«Rýhanı jańǵyrý» baǵdarlamasy aıasynda halqynyń azattyǵy jolynda bar ǵumyryn sarp etken Alash arysy Maǵjan Jumabaevtyń týǵanyna 125 jyl tolýyna oraı Almatydaǵy Dostyq úıinde «Aqynnyń rýhanı murasy» taqyrybynda eske alý keshi ótti.
Sharany Almaty qalasy Dostyq úıiniń jumysyn qamtamasyz etý qyzmeti jetekshisiniń orynbasary Nurlan Máýlenov júrgizdi. Bosqosý aıasynda ǵalymdar Maǵjannyń ómiri men shyǵarmashylyǵyna qatysty júrgizilgen zertteýlerge toqtaldy. Shoqan Ýálıhanov atyndaǵy Tarıh jáne etnologıa ınstıtýtynyń jetekshi ǵylymı qyzmetkeri, tarıh ǵylymdarynyń kandıdaty Áýezhan Shashaev Maǵjan aqynnyń qaıratkerlik ustanymdary, saıası kózqarastaryna qatysty áli de beımálim derekterdiń bar ekendigin jetkizdi.
Búginde maǵjantaný ilimi qalyptasqandyǵyna toqtalyp, bul ıgi iste ádebıetshilerdiń, jýrnalıster qaýymynyń úlesi zor ekendigin atap ótken Halyqaralyq aqparattandyrý akademıasynyń jáne Reseı jaratylystaný ǵylymdary akademıasynyń akademıgi, «Intelekt Orda» halyqaralyq áleýmettik-gýmanıtarlyq zertteýlerdi yqpaldastyrý ınstıtýtynyń bas dırektory, profesor Sattar Májıtov Maǵjan murasy áli de zerttele beredi dedi. Ǵalymnyń aıtýynsha, Maǵjan 1938-jyly 9-naýryzda, sonaý Magadan jerinde atylǵan degen derekter bar. Biraq izdestirý barysynda Maǵjan týraly naqty málimetter tabylmady. Aqyn Qyzyljarda, álde Máskeýde atyldy ma, ony anyqtaý ýaqyt enshisinde.
«Rýhanı jańǵyrý» baǵdarlamasy aıasynda ult azattyǵy jolynda kúresken Maǵjandaı ózge de alash arystary ómiriniń kóptegen qyrlary tereń zertteýlerdi qajet etedi. Eń mańyzdysy osy arystarymyzdyń, onyń ishinde Maǵjannyń jaqyndaryn tanyp-bilý. Sol bir zulmat jyldardyń zardaby janyna jara salǵan talaı bozdaqtardyń týystary áli kúnge óziniń týystyǵyna qatysty málimetterdi ashýǵa qorqady. Olardyń sanasynan sol bir kúnderdiń úreıi áli ketpegen.
Maǵjannyń murasyna zer salǵanda qaıratkerdiń tarıhı, saıası, halyqaralyq turǵydaǵy kózqarasy tolyq ashylmaǵandyǵyna kóz jetkize túsemiz. Ǵalymdar Maǵjannyń Máskeýdegi ómirin tolyqtaı taldap, áli de tereńine úńilýi qajet. «Bizder áli kúnge Maǵjannyń Maǵjan ekenin kórsete almaı kelemiz. Onyń ádebı murasyna qatysty salystyrmaly zertteýler qajet. Búginde Maǵjannyń týǵanyna 125 jyl tolýy túrki elderinde atalyp ótýde. Kitaptary túrik tilin aýdaryldy. Ázirge Maǵjannyń esimi tek túrki áleminde ǵana atalyp keledi. Basqa keńistikte Maǵjan álemi tolyqqandy ashylǵan joq», dedi Sattar Fazyluly.
Maǵjan murasyn zerttep, nasıhattaýda ǵylymı keńesshisi Sattar Májıtov, rejıseri Inna Rýdakova túsirgen «Mahabbat nury» jáne osy basqosý aıasynda tanystyrylymy ótken «Maǵjannyń qupıasy» derekti fılmderinde qaıratker ómiriniń san qıly kezeńderi sýrettelgen. Fılmdi túsirýdegi maqsat – qoǵamǵa oı salý, Maǵjan ómirin sýretteý arqyly ult tarıhyn kórsetý», deıdi fılm avtorlary.
Tarıh jáne etnologıa ınstıtýty tarapynan Dostyq úıiniń kitaphanasyna tarıhı mazmundy birqatar kitap syıǵa tartyldy. T.Júrgenov atyndaǵy Qazaq ulttyq óner akademıasynyń jáne IT ýnıversıtetiniń stýdentteri men etnomádenı birlestikterdiń jastary Maǵjan jyrlaryn oqyp, shaǵyn qoıylym kórsetti.
Elvıra SERIKQYZY,
«Egemen Qazaqstan»
ALMATY