Болжам бойынша, елдің электрондық коммерция нарығының көлемі 2017 жылы 189 млрд теңгені құрады. Бұл жалпы бөлшек сауда көлемінің 2,6%-ын және елдегі ІЖӨ-нің 0,51%-ын құрайды. Салада 900-ден астам компания жұмыс істейді.
Электронды сауда саласында 68 мыңға жуық адам, ал онымен байланысты салаларда 677 мың адам жұмыспен қамтылған.
2017 жылы болжамдық деректер бойынша, 74 млн тапсырыс жасалып, 21,9 млн сәлемдеме жеткізілген.
Электронды коммерцияны қолдау және дамыту үшін біздің тарапымыздан тиісті институттық база құрылды.
2017 жылы Премьер-Министрдің орынбасары А.Жұмағалиев 2018-2020 жылдарға арналған электронды сауданы дамыту жөніндегі жол картасын бекітті.
Жаңа Салық кодексінде 2018 жылдың 1 қаңтарынан бастап электронды сауда саласында алынған табыстардың КТС және ЖТС мөлшерлемесін 0%-ға дейін 2023 жылғы мерзімге азайту бойынша жеңілдіктер көзделген.
Электронды сауда субъектілері осы жеңілдіктерді алу үшін мынадай шарттарды сақтауы тиіс:
– тауарларды сату бойынша мәмілелерді тіркеу электронды түрде жүзеге асырылады;
– тауарларға ақы төлеу қолма-қол төлемсіз жүзеге асырылады;
– сатып алушының (алушының) өз тауар жеткізу қызметінің болуы немесе жүк тасымалдау қызметімен, курьерлікпен және (немесе) пошта қызметімен айналысатын тұлғалармен шарттарының болуы.
Тауарлардың электронды саудасы саласындағы қызметті жүзеге асыратын салық төлеушілер қызметтің жекелеген түрлерін жүзеге асыратын салық төлеуші ретінде тіркеу есебіне қоюға жатады.
Сонымен қатар қызметтің жекелеген түрлерін – тауарлардың электронды саудасын жүзеге асыратын салық төлеуші ретінде тіркеу есебіне қою қызметтің жекелеген түрлерін жүзеге асыратын салық төлеуші ретіндегі қызметтің басталуы немесе тоқтатылуы туралы хабарлама негізінде орындалады.
Бұл хабарлама салық органына қызметтің жекелеген түрінің жүзеге асырылуы басталғанға дейін үш жұмыс күнінен кешіктірілмей ұсынылады.
Осыған байланысты, Ұлттық экономика және Қаржы министрлерінің электронды сауда қызметінің басталуы, тұлғалардың тауарларды жеткізу, КТС және ЖТС төлеуден босату туралы салық заңнамасының нормаларын пайдалану, жүргізілген банктік операциялар және шоттардағы ақша қозғалысы туралы мәліметтерді ұсынуы жөніндегі бұйрықтары жарияланды.
Электронды саудадағы тұтынушылардың құқықтарын қорғау мақсатында тұтынушыларға интернет-ресурстар арқылы тауар туралы ақпарат беру, сондай-ақ тұтынушыларға тауарлардың сапасы, қасиеттері, төлеу, қайтару шарттары және сипаттамалары туралы шынайы ақпарат беруді қамтамасыз ету бойынша сатушылар мен делдалдар үшін міндеттемелерді, сондай-ақ «электронды коммерция», «интернет-дүкен» ұғымын қарастыратын «Сауда қызметін реттеу туралы» Қазақстан Республикасының заңына түзетулер әзірленді.
Институттық ортадан басқа, біз кәсіпкерлердің цифрлы сауаттылығын арттыру үшін электронды саудаға қызмет көрсетуді дамытудамыз.
«Атамекен» ҰКП ШОБ субъектілерін, сондай-ақ халықты ақпараттық технологияларға қызмет көрсетуге, оның ішінде интернетте бизнес құру мен жүргізу саласында консультация беретін, 12 мыңға жуық ШОБ субъектісі оқытылатын «Жұмыс істеп жатқан кәсіпкерлік қызметті жүргізуге сервистік қолдау көрсету» және «Бизнес-Кеңесші» жобасы құралы аясында базалық цифрлы дағдыларға оқытуды бастады.
Электронды коммерциядағы бизнестің құзіреттілігін арттыру үшін «Қазпошта» АҚ базасында Астана қаласында алғашқы электронды коммерция орталығы (Е-сommerce орталықтары) ашылды. Онда ШОБ-тың онлайн сатуды, төлем құралдарын, логистиканы дамыту және дайын интернет-дүкендерді құру бойынша құзіретін арттыру бойынша қызмет көрсетіледі.
