– Данияр Рүстемұлы, жаңа заң күшіне енді. ҰОК қызметінде жарты жыл ішінде қандай өзгерістер болды?
– Өзгерістер тек біздің ұйымның жұмысында ғана емес, сонымен бірге Қазақстандағы бүкіл олимпиадалық қозғалыста да орын алды дер едім. Бұл ҰОК, олимпиадалық спорт түрлері бойынша ұлттық федерациялар, барлық мәселелер бойынша тығыз байланыс жасап отырған салалық министрлік секілді тұтас бір жүйеге қатысы бар мәселе. Ендігі кезекте олар әрқайсысы өзіне тиесілі спорт түрін әкімшілендіру ісіне, бизнес-процеске де етене араласа бастады.
Біз жұмыс істеуге қолайлы жағдайлар жасаудан бастадық. Бұрын кез келген федерацияның кеңсе жалдап, кәсіби заңгерлерді жұмысқа алуға мүмкіндігі бола бермейтін. Спорттық менеджерлер туралы айтпай-ақ қоялық. Ал қазір оларға мұндай мүмкіндік беріліп отыр. Сонымен бірге федерациялар енді өздерінің қалауы бойынша құрама командалар үшін спорттық жабдықтар мен құрылғылар сатып алуға қатыса алады. Жаңа қарым-қатынас жүйесіне өту кезінде олар бізден заңдық, спорттық, экономикалық секілді қажетті қызметтер алды. Біз міндеттелген бюрократиялық процедураларды барынша азайтуға тырыстық. Әлбетте, әлі де мәселелер туындап жатады. Бірақ олар жұмыс барысында шешіледі.
– ҰОК-тің өзінде қандай өзгерістер болды? Барлығы сіздердің ойлағандарыңыздай жүзеге асты ма?
– Барлығы біз ойлағандай болды деп айтқан дұрыс емес сияқты. Біз бірінші кезекте бүкіл елге ортақ мүдде мен спортты дамытуға көбірек мән береміз. Өзгерістер болмас бұрын өте ауқымды дайындық жұмыстары жүргізілді. Бұл жұмыстар заң күшіне енгенге дейін жүзеге асты. ҰОК-де федерациялармен тығыз байланыста жұмыс істейтін толыққанды қызметтер жүйесі қалыптасқан. Жаңа Спорт дирекциясы құрылды. Оның басшылығына Елсияр Қанағатов тағайындалды. Оны елге таныстырудың қажеті жоқ шығар, спортқа қандай да бір қатысы бар жандардың барлығына оның есімі таныс. Бізде қазір тәжірибе мен жастық жалын көбірек бағаланады. Сондықтан дирекцияның спорттық қызметтерінде жас әрі білікті мамандар жұмыс істейді. Олардың қатарында өз саласының жілігін шағып, майын ішкен бұрынғы мықты спортшылар да бар. Астана еліміздегі олимпиадалық спорттың орталығына айналуда десем, артық айтпаспын. Спорт дирекциясының қызметі Халықаралық олимпиада комитетінің бас кеңсесіндегідей ұйымдастырылған. Жабық кабинеттер деген атымен жоқ. Тек қана ашық алаңдар бар, яғни «open space». Қазіргі таңда ҰОК-де алпыстан астам қызметкер жұмыс атқаруда, олардың көпшілігі дәл осы Спорт дирекциясында жұмыс істейді.
– Кешенді ғылыми топтар (КҒТ) туралы тағы бір сұрақ. Федерациялардың санын ескеретін болсақ, бұл көлемді жұмысқа айналып кетеді. Бізде осынша маман бар ма?
– Шыны керек, бізге ең бірінші тап болған жұмыс – ол кадр мәселесі. Қазақстанда біліктілігі жоғары дәрігер соншалықты көп емес. Одан бөлек, әрбір топта диетолог, психолог, биохимик, биомеханик және массажшы болуы тиіс. Мұндай топтарды құру барысында ұлттық құрамалардың талабы ескеріледі. Бүгінгі таңда біз кешенді медициналық қызмет көрсететін топтар үшін 60-тан аса маманды қызметке тарттық. Қазіргі кезде көркем гимнастика, байдарка мен каноэде ескек есу, семсерлесу, биатлон, су добы мен каратэден және өзге де ұлттық құрамаларда КҒТ мамандарымен бірлескен оқу жаттығу жиындары өтуде. Олар тек спортшылардың денсаулығын қадағалап қана қоймайды, ҰОК-тің спорттық медицина және антидопинг департаментінің қадағалауында болады. сондай-ақ атлеттерді емдеу, қалпына келтірумен, диагностика әдістемелерін дайындап, енгізіп, жетілдірумен, олардың тамақтануы мен функционалдық жағдайын бақылаумен, медициналық тексеру жүргізумен айналысады. Жақын арада КҒТ спортшыларға жедел биохимиялық, биомеханикалық және басқа да бақылау жасау үшін арнайы мобильді медициналық кешендер алады. Содан соң біз спортшылардың жағдайынан хабардар болып, қиын сәттер туындайтын сәтте алдын ала хабарлап, дер кезінде көмек көрсетіп, олардың жалпы физикалық әлеуетін жақсартатын боламыз. Азия ойындары мен Жасөспірімдер олимпиадасына дейін барлық ұлттық командалар толығымен медициналық КҒТ-мен жабдықталады.
