Оңтүстік өңірі үшін аса маңызды сала – агроөнеркәсіп. Облыс тұрғындарының басым бөлігі ауылда тұрады. Әрине, ауыл шаруашылығын дамытуды жаңа деңгейге көтеру, оның тиімділігін арттыру жөнінде атқарылған іс те, тындырылған тірлік те аз емес.
Кеше Оңтүстік Қазақстан облысына арнайы сапармен келген Премьер-Министр Кәрім Мәсімов «Бизнестің жол картасы-2020» бағдарламасы аясында тірлігін өрістеткен «Мамлакат» ауыл шаруашылығы кооперативінің жұмысымен танысып, Оңтүстік Қазақстан облысы қайта өңдеу саласын дамыту үшін қолайлы өңір болып табылатынын баса айтты. Түркістан қаласы, Шаға ауылдық округінде орналасқан «Мамлакат» кооперативінде бүгінде 170 гектар суармалы, 730 гектар жайылымдық жер және 38 дана әртүрлі ауыл шаруашылығы техникалары, сондай-ақ, екі мал бордақылау алаңы, мал сою бекеті, ет өңдеу және құрамажем дайындау цехтары мен сүт қабылдау бекеті, ветеринариялық зертхана бар. Шаруашылық осы жылы 30 шағын мал бордақылау алаңдары мен 12 шағын отбасылық сүт фермаларымен меморандумға қол қойыпты. Осының арқасында биылғы жылдың жеті айында 550 бас мал бордақылап, 126,5 тонна ет өндірген.
Премьер-Министр осы шаруашылыққа өңірдегі кәсіпкерлердің басын қосып, ауылдық жерлердің тұрғындарын жұмыспен қамту және ауыл шаруашылығы өнімдерін қайта өңдеу бойынша жеке қосалқы шаруашылықтың әлеуетін пайдалану және көлік-логистикалық орталықтарын дамыту мәселелерін қарады. Оңтүстік Қазақстан облысында 498,2 мың адам өздігінен жұмыспен қамтылған жандарға жатады. Облыстың мал шаруашылығын дамытуға бағытталған 2014-2016 жылдарға арналған бағдарламасы туралы баяндаған Оңтүстік Қазақстан облысының әкімі Бейбіт Атамқұлов ауыл тұрғындарын жұмыспен қамту мәселесін елді мекендерде мал бордақылау алаңдары мен сүт және ет қабылдау бекеттерін ашып, не болмаса, құс фермаларын ашу сынды жобалардың есебінен шешу қажеттігін атап өтті.
– Бүгінде аталған бағдарламаның тиімділігіне ауыл xалқы көз жеткізе бастады, – дейді Б. Атамқұлов. – Мәселен соңғы үш жылда 10 мыңға жуық жоба іске асқан. Атап айтқанда, осы мерзім ішінде өңірімізде 8102 шағын мал бордақылау алаңы, 1768 шағын отбасылық сүт фермасы, 104 сүт қабылдау бекеті, сонымен бірге, 25 ауыл шаруашылығы кооперативтері құрылған. Аталған жобалардың жүзеге асуына 12,2 млрд теңге жұмсалды.
Бүгінде ауыл шаруашылығы кооперативтерін дамыту үшін «Жұмыспен қамтудың жол картасы-2020» бағдарламасы аясында 11,5 млрд теңге қарастырылған. Сондай-ақ, құрылатын ауыл шаруашылығы кооперативтерін қаржыландыруға «ҚазАгро» ҰБХ» АҚ қаражаты есебінен 7,3 млрд теңге көлемінде қаражат көзделіп отыр. Ауыл шаруашылығы министрінің бірінші орынбасары Қайрат Айтуғанов тек Оңтүстік Қазақстан және Жамбыл облыстары бойынша жыл соңына дейін 26 сүт қабылдау пункті, 782-ге жуық отбасылық бордақылау алаңын құру жоспарланғанын тілге тиек етті. Өз кезегінде, бұлар ауылдық округтердегі ауыл шаруашылығы кооперативтеріне біріктірілетін болады.