2018 жылғы 20 ақпанда Е-commerce орталығы базасында 140-тан астам ШОБ өкілдері қатысқан «Өз қазақстандық Амазоныңды құрғың келе ме?» тақырыбында оқыту өткізілді.
Бүгінде Е-commerce орталығында 40 ірі және шағын интернет дүкендерге қызмет көрсетіледі. Олардағы тауарлық салымы бар жөнелтілімдердің жалпы көлемі 200 мыңнан астам дананы құрайды.
E-commerce орталықтарында кәсіпкерлік сауаттылықты арттыру үшін дайын интернет-дүкен ашу бойынша 1000 қызмет көрсетіліп, 150 интернет-дүкен ашылады. 2018 жылы осындай орталықтар Алматы және Қарағанды қалаларында ашылады.
E-commerce орталықтарының базасында АҚШ-тағы Amazon, Қытайдағы Alibaba және басқа жаһандық интернет-алаңдарда тауар сату үшін кәсіпкерлерді дағдылар мен процесстерге оқыту бойынша Экспорт мектебі ұйымдастырылатын болады. Бұл 5000 ШОБ субъектілерін оқытуға және жыл сайын 1,8 млн дана тауар экспорттауға мүмкіндік береді.
2018 жылдан бастап логистикалық инфрақұрылымды дамыту үшін кем дегенде екі логистикалық хаб және сұрыптау орталықтарын («Fulfillment» орталық) құру жөніндегі жұмыстар басталды. Өңделетін сәлемдемелер саны 5,148 млн-нан 6 млн-ға дейін 20%-ға ұлғаяды деп болжанып отыр. 2017 жылы Қазақстан бойынша жеткізу мерзімі 15 күннен 6 күнге дейін және 2018 жылғы 3 күнге дейін, сондай-ақ 50 бағыт бойынша жедел пошта арқылы 1 күнге дейін азайтылады.
Электронды сауданы жылжыту және бизнесті тарту үшін ақпараттық-имидждік жұмыс жүргізілуде.
«Ел жүрегі Астана» бірыңғай республикалық медиа-жоспары аясында электронды сауданы ақпараттық сүйемелдеу мен оған бизнесті тарту жөніндегі іс-шараларды қамтитын «Технологиялық жаңару және цифрландыру» жеке тақырыптық желісі қарастырылған.
«Қазпошта» АҚ 2018 арналған электронды коммерцияны енгізу, интернет-дүкен ашу алгоритмі, онлайн-бизнесті дамыту үшін талаптарды ақпараттық сүйемелдеу үшін медиа жоспар, 3 ақпараттық бейнеролик әзірледі.
«Qazaqstan», «Хабар», «Хабар 24» республикалық телеарналарының эфирінде «Электронды форматта қызмет көрсету туралы» атты бейнеролик көрсету ұйымдастырылды. Ол 2018 жылғы қаңтардан бастап өңірлік телеарналарда көрсетілуде, сондай-ақ әкімдіктердің құрылымдық бөлімшелерінің сайттарында, әлеуметтік желілердегі ЖАО ресми парақшаларында орналастырылған.
«Атамекен» ҰКП ағымдағы жылғы 1 тоқсанның аяғында бейнеролик шығаруды жоспарлауда.
Электронды сауданы ынталандырудың маңызды бағыты төлем жүйелерін дамыту болып табылады.
Ұлттық банк қолма-қол ақшасыз айналымдағы комиссияны азайту үшін және жеңілдетілген жедел мобильді төлем тетігін енгізу үшін жедел төлем жүйесін әзірлеуде. Жүйені қанатқақты режімде тестілеу 2018 жылғы тамызға жоспарланып отыр.
Электронды сауда саласындағы бұл іс-шаралар ШОБ субъектілерінің әкімшілік шығындарын азайтуға мүмкіндік береді, тауарларды, жұмыстарды және қызметтерді интернет арқылы сатуға деген халықтың сенімін арттырады, бизнестің құзіретін күшейтеді, оны электронды сауда саласына тартып, қолма-қол ақшасыз төлемдердегі комиссияларды төмендетеді.
Осылайша, 2022 жылға қарай 22 мыңға дейін интернет дүкен құру, 83 млн-ға дейін онлайн тапсырыстар санын арттыру, электронды сауда және онымен байланысты салаларда қосымша 200 мың жұмыс орнын құру жоспарлануда.
Бауыржан БЕКЕШЕВ,
Ұлттық экономика вице-министрі
