Қазіргі кезде республика өңірлеріне оқулықтар жеткізу қарқынды жүргізілуде. «Полиграфкомбинаттағы» баспахана жұмыстарымен таныстыру барысында «Атамұра» корпорациясының президенті Рақымғали Құл-Мұхаммед оқулықтар шығару ісіне, өндірістік кешеннің жетістіктеріне тоқталды. Ал жетпіс жылдан астам тарихы бар «Полиграфкомбинат» ЖШС директоры Ыдырыс Бегалиев кәсіби баспаханадағы кітап басу өндірісі туралы әңгімелеп, әрбір қондырғының қандай бағытта жұмыс атқарып жатқандығына назар аударды. Мектептерді оқулықпен дер кезінде қамтамасыз ету мақсатында қазіргі кезде баспахана үш ауысымда жұмыс істеуде. Ал баспаханадан шыққан кітаптар түптеліп, қапталып, тасымалдаушыға дейінгі арнайы орынға жөнелтілуде.
Баспа кешенінің қым-қуыт өндірісімен танысқан БАҚ өкілдері №159 мектепте өткен арнайы баспасөз мәслихатында оқулық авторлары және баспагерлер қауымымен де кездесті. Аталған шараны жүргізген Білім және ғылым министрінің кеңесшісі Майраш Тайкенова оқулықтардың дайындық барысынан хабардар етіп, сөз кезегін кәсіби мамандарға ұсынды.
2018-2019 оқу жылында 3,6 және 8-сыныптарға арналған оқулықтардың білім үдерісіне енгізілуінен толық хабардар еткен «Оқулық» республикалық ғылыми-практикалық орталығының директоры Бейбітгүл Кәрімова оқу әдебиеттерінің тірек мектептерінде сынақтан, сондай-ақ ғылыми-педагогикалық сараптама кезеңдерінен өткендігіне тоқталды.
Елімізде жаңаша білім мазмұнына көшу жұмыстары 2016 жылы басталғаны белгілі. Алғаш 1-сынып, 2017-2018 жылдарда 2,5,7-сыныптар, биылғы оқу жылында 3, 6, 8, ал 2020-2021 жылдарға қарай толық көшуді жоспарлап отырған министрлік тарапынан оқулық сапасы мен сараптама жұмыстарын жетілдіру бағытында нақты шаралар жүзеге асырылуда.
«Еліміздің «Білім беру туралы» Заңына сәйкес білім беру ұйымдарын оқу әдебиетімен қамтамасыз ету жергілікті атқару органдарының құзырында. Оқулықтарды сатып алуға қаражат жергілікті бюджеттен бөлінеді. 2018-2019 оқу жылында республикадағы 3,6 және 8-сыныптарда оқитын 906 417 оқушыға арналып 12 187 466 оқулық сатып алынған. Сонымен қатар оқулықтардың электронды нұсқаларында орналастырылған QR-коды арқылы гаджеттен ашып оқу мүмкіндіктері де қарастырылып отыр. Баспадан шыққан оқулықтарды өңірлерге жеткізуге байланысты республиканың 3 қаласы және 14 облысындағы 228 білім беру мекемесі тасымалдау компанияларымен шарт жасасқан» деп атап өтті Бейбітгүл Сәрсемханқызы.
Оқулықтардың балалар денсаулығына қауіпсіздігі негізгі нормативтік құжаттармен бекітілген. Оқушы пайдаланатын оқу-әдістемелік кешеннің салмағына қойылатын талаптар да нормаға сай болуы керек.
Физика, химия, биология, информатика пәндері бойынша қос тілді оқулықтарды енгізу жұмыстары атқарылуда. Өткен оқу жылында қанатқақты мектептердің 8-сынып оқушылары билингвалды оқулықтармен оқыса, жаңа оқу жылында 9-сыныпқа арналған оқулықтар сынақтан өткізілетін болады.
2017-2018 оқу жылынан бастап арнайы түзету мектептеріне арналған оқулықтарды жаңарту басталды. Оның ішінде зағип балаларға арналған Брайль қарпі негізінде әзірленген оқулықтар да бар. Биыл 79 атаудағы оқулықтар, оқу-әдістемелік кешендермен қатар 2, 5 және 7-сыныптарға арналған 30 оқу әдебиеті сараптамаға ұсынылады.
Бейбітгүл Сәрсемханқызының айтуынша, білім берудің жаңартылған мазмұнына көшуде әлі де шығармашылық ізденістер, тың көзқарастар мен оқулықтарды әзірлеудің жаңаша әдістемелері қажет. Осыған орай баспа авторларына, редакторларға, әдіскерлерге, т.б. мамандарға қойылатын талаптар да жоғары. Баспаның материалдық базасын жаңа талаптарға сай жетілдіру, шетелдік озық тәжірибелерді игеру, авторлар ұжымын нығайту, біліктілігін арттыру, т.б. маңызды міндеттер үздіксіз жалғасын табуы тиіс.