Қазір Оңтүстік Қазақстан облысында азық-түлік кешенінің негізі қаланып, соңғы үш жылда бордақылау алаңдары 8 мыңға, отбасылық сүт фермалары 2 мыңға жетіп, олардан 68 мың тонна сүт, 63 мың тонна ет өндірілді және де ең бастысы – 27 кооперация құрылып, 12 488 тұрақты жұмыс орны ашылды. Яғни, ауылдың әлеуметтік ахуалын түзеуге бағытталған бірден-бір тиімді жоба бүкіл Қазақстанға жол тартып отыр. Биылғы жылдан бастап «Ауыл шаруашылығын қаржылай қолдау қоры» арқылы ел аумағындағы жеке қосалқы шаруашылықтар базасында ұсақ тауарлы өндірісті дамытуға 10,8 млрд теңге көлемінде қаражат бөлінген. Қаржыландырылған өтінімдердің саны 4,4 мыңға жуық. Алдын ала болжам бойынша 2,5 жылда 190 мыңға жуық жеке қосалқы шаруашылықты қамтып, 67 мыңнан астам тұрақты жұмыс орнының ашылуына септігін тигізуге тиіс.
Шынында, бұл жобалар оңтүстік өңірінде әлеуметтік, тұрмыстық мәселелерді шешіп, жұмыссыздық тәрізді қоғамдық дертті ауыздықтауға мүмкіндік беретіні анық. Жиын барысында жергілікті кәсіпкерлер ауыл шаруашылығы саласына берілетін несиелердің көлемін әлі де ұлғайту, малды семіртіп бордақылауда маңызды рөл атқаратын құрамажемді субсидиялау туралы ой-пікірлерін айтты. Үкімет басшысы бұл ұсыныстарды ескеретінін және алдағы жылы бұл салаға көп қолдау болатынын жеткізді.
Ел егемендігімен етене болған Түркістан шаһарындағы Қ.А.Ясауи есімімен аталатын оқу орны бүгінде барша түркі жастарының ордасына айналды. Бұл іргелі оқу орнының ашылуы Тәуелсіздік тұсындағы биік белес еді. Премьер-Министр К.Мәсімовтің сапары шаттығы мен ырысы тасыған, қуаты мен жігері қайнаған осынау оқу ордасында жалғасын тауып, білім берудің өзекті мәселелері талқыланды. Университет ректоры Уәлихан Әбдібековтің айтуына қарағанда, бүгінде университетте әлемнің 18 елінен келген 28 түркі жұрағатының жастары білім алуда. Айта кетейік, бұл университет – Қазақстандағы ең алғашқы ашылған халықаралық жоғары оқу орны және түркі тілдес мемлекеттер арасында халықаралық мәртебеге ие болған жалғыз білім ошағы. Жалпы мұнда 52 мамандық бойынша 9 мыңға жуық студент қазақ, түрік, орыс және ағылшын тілдерінде білім алуда. Осы жиында алдағы жаңа оқу жылында білім саласына енгізілетін өзгерістер мен реформаларды кеңінен әңгіме еткен Премьер-Министрдің орынбасары Дариға Назарбаева жергілікті кәсіпкерлерді мемлекеттік-жекеменшік әріптестікті нығайтуға шақырды. Бүгінде Түркістан ауданында 52 балабақша болса, оның 22-сі жекеменшіктің үлесінде. Әйтсе де әлі де 2 мыңға жуық бүлдіршін балабақша кезегінде тұр.
Бұл күні Премьер-Министр К.Мәсімов Қ.А.Ясауи кесенесінде жергілікті зиялы қауым өкілдерімен және еңбек ардагерлерімен кездесті. Бұл жүздесуде киелі қалада туризмді дамыту, тұрғындарды баспанамен қамтамасыз ету, елді мекендерді газдандыру мәселесі әңгіме болды. Үкімет басшысы сапар барысында, сондай-ақ, еліміздің көлік инфрақұрылымының стратегиялық нысандарында және адамдар көп шоғырланған жерлерде қауіпсіздік шараларын қамтамасыз ету және күшейту қажеттігі туралы тапсырмаға орай, миллионға жуық тұрғыны бар Шымкент қаласындағы халықаралық әуежайдың қауіпсіздік жүйесімен танысты.
Оралхан ДӘУІТ,
«Егемен Қазақстан»
Оңтүстік Қазақстан облысы