Зерттеудің негізгі тұжырымдары мен кеңестері онлайн трансляция аясында ұсынылды. Негізгі баяндамашылар: Тұңғыш Президент – Елбасы Қорының жоба жетекшісі Гүлбану Пазылхаирова, Зерттеу және консалтинг орталығының серіктестері Әнуар Боранбаев және Қуаныш Жайықов. Іс-шараны ТАЛАП қолданбалы зерттеу орталығының директоры Рахым Ошақбаев жүргізді.
Іс-шараға шақырылған ұлттық сарапшылар: Алпысов Ермек – Ұлттық экономика вице-министрі, Шоқан Лаумулин – Кембридж университетінің Дамуды зерттеу орталығының ғылыми қызметкері, Гүлмира Раисова – Қазақстан Республикасының HR-менеджерлері қауымдастығының Үйлестіру кеңесінің төрайымы, Тоғжан Қожалиева – HAQ азаматтық қозғалысының бастамашысы; Сергей Домнин – «Эксперт Қазақстан» журналының бас редакторы; Ернар Жаркешов – Whiteshield Partners халықаралық консалтингтік компанияның қазақстандық өкілдігінің директоры.
Таныстыру барысында зерттеу авторлары адами капиталды дамытуға жаңа көзқарас ұсынды. Зерттеу авторларының пікірі бойынша, бұл тұжырымдама білім беру мен денсаулық сақтау мәселелерін талқылау шеңберінен тыс болып табылады – адамның «жұмсақ» дағдыларының қалыптасуы мен сапасына тікелей әсер ететін құндылықтар мен бейресми институттардың әсерін қарастыру қажет.
Тыңдаушыларды адами капиталды дамытудағы негізгі мәселелермен таныстыру үшін демография, табыс, жұмыспен қамту және білім беру саласындағы негізгі «тұрақты» факторлар туралы нәтижелер ұсынылды. Қазақстандықтардың құндылық портретін талдау нәтижелеріне және халықтың кеңістіктік сипаттамаларына ерекше назар аударылды. Сыртқы факторлардың әсері де талданды: жаһандық тенденциялардың екі тобы – таланттар үшін жарыс және дағдыларды қайта құру – адами капиталды дамыту.
Зерттеу авторлары негізгі қорытынды ретінде қазіргі Yшінші модернизацияны тежелеп тұрған «тиімсіз» құндылықтар мен бейресми институттарды өзгертудің маңыздылығын атап көрсетеді. Кеңістік тұрғысынан адам капиталының гетерогенді екені анықталды – іс жүзінде ел төрт үлкен аймаққа бөлініп тұр, бұл жағдай бірыңғай саясаттың тиімділігін төмендетеді және бағытталған тәсілді қажет етеді.
Анықталған мәселелерді ескере отырып, шешімдердің екі топтамасы ұсынылды: кеңістікті қайта ойластыру - «елдің жаңа картасы» және көлденең саясат - әлеуметтік капиталды дамыту.
Таныстырылымынан кейін сарапшылар зерттеу тәсілдеріне және оның нәтижелеріне оң баға берді, сонымен қатар одан әрі зерттеуді жетілдіруге бағыттарын ұсынды.
Сонымен, Е.Алпысов орталықсыздандыру және институттарды нығайту жөніндегі ұсыныстармен келісті: «Иә, орталықсыздандыру қажет, жергілікті билікке көбірек қуат беру керек. Қазір біз де сол бойынша жұмыс істеп жатырмыз. Біз қазіргі уақытта әкімшілік-аумақтық бөліну және бюджеттік процедураларды жеңілдету мәселелерін талқылап жатырмыз».
Вице-министр сондай-ақ кеңістікті дамытуға байланысты бастамаларды кеңейтуге кеңес берді: «Ең үлкен мәселелердің бірі – моноқалалардан елді көшіру. Бізде қазір Жаңаөзен мәселесі бар – адамдар бұл қаладан толығымен кеткілері келмейді. Менің ойымша, біз осы аймақта қоныс аудару бағдарламаларын жасауымыз керек».
Адами капиталды құндылықтар призмасы арқылы қарастырудың маңыздылығын Г. Раисова қолдады: «Ұйымдар трансформация жолына түсіп, бір нәрсені қатты өзгерткісі келсе, олар көбінесе мінез-құлық көзқарастарына тіреледі. Әсіресе көшбасшылар деңгейінде: көшбасшы-бағынышты өзара іс-қимыл, көшбасшылық стиль, мәдени стиль. [...] «Рөлдік модельдерді импорттау» өлшеуі – мәдениетті өзгерту үшін өте күшті құрал. Бірақ "жарқын жұлдыз" деп аталатын жақсы тәсіл бар, тәсілдің мәні өзіңіздің ортаңызда ынта, жасампаздық және демеу құндылықтарын көрсететін адамдарды табу».
Т. Қожалиева еңбек және жұмыспен қамту саласындағы әлеуетті шешімдерді ұсынды: «Тәжірибе көрсеткендей, біздің қазақстандықтар өздерінің біліміне байланысты шетелдік мамандармен бәсекеге қабілетті. Бізге шетелдік компанияларға кадрларды даярлауға көңіл бөлуге болады. Қытай бұрын осы стратегияны ұстанған-тын. Біз қандай кадрлар даярлау керектігін түсінген кезде, қандай білім беру жүйесін реформалауымыз керек екенін түсінетін боламыз».
Вебинардың қорытынды кезеңі аудиторияның сұрақ-жауап сессиясы болды. Халықтың құндылықтарын өзгерту және технологиялық үрдістердің адами капиталды дамытуға әсері туралы мәселелер талқыланды.
