Жұмыс уақыт талабына сай болуы тиіс

Оған Қостанай облысындағы бас­тауыш кәсіподақ ұйымдарының 260 бас­шысы мен өкілдері, Парламент депутаттары, Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі мен «Атамекен» ұлттық кәсіпкерлер па­л­а­тасының мамандары қатысты. Алқалы жиында Кәсіподақтар фе­дерациясының төрағасы Бақытжан Әб­дірайым жұмысшылардың әлеу­меттік мүддесін қорғайтын ұйым жұмысын бүгінгі уақыт талабы тұрғысынан ұйымдастыру керек­тігін тілге тиек етті. Елімізде қоғам­дық, экономикалық қатынастар өз­гер­ген жылдары кәсіподақтар ұйым­дарының жұмысы да әлсіреді. Ең­бек нарығындағы өзгерістер бұл ұйым­­ның бұрынғыдай даңқын, беделін кеміткені рас. Дүние жүзінде кәсіподақ қозғалысының кемуіне түрлі себептер бар. Жұмысшылардың бір жерде тұ­рақ­тап істемеуі, жұмыс берушіге қа­шықтан (дистанциялық) жалдануы не­месе жұмысшының дербес жүріп та­быс табуы секілді бүгінгі уақыттың көрі­ністері үшін кәсіподақ ұйымы, қоз­ғалысы маңызды болмай қалды. Алайда әлемдік деңгейдегі кәсіподақ қозғалысында мұндай өзгерістер орын алғанымен, жұмысшылардың әлеу­меттік жағдайы бәрібір маңызды болып қала берді.

Уақыт кәсіподақ ұйымы жұмыс істе­ген компаниялардың қаржылық табысы да артатынын көрсетіп отыр. Кәсіпорындарда үшжақты келісім жа­салса, әлеуметтік мәселелер дұрыс қойылса, олардың инвестициялық тартымдылығы да артады екен. Ал­пауыт компаниялардың өзі қар­жы­сын салатын жерде ұжымдық келі­сім­шарттың, кәсіподақ ұйымының бар-жоғын бағамдайды. Әлемдегі мо­йыны озық дамыған елдерде ком­паниялардағы жұмысшылардың ең­бек және әлеуметтік өмірінің сапасын кәсіподақ ұйымы мен ұжымдық келі­сімшарт бар-жоғына қарап бағалайды. Ал ондай ұжымдық келісімшарт еңбек күнінің ұзақтығын, еңбек демалысын, қауіп­сіз еңбек жағдайын одан әрі да­мы­туды, гендерлік тепе-теңдікті сақ­тау сияқты көптеген мәселелерді қамтиды. Федерация төрағасы Ба­қыт­жан Әбдірайым кәсіподақ қоз­ғалысында дамыған елдердегі тәжі­рибелерден үйрену керектігін де ес­кертті.

– Бастауыш ұйымдар өз жұмысын жан­дандыруы және дәстүрлі қыз­метінің аясын кеңейтуі тиіс. Бүгінде кәсіподақтар әлемнің дамыған 30 елінде қабылданған «Өмір сүру сапасы» атты көрсеткішті кәсіподақтарға енгізуі қажет, – деді Бақытжан Жарыл­ғасынұлы.

Форумға қатысқан облыс әкімі Архи­мед Мұхамбетов Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың бес әлеуметтік бастамасынан туындайтын мәсе­ле­лерді кәсіподақ ұйымдары басшы­лыққа алуы қажеттігін айтты.

– Бастауыш кәсіподақ ұйымдары ұжым­дардағы әлеуметтік мәселелерді көтере отырып, олардың заң аясында ше­шілуіне, әлеуметтік тұрақтылықты сақтауға атсалысады. Сонымен қа­тар мемлекет тарапынан жасалып жатқан шараларды, Елбасының бес әлеуметтік бастамасын еңбек ұжымдарында кеңінен түсіндіруіміз керек, – деді Архимед Бегежанұлы. – Об­лыста 21 үш жақты комиссия жұ­мыс істейді. Өткен жылы бір мыңнан астам жұмысшының 120 миллион тең­ге айлық жалақылары өндіріп берілді. Осындай еңбек дауларында үшжақты келісімшарттың берері де, қоғамдық маңызы да жоғары.

Кәсіподақ қозғалысының лидері Ба­қытжан Әбдірайым айтқандай, кәсіподақ ұйымы және ұжымдық ке­лісімшарт сақталған жерде сыбайлас жемқорлыққа, көлеңкелі эко­номиканың «сызбаларына» жол берілмейді. Бір өкініштісі, еліміздегі жұмыс берушілердің көпшілігі ұжымдық келісімшарт арқылы әріп­тестіктің нақты жүйесін құруға асық­пайды. Оның мысалы Қостанай облысында да бар. Бүгінде ұжымдық келісімшарттың қамтуы 56,5 пайызды құрайды. Ал ұжымдық келісімшарт не­гізінен кәсіподақ ұйымы бар кәсіп­орындарда жасалады. Сонымен қа­тар форумда бастауыш кәсіподақ ұйымдарының белсенділігін арттыру, сол арқылы еңбек қауіпсіздігі мен еңбекті қорғау, ұжымдық шарттардың са­нын арттыру, кәсіподақ қатарына жас­тарды тарту қажеттігі де сөз болды.

Форумда сөз сөйлеген Мәжіліс депу­таты Ирина Аронова Үкіметте ең­бек заңнамаларына толықтырулар мен өзгертулер енгізу туралы заң жо­басы дайындалып жатқанынан хабардар етіп, кәсіподақтар жетек­шілері мен белсенділерін осы заң жобасы жарияланғаннан кейін өз ұсы­ныстарын жіберуге шақырды. Сонымен қатар форумда Соколов-Сарыбай кен өндіру бірлестігіндегі кәсіподақ ұйымының төрайымы Татьяна Шерстобитова мен басқа да бастауыш кәсіподақ ұйымдарының жетекшілері сөз алды.

Форум аясында Қазақстан Кәсіп­одақтар федерациясы мен Қос­танай облысы әкімдігі арасында Еңбек қауіпсіздігі мен еңбекті қор­ғау жә­не өңірде әлеуметтік-еңбек дау­ла­рының алдын алу мәселелері бойын­ша меморандумға Кәсіподақтар феде­рациясының төрағасы Бақытжан Әбдірайым мен Қостанай облысының әкімі Архимед Мұхамбетов қол қойды.

Нәзира ЖӘРІМБЕТ, «Егемен Қазақстан»

ҚОСТАНАЙ