Бүгінде Мемлекет басшысы бекіткен бағдарламалар аясында салада көптеген жұмыстардың игеріліп жатқандығын атап өткен «Атамұра» корпорациясының президенті Рақымғали Құл-Мұхаммед елімізде 1998 жылдан бастап қолданысқа енгізілген жаңа буын оқулықтарының маңызы зор деді. Баспагердің айтуынша, жаңартылған бағдарлама аясында оқытылатын 3, 6, 8-сынып оқулықтарын жарыққа шығармас бұрын арнайы жұмыс тобы еңбек етті.
Министрлік тапсырмасына орай сараптамадан өткен оқулықтарға баспа тарапынан да сараптамалық жұмыстар жүргізілген. Баспаның авторлар, редакторлар және әдіскерлер тобы өңірлерге іссапарға шығып, педагог мамандардың ұсыныс-тілектерін назарға алды. Осындай игі жұмыстар нәтижесінде сапалы оқулықтар жарыққа шықты. Рақымғали Абрарұлы соңғы жылдарда оқулықтарда кездесетін бірқатар сөздерге қатысты әртүрлі пікірлердің айтылып жатқандығына орай жаңа сөздердің 2013 жылы бекітілген орфографиялық сөздік аясында қолданылатындығын жеткізді. Сондықтан «жаңалықтың жаршысы» ретінде журналистер қауымының қоғамда даулы мәселелердің алдын алуда ықпалы зор екендігін атап өтті.
Ал оқулық шығару нарығында көшбасшылар қатарында тұрған «Мектеп» баспасының бас директоры Ерлан Сатыбалдиев еліміздегі оқу үрдісін ұйымдастырудың жүйелі негізінің шетелдерде, тіптен ТМД елдерінде кездеспейтіндігін атап өтті. Ал оқулық шығару осы үрдістің құрамдас бөлігі.
Тәжірибеде көрсеткеніндей, баспа мемлекеттік бағдарлама бекітілгеннен кейін дереу оқулық әзірлеу ісіне кіріседі. Бұл тәуекелді іс. Бар ауыртпалық авторлық ұжым мен баспаның жауапкершілігінде. Кітап ісі ауқымды сала. Мұнда автор, редактор, корректор, полиграфия мамандарынан тұратын шығармашыл ұжым аз ғана уақыт ішінде оқулықты әзірлеп шығады. Ал өңірлерге жеткізу тасымалдаушының міндеті. Соңғы уақытта оқулықтардың аймақтарға кешеуілдеп жеткізілуі жиі орын алуда. Бұл тасымалдаушы салғырттығының салдары. Сондықтан да бұл істе жергілікті атқару органдарына жіті бақылау қажет. Ал баспа өз өнімінің барынша сапалы шығуына күшін салады. Бүгінде «Мектеп» баспасының өнімдеріне жеке мектептердің, Ресей сияқты шет мемлекеттердің де сұранысы зор. Нарықтағы беделіне нұқсан келмеуі бағытында баспа мамандары әр ісіне мұқият қарайды. Аталған баспа сайтында оқулықтарға қатысты ақпараттар мен бағасы нақты көрсетілген.
Ал баспа ісінің оңай шаруа еместігін жеткізген «Алматы кітап» баспасы ЖШС президенті Гаухар Саймасаева аталған баспа құрамы балалар психологиясын жетік меңгерген үш жүз автордан жасақталған тәжірибелі мамандардан құралғанын атап өтті. Биылғы оқу жылында қолданысқа енгізілетін 3, 6, 8-сынып оқулықтары сараптаманың түрлі сатысынан өткізіліп, жасалған ескертулер баспаның назарына ұсынылды. Осы орайда отандық баспа ісі және полиграфияның қалыптасуының бастауында тұрған мамандар еңбегі зор, деді баспа басшысы.
«Баспалар сапаға жұмыс істейді», деген Гаухар Айтжанқызы соңғы жылдарда елімізде белең алған астыртын кітап өндірісіне алаңдаушылығын жеткізді. Сондықтан да мектептерді, ата-аналарды бұл істе сақ болуға шақырған баспа басшысы жақында ғана Екібастұз, Павлодарға заңсыз кітаптар топтамасы жеткізілгендігіне тоқталды. Ал мұндай заңсыздықтардың алдын алуда құқық қорғау органдарымен қатар бұқаралық ақпарат құралдарының да қырағылығы қажет. Әсіресе 2015-2017 жылдар аралығында қатты белең алып отырған мұндай жағдайлар авторлық құқықты бұзып қана қоймай, жұқпалы аурулардың белең алуына соқтырады. Бұл өндірісте өте улы мырыш, фенол, т.б. зиянды бояулар пайдаланылады. Сонымен қатар заңсыз айналымдағы кітаптардың салмағы да шамадан тыс келеді. Заңсыз кітап шығарумен еліміздің ірі қалаларында астыртын өндірістер айналысуда. Ал бұл істе бірлескен күш-жігер қажет деді, баспа басшысы.
Осындай көкейкесті мәселелерді қозғаған авторлар, баспагерлер бұқаралық ақпарат құралдары өкілдерінің сұрақтарына жауап беріп, баспа саласының үнемі айтыла бермейтін өзекті мәселелерін ортаға салды.
Эльвира Серікқызы,
«Егемен Қазақстан»