Қалыптасқан дәстүр бойынша биыл да Елбасымыз Қазақстан халқына арнаған жаңа Жолдауын жариялады. Президент Жолдауы жұрт жыл сайын асыға күтетін саяси оқиға деуге болады. Жаңа құжаттан барша қазақстандықтар жағымды жаңалық, ерекше жақсылық күтеді. Биылғы Жолдаудың да көпшілікті бейжай қалдырмай, халықтың көңілінен шыққанына сенімдімін.
Жолдау, ең алдымен, мемлекеттің әлеуметтік-экономикалық дамуы мен қазақстандықтардың әл-ауқатын одан әрі қарай арттыру мәселелеріне арналды. Соның ішінде әдеттегідей білім саласына көп міндеттер жүктелді. Жаһандану жағдайында білім беру жүйесінде аса маңызды өзгерістер орын алып отыр. Адами капиталға, оның ішінде білім беру жүйесіне салынған инвестициялар экономика мен қоғам үшін маңызды ықпал жасауда. Бұл өзгерістер жылдам құбылатын әлемде өзгеріске тез бейімделе алатын мамандардың қажеттілігін тудырып отыр. Сондықтан білім беруді тек әлеуметтік қажеттілік деп қарамай, экономикалық инвестиция ретінде санау керек.
Осы орайда Қазақстан Президенті Н.Ә.Назарбаев «Қазақстандықтардың әл-ауқатының өсуі: табыс пен тұрмыс сапасын арттыру» атты Жолдауында адами капиталды бағалауды, білім беру саласында жасанды интеллектіні дамытуды, ақпараттық технологиялар бойынша білім беруді және ғалымдарды қолдаудың жүйелі саясатын жүргізуді, жоғары білім сапасына көңіл бөлуді тапсырды. Осы тұрғыда, әсіресе жоғары оқу орындарының тарапынан дайындалып жатқан мамандардың сапасына назар аудару қажет деп ойлаймын.
Елбасы жоғары оқу орындарының жауапкершілігін арттыру мәселесіне де кеңінен тоқталып өтті. Жоғары оқу орындарының санын қысқарту, оларды біріктіру мен ірілендіру арқылы білім беру сапасын арттыруға, оқу орындары арасындағы әділ бәсекелестікке қол жеткізуге болады.
Білім беру саласындағы мемлекеттік саясат зияткер ұлтты қалыптастыруға, отандық ғылымның жаңа үлгісін құруға бағытталған және олар өз кезегінде жоғары оқу орындары алдына жаңа мақсаттар мен міндеттер қойып отыр. Жоғары білім беру жүйесіндегі барлық жаңашылдықтар Қазақстанның бәсекеге қабілетті елдердің қатарына ену стратегиясын тезірек іске асыруға қосқан нақты үлес болып табылады. Елбасы Н.Назарбаевтың бастамаларын жүзеге асыру бағытында, білім беру, бизнес, инженерия, ауыл шаруашылығы және басқа да салалар бойынша 75 жылдық жұмыс тәжірибесі бар М.Әуезов атындағы Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік университеті де аймақтың жұмыс берушілерінің жоғары сапалы мамандарға деген сұраныстарын толығымен қанағаттандыруға ұмтылуда.
М.Әуезов атындағы ОҚМУ мамандарды дайындаудың үш деңгейлік жүйесі негізінде бакалавриаттың – 95, магистратураның – 59, PhD докторантураның 19 мамандығы бойынша маман дайындаумен айналысып келеді. Университеттің білім мен ғылым саласындағы қарыштап дамуы әлемнің үздік университеттерінің аса беделді халықаралық рейтингінде (QS World University Rankings) алға жылжуына мүмкіндік беріп, университет ұжымы 2018 жылы әлемнің 4763 университеті арасында құрметті 480-орынға ие болды. QS рейтингіне енген 10 қазақстандық ЖОО арасында ОҚМУ 4-орында. Қазақстанның білім сапасын қамтамасыздандыру бойынша тәуелсіз агенттігінің үздік көпсалалы жоғары оқу орындарының Бас рейтингінде 2017-2018 оқу жылында М.Әуезов атындағы Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік университеті мемлекеттің үздік университеттерінің үштігіне кірді, 33 мамандық бойынша бірінші орынды, 18 мамандық бойынша екінші орынды, ал 25 мамандық бойынша үшінші орынды иеленді. Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің «Болон процесі және академиялық ұтқырлық орталығының» ұлттық рейтингінде 15 мамандық бірінші орынға, 23 мамандық екінші орынға, 13 мамандық үшінші орынға ие болды. Бұл Елбасының білім беру саласы қызметкерлерінің алдына қойып отырған міндеттерін орындаудың айқын көріністерінің бірі деуге болады.
Мемлекет басшысы назар аударған тағы бір мәселе – жоғары оқу орындарын бітірушілердің өз мамандықтары бойынша жұмысқа орналасу деңгейі. Президент атап өткендей, кез келген жоғары оқу орнының тиімді жұмысының басты көрсеткіші – бітірушілердің оқу орнын аяқтағаннан кейінгі жұмыспен қамтамасыз етілуі, олардың еңбекақысы жоғары жұмысқа орналасуы. Аталған мәселені оңтайлы шешу жолдарының бірі, менің ойымша, жоғары оқу орындары мен жұмыс берушілердің арасындағы өзара тиімді қарым-қатынастарды дамыту, яғни бизнес пен ғылымның қарым-қатынасын жолға қою. Бірақ бизнес пен университеттер арасындағы байланыстарды «өнімді жеткізуші-өнімді тұтынушы» бағдарламасы бойынша біржақты қалыптастыру жоғары нәтиже бере алмайды. Дәстүрлі емес, екі жаққа да тиімді ынтымақтастыққа ықпал ететін жаңа үрдістер қажет. Біздің түлектердің жұмысқа орналасу деңгейі 80-85 пайызды құрайды, бұл олардың еңбек нарығында жоғары сұранысқа ие екендігін көрсетеді. Қазіргі таңда ОҚМУ түлектері экономиканың әртүрлі салаларында, еліміздің түкпір-түкпірінде ғана емес, сонымен қатар алыс және жақын шетелдерде де еңбек етіп, өздерін белсенді азаматтық ұстанымы қалыптасқан жоғары дәрежелі маман ретінде көрсетуде және сол арқылы университеттің оң сипаттағы беделін нығайтуда.
М.Әуезов атындағы Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік университеті бүгінгі таңда – бұл Қазақстан Республикасының білім беру кеңістігінің жарқын өкілдерінің бірі. Оның жоғары деңгейдегі ғылыми және материалдық әлеуеті, сонымен қатар университеттің ұзақ жылдар бойындағы тарихы барысында қалыптасқан салттары мен дәстүрлері оның басты байлығы мен бәсекеге қабілеттілігінің белгісі болып табылады. Міне 75 жыл бойы университет сапалы білім беріп, қоғамға қажетті мамандар дайындап, өз ісінің қас шеберлерін өсіріп келеді. Профессор-оқытушылар құрамының бар күш-жігері университет қабырғасынан жоғары білікті, заман өзгерістеріне икемді, зияткер маман шығаруға бағытталған. Ал ол түлектердің білімдері, ерік-жігерлері мен дағдылары сүйікті Отанымыз – Қазақстан Республикасының өркендеуі жолында аянбай қызмет етуге бағытталған.
Сәкен ПЕРНЕБЕКОВ,
М.Әуезов атындағы ОҚМУ
Академиялық мәселелер жөніндегі департамент
директорының орынбасары, т.ғ.к., профессор