"Нұрсұлтан" шыңына шықты

Нұрсұлтан шыңының биіктігі –  4376 метр

Алматыда қазақстандық альпинизмнің бастау шыңындай болған  Іле Алатауының әйгілі «Нұрсұлтан» шыңына арнайы сапар ұйымдастырылды. Бұл Тәуелсіздіктің 25 жылдығы мен Алматы қаласының 1000 жылдығына арналды. Оның бір ерекшелігі – көзге бірден оқшауланып көрінетін айрықша асқақ шың. «Нұрсұлтан» шыңы – Бог­данович мұз­дығының бас жағында орна­лас­қан­ды­ғымен көзге бірден түсетіні де содан болуы мүмкін. Солтүстігінде – Қарлытау, шығысында Аристов шыңымен ұласады. Бұл шыңға 1930 жылы 17 шілдеде Г.Белоглазов бастаған топ алғашқы атауы Кіші Алматы шыңына шығып, дәл осы жылды Қазақстан альпинизмінің бастауы деп есептеген. Ал 1935 жылы 11 шілдеде Алма­тыда 1-Комсомолдық альпиниада өтіп, Кіші Алматы шыңы Комсомол атауы­на ие болады. Бұл жыл дәстүрлі аль­пи­ниа­дамыздың бастау алған күні саналады. 1997 жылы альпиниадаға қатысушылар  Тұңғыш Президенттің туған күніне орай Комсомол шыңын – «Нұрсұлтан»  шыңы деп атауды ұсынды. «Нұрсұлтан» шыңында дәстүрлі аль­пиниаданың сан түрлі жарыстары өткізіледі. Қазақстан тәуелсіздік алуы­мен эстафетаны қазіргі альпинистер жалғас­тырып отыр. Ал дәстүрлі альпиниада ар­­қыл­ы аталмыш шараға қызығушылық білдір­ген көпшілік жаппай қатысу құрме­тіне ие болған. Нәтижесінде алматы­лық­тар­дың көпшілігі әуесқой альпинист атанып келеді. «Нұрсұлтан-2016» альпиниадасына қатысушыларға «Шымбұлақ» тау-шаңғы курортының аспалы жолдары таң сәріден тегін қызмет көрсете бастады. Альпиниада қарсаңында көрсетілген тегін қызметке халық көп жиналды. Негізгі топ альпиниадаға қатысып, «Нұрсұлтан» шыңына шығушылар. «Шымбұлақтың» соңғы нүктесі Талғар асуына (3200) келгенде күн жарқырап, бұлттар жан-жаққа шашырай түсті. Бұл альпиниадаға қатысушыларға сәттілік тілеп тұрғандай әсер береді. Альпиниада бағыты бойынша Богданович мұздығынан өткен сәт қой­­тастар арасында қатты қарқынмен ағып жатқан мұздық суы байқалады. Тіп­ті шағын көлшіктер де суға тол­ған. Биыл тауда қар қалың түс­кен­діктен шілденің өзінде қаң­тар­дағыдай қар жатыр. Мұз­дық жолының мұздары мен Ком­сомол асуына өрлеу ба­рын­ша қиын­дық туғызады. Алды­ңызда – «Нұрсұлтан» шыңы, Комсомол асуы және қалың қар жамылған Қарлытау шыңы. Әсіресе Қарлытау шыңы – қысы-жазы шаңғы тебуге таптыр­май­тын орын. Қауіптілігі өз алдына, бір­қа­тар алматылықтар шың басына өр­леп шаңғы тебуін бастап кетіпті. Ком­со­мол асуына өрлеген сәтте жан-жағы­ңызға қарасаңыз, «Абай» шыңы мен оған көршілес орналасқан шыңдардың тау массивін бағамдар едіңіз. Дәл осы уақытта төмендегі мұздық жолын қалың тұман басып келеді. Аздаған минуттан соң тұман сейілгендей күн көзін жапқан бұлттардан аппақ қар қиыршықтары себелей бастады. Бір күнде жылдың төрт мезгілі байқалғандай. Басты мақсат мәреге тек қауіпсіздік ережелерінің барлық баптарын қарас­тырған қатысушыларды шы­ғару болатын. Өйткені дәл сол ара жарыстың бас нүк­тес­і­­не рұқсат беру алаңы «Нұрсұлтан» шыңы күр­де­лілік категориясы ор­та деңгейде болатын бес маршрутпен шыңға көтерілуге мүмкіндік бола­ды. Жаппай аль­пи­­ниа­да барысында ұйым­­дас­тырушылар қа­ла­­лықтар мен қала қо­нақтарына 2А ка­тегориясын ұсынды. Шыңға шығу­да альпиниада талап­тарының барлық нор­ма­ларын орын­­­даудың өзі бірнеше уа­қыт алады. Асудан шың­­­ға не­гізі 20-25 ми­нут ке­теді де­ген­мен, өте күр­делі жер­де көп адамның қатысуы­нан бір сағат­тай кептеліс болды. Тіпті жартасқа жа­бы­сып 10-15 минуттай тұрған сәттер де бол­ды. Барлық қатысушыларға әр бөлікте ор­на­ласқан бақылаушы-құтқарушы жасақ көмек көрсетіп тұрды. Сонымен барлық қиын­дықтарға қарамастан шыңның басы­на біз де жеттік. Шыңға шығушылар есім­дері­не біз де тіркелдік. Ал шың биігіне шық­қан­дағы таңғажайып табиғаттың қай­та­лан­бас көрінісі сұлулыққа тұнып тұрды. Шырқау шың бізді тым биікке көтер­гендей. Шыңға апаратын барлық жол мен шыңдағы қалың қар ұйытқыған ызғырық, бұлт арасынан жарқылдаған найзағай қатысушыларды бөгей алмады. Сапарбай ПАРМАНҚҰЛОВ, «Егемен Қазақстан» АЛМАТЫ Суретті түсірген Досжан Балабекұлы