– Допингке қарсы бақылау да осы мамандарға жүктеле ме?
– Бұл мамандардың алдына қойылған басты міндеттердің бірі. Кешенді ғылыми топтар үнемі түсіндіру жұмыстарын жүргізіп отыруы керек. Осы орайда, әрбір спортшы ең алдымен өзі жауапты екенін ұмытпау керектігін ескерткім келеді. Бұл тұрғыда біздің позициямыз өзгерген жоқ – біз тыйым салынған дәрі-дәрмекті пайдалануға түбегейлі қарсымыз. Сәуір айында біздің бапкерлеріміз бен спорттық дәрігерлерімізге және функционерлерге арнап Алматыда спорттық медицина мен антидопингке қатысты халықаралық семинар-конференция өткіздік. Әлемге танымал мамандар аталған семинарда спикер болды. Олар өз сөздерінде маңызды мәселелерді айтып ғана қоймай, спортшыларды ірі жарыстарға кешенді түрде дайындау және атлеттерді қалпына келтіруге арналған заманауи әдістерін алға тартты. Біздің мамандар ірі форумға қатысу мүмкіндігіне ие болып, әлемдегі үздік тәжірибелер мен маңызды мәселелерді өз әріптестерімен талқылады.
– Қазақстан ҰОК қазіргі таңда ел аймақтарын аралауда. Ол жақтарда спорттық инфрақұрылымдарға қатысты сұрақтар көтеріле ме?
– Бұл да, басқалары да бар. Бірінші кезекте, біз аймақтардағы олимпиадалық спорт түрлерін дамытуға қандай кедергілер барын анықтауымыз керек. Тамыздың соңында аймақтардағы олимпиадалық қозғалыс пен бұқаралық спорттың, балалар мен жасөспірімдер спортының дамуы және спорттық инфрақұрылымның жағдайы туралы нақты мәліметтер аламыз. Біз спорттың шын мәнінде дамып, бұқаралық сипат алғанын, қолжетімді болғанын мақсат еттік. Барлық аймақта облыстардағы тұрғындармен ғана емес, басшылықпен де кездесу өткізіледі. Спорттық инфрақұрылымды дамыту дегеніміз өте кең көлемдегі жұмыс, сондықтан жергілікті биліктің қолдауына сенім артамыз.
– Данияр Рүстемұлы, жаңа форматтағы жұмыстың алғашқы жарты жылы артта қалды. Қазақстан ҰОК-нің алдағы мақсаттарымен бөліссеңіз...
– Федерациялардың жұмысын ұйымдастырудан бөлек, ең ірі мультиспорттық жарыстарды естен шығармау керек. Бұл – Индонезиядағы Азия ойындары мен Аргентинадағы Жасөспірімдер олимпиадасы. Азия ойындарына аккредитациялау аяқталды. Қазақстан атынан олимпиадалық спорт түрлерінен төрт жүзге тарта спортшы сынға түседі деп күтілуде. Қазіргі сәтте ұлттық құрамалардың бапкерлер штабы команда құрамын жасақтап жатыр. Ал Жасөспірімдер олимпиадасына келер болсақ, бүгінге дейін спорттың 11 түрінен 27 лицензия алынды. Әзірге спортшылар саны – 36. Іріктеу турнирлері әлі де жалғасуда, сол себепті, спорттық делегация құрамы әлі де артады деген ой бар. Сондай-ақ 2020 жылғы Токио Олимпиадасына да дайындық жүріп жатыр. Спортшыларды дайындау кезінде олардың климатқа бейімделуі өте маңызды саналады. 2018 жылғы Пхенчхандағы қысқы ойындардың алдында қазақстандық командалар Оңтүстік Кореяда жаттығу жиындарын өткізді. Біз Жапонияның Фукуока және Нара префектураларындағы спорттық нысандарда оқу-жаттығу жиындарын өткізу туралы келіссөздер жүргізіп жатырмыз. Осыған орай, біздің спортшыларымыз бен өскелең ұрпақ қазақстандық жанкүйерлерді жарқын жеңісімен қуантады деп сенеміз.
– Әңгімеңізге рахмет.
Әңгімелескен
Ермұхамед МӘУЛЕН,
«Егемен Қазақстан»