Теңге • 23 Қараша, 2023

Цифрлы теңгенің пайдасы қандай?

30 жылдық межесі қарсаңында төл теңгеміздің бет-бейнесі де жаңарды. Сондай-ақ ұлттық валюта онлайн форматқа ауысып, цифрлы теңге деген атауға ие болды. Ұлттық банк төрағасының орынбасары Берік Шол­панқұловтың айтуынша, цифрлы теңге – ұлттық валютаның үшінші түрі. Қолма-қол ақша секілді, цифрлы теңге де ҰБ міндеттемесі болып саналады. Сәйкесінше, цифрлы теңге төлем құралы, құн өлшемі және айналым құралы қызметін атқарады.

Теңге • 16 Қараша, 2023

Теңгемен қауышқан күн

1993 жылдың 15 қарашасында әріптесім әрі досым Фархат Юсупов екеуміз Ұзынкөл ауданында іссапарда жүр едік. Қалта толы қобыраған сабан ақшаны айырбастағанымызда, қолымызға азғантай-ақ теңге түсті. Көне тарихтың қойнауынан қайта тіріліп келіп, бір күннің ішінде бүтін елге етене болып кеткен төл теңгемізді әрі-бері аударыстырып, қызықтап көп тұрдық. Қостанайға жетісімен бірден кітап дүкеніне бас сұқтық. Жеті тиынға жеті кітап сатып алып, жерден жеті қоян тапқандай қуанғанымыз әлі есімде.

Теңге • 15 Қараша, 2023

Бағалы қағаз һәм банкнот

1993 жылдың 15 қарашасында теңгенің айналымға енуі біздің елдің экономикалық және қаржылық тәуелсіздікке жасаған алғашқы қадамы болатын. Иә, кеңес өкіметі ыдырағаннан кейін елдегі нарықтық экономиканы қайта құруға негізделген жұмыстар жүргізіліп, өзіміздің төл ақшамызды енгізу жолындағы барлық іс-қимыл қатаң әрі құпия жағдайда өтті. Қысқа мерзім ішінде ақша купюраларының нобайын әзірлейтін суретшілер тобы құрылды. Мемлекет басшысының тапсырмасымен ұлттық валютаны шетелде басып шығаруға шешім қабылданып, ақпараттың тиімсіз бағытта таралмауы қадағаланды. Сөйтіп, білікті мамандардың тынымсыз еңбегінің арқасында банкнот сапасы лайықты бағаланды. Тіпті кейбір купюралар елімізде сегіз айдың орнына бірнеше жылға дейін айналымда жүрді.

Теңге • 15 Қараша, 2023

Сақ стиліндегі жаңа банкноталар айналымға шығады

Қазақстан Ұлттық Банкі Қазақстан қаржыгерлерінің XI Конгресінде ұлттық валюта банкноталарының жаңа сериясын таныстырды. Ол «Сақ стилі» элементтеріне негізделген және көшпенділердің бірегей мәдениетінен бастап бүгінгі Қазақстанға дейінгі ел мұрасын бейнелейді, деп жазады Egemen.kz Ұлттық Банктің баспасөз қызметіне сілтеме жасап.

Теңге • 15 Қараша, 2023

Төл теңгеде бейнеленген тарихи тұлғалар

Бүгін − ұлттық валютамызға 30 жыл. Егемен елдің еңсесін биік ететін төл нышандарымыз секілді ұлттық валютамыздың да болуы заңды. Тәуелсіздік тұғырын нығайтып, әлеуметтік-экономикалық әлеуетімізді түзеген теңгеміздің айналымға түсуі маңызды қадам болды. Теңгесіз мемлекетаралық қатынас орнату, мемлекет ішінде қаржылық операцияларды жүзеге асыру мүмкін емес еді.

