Ұлағатты өмір

Тарихы 1920 жылғы 8 қа­рашадан бастау алатын елі­міз­дің мемлекеттік статистика жүйесі үкімет үшін де, қоғам үшін де маңызды. Статистика қажетті мәліметтермен қам­та­масыз етіп, белгілі бір көр­сет­кіштердің айнасы болып қана қоймай, шешім шығару үшін де маңызды рөл атқарады. 2017 жылдың қараша айында Қазақстан Республикасы мемлекеттік статистиканың дамуы мен жетілуіне елеулі үлес қо­сып келе жатқан «Ұлттық эко­номика министрлігі Ста­тистика комитетінің Ақпа­ратық-есептеу орталығы» шаруашылық жүр­гізу құ­қығындағы респуб­ли­калық мемлекеттік кәсіпор­ны­ның құрылғанына 20 жыл тол­ды. Аманқос Төлеуұлы ең­бек жолының соңғы 15-16 жылын осы салаға, оның ішінде «Ақпаратық-есептеу орталығы» кәсіпорнына ар­наған адам. Аманқос ағамыз Атырау облысы, Махамбет ауданының Махамбет селосында 1947 жы­лы 29 желтоқсанда дүниеге келген. 1967 жылы Орал ауыл­шаруашылық техникумын бухгалтер мамандығы бойын­ша тәмамдаған Әбекең Махамбет, Новобогат аудан­дарында тұрмыстық қам­ту және ком­му­налдық ша­руашылық сала­ларындағы кәсіпорындарда бастапқыда мамандығы бойынша есеп­ші, соңынан директор болып еңбек етті. Өн­ді­рістен қол үзбей жүріп, 1982 жылы Ба­тыс Қазақстан ауыл­­­ша­­руа­шылық институ­тын­­­да білі­мін жетілдіріп, эко­но­мист-ұйымдастырушы ма­ман­дығын алып шықты. 1990 жылы Атырау қаласына қоныс аударып, жөндеу-құрылыс саласындағы кә­сіп­орындарда бас­шылық қыз­меттерін жал­ғастырды. Мамандығы және басшылық қызметі бойынша мол тә­жірибесі бар маман 2000 жылғы қыркүйек айын­да статистика органдарына жұмысқа шақырылды. Үкі­мет қаулысымен 1999 жыл­дың соңында құрылған «Ақпа­ратық-есептеу ор­та­лығы» шаруа­шылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кәсіпорны Аты­рау облыстық ен­шілес мем­лекеттік кәсіп­ор­ны­ның ди­рек­торы болып та­ғайын­дал­­­ды. Облыстық статистика басқармасы құрамынан бөлініп, құрылған еншілес кә­сіп­орынның жағдайы алғаш­қы жылдары онша мәз емес еді. Бастапқы кезде кәсіпорын қызметкерлерінің саны – 7, олардың орташа айлық жала­қылары 10-11 мың теңге болатын. Бюджетке уақтылы төлен­беген салықтар, кәсіп­орынға атқарылған қызметтер үшін түрлі мекемелердің қай­тарылмаған қарыздары сияқ­ты қаржылай қиындық көп болатын. Аманқос Төлеуұлы осы қиындықтарды білікті басшы, білгір маман ретін­де табандылығымен, еңбек­қорлығымен жеңе білді. 2002 жылдардан бастап кәсіпорын жұмысында алға жылжу бас­талды. 2005-2012 жылдары қыз­меткерлер саны 40-45 адамға жетті, олардың орташа айлық жалақылары 100 мың теңгеден асты. Қыз­меткерлерге жүйелі түр­де тоқсан сайын, мерекелер сайын сыйақы беру жолға қойылды. Мекеменің жылдық табысы ұлғайып, 35-40 миллион теңге жетті. Ғимаратына күрделі жөн­деу жасалды, осы заманғы компьютерлік техникалар сатып алынды, қызмет­кер­лердің жұмыс орындары, жағдайлары жақсарды. Нәтижесінде қызмет көрсету сапасы артты.

2003-2011 жылдары «Ақ­параттық-есептеу орта­лы­ғы» РМК-ның Қызылорда облыс­тық еншілес мемлекеттік кәсіп­орнының директоры қызметін атқар­ған, бүгінгі күнге дейін аға­мен жолдастық байланысын үзбеген қызыл­ордалық әріптес інісі Ондаш Машенбаев Әбе­кеңді ақылшы аға ретінде, өз сала­сында тә­жірибе жинақтаған білікті маман ретінде, достыққа бе­рік азамат ретінде мойындаймыз. Сол үшін де жүрегіне иман ұялаған ағамызды ай­рықша құрмет тұтамыз, жү­ріс-тұры­сынан тағылым ала­мыз, дейді.

Әр адамның қадірі өз ұжы­мында аңғарылады ғой. Ұзақ жыл осы кәсіпорында бас­шылықта болған Әбекең облыс­тың статистика саласы қыз­меткерлері, сондай-ақ респуб­ликалық мемлекеттік кәсіпорын басшылығы, рес­публиканың 16 аймақтары еншілес кәсіпорын директорлары арасында ең сый­лы адам, үлкен бедел иесі болды.

Жалпы, алдыңғы тол­қында келе жатқан ағала­ры­мызды екі топқа бөлуге болады. Біріншісі – бүгінгі заманның болмысын, оның жақсысы мен жаманын айы­ра алатын дәрежеге жетіп, осы заманның көзі ашық адамына айналып үлгергендер. Мұндай жандармен кездес­кен немесе хабарласқан сайын ма­ғыналы әңгіме естіп, жаның тазарып, марқайып қаласың. Екіншісі – баяғы кеңестік санадан, қала берді рулық, жеке мүдделік санадан арыла алмай, ой-пікір­лері үнемі сол тө­ңіректен шы­ғатындар. Бұл топтағы ағала­рымызды көрген, кездескен сайын, олардың мәні жоқ әңгімелерінен мезі болып, құтылғанша асығасың. Әбе­кеңді, әрине бірінші топқа жатқызамыз.

Сабырлы мінез танытатын, кейінгілерге айтар сөзі, атқарған ісі бар ар­дагер аға зейнеткерлікке шық­қаннан кейін де бұрынғы әріптестерімен тығыз байланыста. Ол облыс өміріндегі аға буын өкілдері үшін ұйым­дастырылып тұ­ра­тын түрлі мағыналы іс-шаралардан да тыс қалмайды.

Басқа түскен қиындық, қай­ғымен күресе білу де, оны жеңе білу де адамның бір қасиеті. Осыдан 5-6 жыл бұрын Аманқос Төлеуұлының денсаулығы сыр берді, Астана қаласында жүрегіне ота жасатты. Бір жылдан соң өмірлік жары Ғалия жең­геміз дүниеден озды. Аға­мыз қиналды, қайғырды, бі­рақ қайғының соңында кету аза­матқа лайық емес, еңсесін түсір­меді. Бүгінде ұл-қы­зының, не­мере-жиендерінің қызығын көріп, сол еңселі қалпы, ағайын, туыс-жол­дас­тарының ортасында жүр­. Ірілік, мінез беріктігі деге­німіз осы болса керек.

Марғұлан НҰҒМАНОВ

ОРАЛ