Sport bızneske aınalǵaly qashan. Árıne bul sózben qazir eshkim daýlasa almaıdy. Álemdegi eń baı adamdar sportshylar ekeni anyq. Alaıda osy sport bıznesi salasynda alaıaqtyq ta joq emes. Ásirese bás tigip aqsha tabatyndar men qandaı báske qoıý kerektigin usynatyndardan aıaq alyp júre almaısyz. Keńes beretin keńseler men aqyl aıtyp otyratyn saıttar qaptady. Aldaǵy ýaqytta alaıaqtardyń arbaýyna túspes úshin bul júıeniń qalaı áreket etetinin aıtyp óteıin.
Birneshe jyl buryn ınternet jelisinde 16 kılolyq gir tasyn satyp alýshylardyń jarnamasy qaptady. Keńes kezinde shyqqan gir tasynyń quramynda baǵaly metall bar degen qańqý shyqty. Bul negizinen kórshiles Reseıde bolǵan oqıǵa edi. Árbir eki otbasynyń birinde bar gir tasy tot basyp jatqan jerinen bulaısha baǵaly bola qalady dep kim oılaǵan? Negizi óziniń baǵasy bazarda tıyn turady. Biraq satyp alýshylar úsh ese qymbat baǵa qoıdy. Mine, osy kezde japa-tarmaǵaı gir jınaý bastaldy. Reseıdiń shalǵaı aımaqtary qoranyń bir buryshynda jatqan gir tastaryn jınap, ony pulǵa aınaldyrdy. Osy arada shamamen 5 myń rýbl turatyn gir tasyn Máskeýde 150 myńǵa alady eken degen daqpyrt shyqty. Kózben kórip, aparyp satyp kelgen adamdar aıtypty. Sol adamdar odan ári qarjyǵa kenelgisi kelip arzan baǵamen gir satyp alýǵa kirisedi. Jalpy, bul bastamany is júzine asyrǵan alaıaqtar myńdaǵan gir tasyn jınap bolǵan soń, jyldam arada ońaı paıdaǵa kenelgisi kelgen deldaldarǵa shyǵady. Olar 150 myń turatyn gir tasyn 75 myńǵa satyp alady. Biraq, sol gir tasyn jınap alyp keıinnen Máskeýge kelgende álgi gir tasyn alýshylar kenet bas tartady. Minekeı, ortada deldal bolǵan adamdar taqyrǵa otyrady. Iаǵnı bir top alaıaq aınalmaly júıe jasaıdy. Aldymen ózderi gir tasyn arzan baǵamen alady da, ózge bir jerde qymbat baǵamen alatyndaı etip qoıady. Túbinde kelgende ekeýi de bir kompanıa. Kóptegen adamnyń gir tasyn qomaqty qarjyǵa satyp, aıaq asty aqshaly bolǵany jurtqa jaıylady. Sosyn aýyl-aımaq bul úrdiske kelip qosylady. Osy arada álgi arzan baǵaǵa alynǵan gir tasy qymbat baǵamen sol alyp satarlarǵa satylady. Satylyp bitti degen kezde 150 myńǵa alatyn kompanıa aıaq asty jabyla qalady. Bul qıturqy áreketti baıandaýymyzdyń sebebi nede? Qazir týra osy júıemen sportqa bás tigý «bıznesi» damyp tur.
Qazir áleýmettik jeliniń dáýren qurǵan zamany. Instagramm, telegramm, Wats-app, Vkontakte sekildi jelilerde aqsha tabýdyń kóptegen joldary bar. Osy jelilerdi jaqsy meńgergender úıden shyqpaı-aq aqsha taýyp júr. Biraq, bulardyń arasynda da alaıaqtar joq emes. El ishine áli kóp kele qoımasa da, reseılik alaıaqtar qazir birtindep biz jaqqa da bas suǵýda. Býkmekerlik keńselerdiń damyǵanyn bilesizder. Qazir tek sport emes saıası oqıǵanyń ózine de bás tigýge bolady. «Ýkraınanyń prezıdenti kim bolady?», «Shabýylshy Sýares endi kimdi tisteýi múmkin?», «Ulybrıtanııa hanshaıymy ul bosana ma, joq qyz bosana ma?» degen sekildi báster de júr. Osy jazdaǵy Álem chempıonatynda Krıshtıaný Ronaldýǵa baılanysty qyzyqty bás shyqty. «Portýgalııa quramasy jarystan shyǵyp qalyp, Ronaldý kózine jas ala ma?» degen báske qyzyǵyp qomaqty aqsha tikkender qanshama. Kóbisi Krıshtıaný kózine jas alady dep qoıdy. Biraq Ronaldý sezimge erik bermedi de, kóp adamdy utyssyz qaldyrdy.
Endi keń beleń alǵan boljam satýshylarǵa toqtalsaq. «Biz kúni-túni jer sharynda ótip jatqan barlyq jarysty saraptaımyz. Boljamdarymyz 90 prosent dál keledi. Boljam satyp alyp, baılyqqa kenelińiz!» degen jarnamany siz mindetti túrde kórgensiz. Sebebi olar álgi aıtyp ótken áleýmettik jelilerdiń bárinde bar. Bul júıeniń qurylymy qalaı ekenine toqtalsaq. Negizi munda asa qatty oılap tabatyn túk te joq. Mysaly, alaıaq adamdar bir jelide paraqsha ashady. Alǵashqyda oqyrman jınaý úshin qyzyqty aqparattar salyp, tegin boljamdar bere bastaıdy. Keıinnen oqyrmandardyń qyzyǵýshylyǵy artqan kezde bul boljamdar aqyly bolady. Tennıs degen sportta teń degen nátıje joq. Iаkı bireýi jeńip, bireýi jeńilýi tıis. Demek, aldaǵy kele jatqan Djokovıch pen Nadal arasyndaǵy tennıs oıynyna senimdi boljam bar ekenin aıtyp jarnama jasaıdy. Shamamen 200 adam boljam satyp alǵysy keldi deıik. Osy sandy teńdeı ekige bóledi de, 100 adamǵa Djokovıch jeńedi dep boljam aıtady. Olardan qalǵan 100 adamǵa kerisinshe Nadal jeńedi deıdi. Siz boljam satyp alatyn bolsańyz, osy eki kategorııanyń birine jatasyz. Tennıs kezdesýi ótti delik, ekeýiniń biri jeńiske jetti. 100 adam utysqa kenelip, 100 adam aqshasynan aıyryldy. Utylǵandar anonım paraqshany qarǵap-silep, endi jolamaıtyn bolady da, utysqa kenelgender jeńisimen maqtana júrip, qasyna dostaryn ertip sol paraqshaǵa taǵy da júgine bastaıdy. Minekeı, osyndaı aınalmaly júıeni Qazaqstanda da jasap otyrǵan reseılik alaıaqtar bar. Sondyqtan da, bul salaǵa meılinshe jolamaǵandaryńyz durys!