Қазақ әліпбиін латын графикасына көшіру бойынша ақпараттық насихат жұмыс тобының жетекшісі, Ш.Шаяхметов атындағы «Тіл-Қазына» ұлттық ғылыми-практикалық орталығының атқарушы директоры, филология ғылымдарының кандидаты Ербол Тілешов, А.Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институты грамматика бөлімінің меңгерушісі, филология ғылымдарының докторы Орынай Жұбаева, «Мемлекеттік тілді дамыту институты» ЖШС атқарушы директоры, филология ғылымдарының кандидаты Бижомарт Қапалбек сынамаға қатысушылар алдында қазақ әліпбиін латын графикасына көшірудің маңыздылығын ғылыми негіздермен көпшілікке түсіндірді.
Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың «...Қазақ тілін біртіндеп латын әліпбиіне көшіру жұмыстарын бастауымыз керек. Біз бұл мәселеге неғұрлым дәйектілік қажеттігін терең түсініп, байыппен қарап келеміз және оған кірісуге Тәуелсіздік алғаннан бері мұқият дайындалдық» деуі Қазақ елінің бұл тарихи бастаманы жүзеге асыруға дайын екендігін білдіреді. Қазақ әліпбиін латын графикасына көшіру ел үшін – ең биік белес.
«Қай әліпби болсын, сол халықтың мәдени болмысын аңғартатын айғақтардың бірі. Өйткені мәдени мұра, мәдени жәдігерлер әліпбиде сақталады, әліпби арқылы келесі ұрпаққа жетіп отырады. Қай әліпбидің болсын, осындай тарихи миссиясымен бірге оның заманауи міндеттері де болады. Қазақ өз тарихында тұңғыш рет төл әліпбиін мемлекеттік деңгейде таңдап отыр. Бұл – ел тарихындағы аса ірі оқиға. Сонымен бірге әртүрлі тарихи, саяси, әлеуметтік себептермен дүниенің түкпір-түкпіріне тарап кеткен қазақ баласы ортақ әліпбиге ие болады. Бұл қандастарымыздың қатынасы үшін аса маңызды қадам. Жалпы, жаңа әліпби тәуелсіз сананың жаңғыруына бастайды, дүниені тануымызды оңайлатады.
Қазақ тілін латын әліпбиіне көшіру үшін Ш.Шаяхметов атындағы «Тіл-Қазына» ұлттық ғылыми-практикалық орталығы» құрылып, білікті мамандармен қамтамасыз етілуде. «Тіл-Қазынаның» бүгінгі таңдағы ең маңызды міндеті – жаңа әліпбидің емле-ережелерін дайындау жұмыстарын үйлестіру. Қазір бұл ережелердің жобалық нұсқасы дайындалып, оның апробациясы Астана, Қарағанды, Өскемен, Семей, Көкшетау, Қызылорда, Ақтөбе қалаларында өтті. Енді Алматы қаласында өткізілуде. Халықтың жаңа әліпбидегі сауаттылығын қамтамасыз ету үшін емле-ережелерімен бірге, қазақ тілінің жаңа орфографиялық және орфоэпиялық сөздіктері дайындалады», деп ойын түйіндеді Ербол Тілешов.
Тіл маманы қазақ әліпбиін латын графикасына көшіру бойынша ақпараттық насихат жұмыстарының пәрменділігін арттыру қажеттігіне көңіл аударды.
Латын графикасына көшу – өркениеттік мәселе. Ашық және жаhандық әлем пайдасына пайдасына арналған таңдауымыз арқылы қазақ тілі жаңа динамика мен дамуға мүмкіндік, бағыт алып отыр. Бүгінде көптеген тілдер жаһандық процестер тарапынан қысым көруде. Осы орайда Қазақстанның латынға көшуі – білім саласына байланысты басқа да реформалармен тығыз байланыста. Демек, бұл – жаһандану кезеңіндегі ұлттың бәсекелестікке қабілеттілігін арттыруға бағытталған ұлттық білім жобасы болмақ.
«Ең бастысы – ұлттық сананың трансформациялануы, өзгеруі. Елбасы дәстүр мен заманауилық арасында тепе-теңдікте тұруға тиісті қазақстандық жаңғыру бағдарламасын енгізудің жүйесін ұсынды. Ол тек өткенге, бұрынғыға жалтақтай бермеуге, жаңаны да қуып, артынан еріп кетпеуге шақырады», деді А.Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институты грамматика бөлімінің меңгерушісі, филология ғылымдарының докторы Орынай Жұбаева.
Қазақ әліпбиін латын графикасына көшіру бойынша ақпараттық насихат жұмыстарына қатысушылар жаңа әліпбидің жобасына зор қызығушылық танытып, қызу талқылады.
Айгүл АХАНБАЙҚЫЗЫ,
«Егемен Қазақстан»
АЛМАТЫ
