдық жұмыстарды қылмыстық жаза деп қарастыратын типтік Ережені Үкіметтің қаулысымен бекіту және соның негізінде аудан (қала) әкімдіктерінің өз ережелерін жасауын қамтамасыз ету;
4. Қоғамдық қауіпсіздік пен құқық қорғауды қамтамасыз етудегі жергілікті атқарушы органдар жұмысының тиімділігін бақылауды арттыру.
Светлана БЫЧКОВА,
Мәжіліс депутаты