Теңге • 15 Қараша, 2023

Орнықты экономиканың іргетасы

Осыдан 30 жыл бұрын Қазақстанның жаңа тарихи шежіресінде ұлттық валютаның енгізілгені үлкен бетбұрысқа бастады. Еліміз нағыз экономикалық және қаржылық тәуелсіздікке қол жеткізді. Кеңес одағы тарағаннан кейін біздегі өндіріс ошақтары тұралап, жұмыс орындары қысқарып, агроөнеркәсіп кешенінің аяғы тұсалғаны бар. Тоқырауға ұшыраған сол тоқсаныншы жылдары ауыл шаруашылығы өнімдерінің бағасы екі мың есеге, ауыл шаруашылығына арналған өнеркәсіп тауарларының бағасы 12 мың есеге өскен ақша қаражаты Ресейге тәуелді одақтас елдерге де оңайға соқпады. Сонымен, еліміз тәуелсіздігін алғаннан кейін бірінші кезекте банк жүйесінің құрылуы, екіншіден, өз ұлттық валютамыздың енгізілуі, үшіншіден, ақша-қаражаты мәселесіне байланысты жаңа инфрақұрылым түзу қажет болды. Мемлекет басшысы маңызды міндеттердің бірі ретінде ұлттық валютаның енгізілуіне аса ыждағаттылық танытты. Болашақ валютаның инфрақұрылымын дайындаудың өз кезегінде валюта биржасын ұйымдастыру, монета сарайы, банкнот фабрикасы мен алтын-валюталық резервтерге арналған қойма салуға тапсырма берілді. Ел экономикасын дамытуда ұлттық валюта жүйесі мен республикалық бюджетті құру міндеті алға қойылды. Осындай қиын кезеңде төл теңгеміздің дүниеге келуі мен ұлттық валютаны айналымға шығару ісінде басы-қасында болған, Ұлттық банктің алғашқы төрағасы, қаржыгер Ғалым Байназаровтың ерең еңбегін айрықша атауға тұрарлық.

Теңге • 15 Қараша, 2023

Төл теңге – елдіктің нышаны

Ұлттық валюта – теңгенің нарық айналымы­на енгеніне – 30 жыл. Осынау бедерлі кезеңде теңге талай сыннан өтіп, ел берекесінің ұйытқысы­на айналды.

Теңге • 13 Қараша, 2023

Монеталар – ел тарихы мен мәдениетінің айнасы

Ә.Қастеев атындағы Мемлекеттік өнер музейі мен Қазақстан Ұлттық банкінің ұйымдастыруымен «Қазақстанды монеталар арқылы таны» атты көрме ашылып, монета дизайнын биік өнер деңгейіне көтерген қаржы саласындағы мамандар қиялына жұрт тәнті болды. Ұлттық валютаның айналымға шыққанына 30 жыл толуына орай ұйымдастырылған көрмені тамашалауға келген көпшілік алтыннан, күмістен, сондай-ақ басқа да бағалы металдан соғылған 160-қа жуық монета түрімен таныса алады. Сонымен бірге көрмеге халықаралық байқауларда үздік деп танылған монеталар да қойылған. Салмағы 1 кг болатын, сирек кездесетін монета үлгілері де көпшілік назарына ұсынылды.

Теңге • 09 Қараша, 2023

Теңге мен деньги төркіндес терминдер ме?

Біз басқа тілден біраз сөз алдық. Әрине, әлемдік деңгейдегі тауар немесе өнімді өзіміз көп шығармағаннан кейін амалсыз озық елдердің бізге берген терминін пайдаланамыз немесе көрші орыс тілі қабылдаған сөзді қолданысқа кіргіземіз. Ал бұдан бұрынырақ заманда көрші тілдерге көбірек сөз беретін едік, өйткені оларды көбіне өзіміз өндірген болатынбыз. Мәселен, деньги (теңге), товар (табар сөзі бұрын «ұсақ мал» мағ.), шатер (шатыр), утюк, кирпичь, стакан, сундук, булат, колпак, карандаш, штаны (іш тон), малахай, урюк (өрік), курага (құрғақ), изюм (жүзім), кумыс, курт, йогурт (ұйыт), серьги (сырға), жемчуг (інжу), башмак, шашлык, чебурек (ши бөрек), кабачок (асқабақ) т.б. Енді қазіргі кезде кейбір тағам атаулары мен ұлттық дүниетанымға байланысты сөздер ғана болмаса, көрші тілдерге лексикалық жағынан әсер етіп жатқанымыз шамалы.