Алматыда General Electric Healthcare Discovery IQ озық жабдықтарымен жабдықталған позитронды-эмиссионды томография/компьютерлік томография ПЭТ/КТ орталығының ашылуы онкологиялық дертті ауыздықтауда аса маңызды оқиғалардың қатарынан орын алады.
Бүгінде онкологиялық дерттің салдарынан болатын қаза жүрек-қан-тамырлары ауруларынан болатын өлім-жітімнен кейін екінші орында тұр. Жыл сайын обырдан Қазақстанда 15 мыңдай адам көз жұмады.
Бұл күндері елімізде әртүрлі формада қатерлі ісіктер мен жаңа өскіндер анықталған 164 мың науқас есепте тұр. Тек өткен жылдың 10 айында 26 мың адам осы дертке шалдыққан. Сондықтан отандық денсаулық сақтау саласы онкологиялық дерттерді дер кезінде диагностикалау мен алдын алуға үлкен мән беріп, озық инновациялық технологияларға қол жеткізуге күш салып отырғаны анық.
Бұл әдіс позитронды-эмиссионды томография (ПЭТ) мен компьютерлік томографияны (КТ) біріктіреді және бейне арқылы жоғары дәрежелі сенімділікпен қатерлі ісіктерден бастап қатерсіз ісіктерге дейін ажыратуға мүмкіндік береді.
ПЭТ/КТ томографиясының ерекшелігі сол, ультрадыбыс, рентген, КT және МРТ-мен анықталмайтын ісік тораптарына диагностика жасай алады.
Осы жабдық енді Алматыдағы Қазақ онкология және радиология ҒЗИ базасында мемлекет-жекеменшік шеңберінде жұмыс істейтін болады. Жоба «Orhun Medical» ЖШС-мен бірлесіп жүзеге асырылған.
Мамандар диагностика барысында өзгеріске ұшыраған жасушаларды анықтау үшін түрлі радиофармпрепараттары қолданылады. Яғни, бүкіл ағзаға күре тамыр арқылы 18F-флюородоксиглюкозасы жіберіліп, осыдан кейін пациент денесі ПЭТ/КТ аппаратына кіргізіледі. Бұл радиофармацевтикалық дәрмек әрбір науқастың жеке ерекшеліктерін ескере отырып, зерттеліп барып дайындалады. Диагностика молекулярлық деңгейдегі жасушалардың зат алмасу жылдамдығын бағалауға негізделген, сондықтан ол тіпті 4-5 миллиметр мөлшерлі қатерлі ісікті көруге мүмкіндік береді.
Бұл процедураның артықшылықтары жеткілікті деуге болады. Тіпті ауру белгілері білінбей тұрған кезеңде-ақ қатерлі ісіктің бар екендігін анықтауға мүмкіндік бар. Және тексеру барысында ауырсыну сезімін туғызбайды әрі қауіпсіз. Ең бастысы, ағзадағы қатерлі ісіктің таралуынан толық ақпарат бере алады.
Медицина мамандары 18FDG радиодәрмегі әмбебап екендігін, ол барлық жасушаларды сіңіріп алатындығын алға тартады. Себебі ол – құрылымы жағынан қарапайым глюкозаға жақын. Ісік жасушалары препаратты қалыпты жасушаларға қарағанда тез сіңіріп алатындықтан, олар сканерлеу кезінде айқын көрінеді. Дәрмек науқастың ағзасынан 24 сағат ішінде шығады және жартылай ыдырау кезінде (Т1/2) 110 минут уақытты қамтиды.
ПЭТ/КТ науқастың зақымдалған ісік көлемін бағалауға және дерттің қай деңгейде тұрғанын дұрыс анықтауға мүкіндік береді. Сол сияқты радиотерапия мен химиотерапия курсынан өткен немесе ота жасалған науқастарды тексеру, белгіленген ем мониторинг нәтижелері үшін бұл ауадай қажет. ПЭТ/КТ – сканері ісіктің қалай өзгергенін, жаңа ошақтардың және қайталанудың пайда болуын көрсетеді.
Түсінікті тілмен айтқанда, мұның барлығы бастапқы ісік ошақтары мен метастаздарды анықтауда, ісіктің таралу кезеңін ерте білуде, қатерлі және қатерсіз ісіктерді саралауда, тиімді емдеу әдісін тағайындауда аса маңызды.
18FDG-мен қатерлі ісіктер қаңқасын анықтаудан бөлек, меланома, ходжикин емес лимфомалар және Ходжикин ауруы, жұмсақ тіндер саркомасы, қалқанша без қатерлі ісігі, сүт безі, мойын жатыры, тимус, өкпе, ұйқы безі, аналық безі, асқазан және ішек ауруларын анықтау кезінде жүргізіледі.
Айнаш ЕСАЛИ,
«Егемен Қазақстан»