Коммерциялық мақсатқа жалға алу құқығын сату бойынша аукциондар, ауыл шаруашылығы мақсатындағы жер телімін пайдалану құқығын беру бойынша конкурстар елімізде тұңғыш рет электронды форматта өте бастады.
«Үйде отырып аукционға қатыстым»
Жақында Қазталов ауданының Жалпақтал ауылында тұратын Қанат Мұсағалиев үйінде отырып ауылда азық-түлік дүкенін ашу үшін жер телімін сатып алды.
– Аукцион уақыты бекітілген сағат 11.00-де компьютерімді қосып қойдым. Жер қатынастары бөлімінің мамандары электронды аукционның қалай өтетінін егжей-тегжейлі түсіндіріп берген болатын. Әсіресе арнайы дайындалған видеонұсқаулықтың пайдасы көп болды. Алдын ала керекті құжаттарды базаға жүктедік. Жарнасын төледік. Еш қиын емес екен. Керісінше өте ыңғайлы. Аукционға үш адам қатыстық. Сатылап баға ұсынып, соңында 0,07 га жер теліміне 222 мың 894 теңге ұсынып, жеңіске жеттім, – дейді Қ.Мұсағалиев.
Қанат – «Тұлпар» шаруа қожалығының жетекшісі. Бұдан бұрын да ауыл шаруашылығы мақсатындағы жер телімін пайдалану құқығын беру бойынша байқауларға, жер аукциондарына қатысқан. «Бұрынғы дәстүрлі жүйенің әбігері көп еді. Қаншама қағаз толтырып, талай кабинеттің табалдырығын тоздырып жүретінбіз», дейді шаруақор жігіт.
Қанат қазір электронды аукционда жеңіп алған жер теліміне дүкен ғимаратын салудың қамына кірісіп кетті.
2018 жылы облыстың 11 ауданында 304 жер телімі бойынша ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерді пайдалану құқығын берудің 28 конкурсы өтті. Сондай-ақ жалпы аумағы 47,2 га болатын 103 жер телімін коммерциялық мақсатқа жалға алу құқығын сату бойынша 18 аукцион ұйымдастырылды.
Жер туралы білгің келсе, порталға кір
Президент «Қазақстандықтардың әл-ауқатының өсуі: табыс пен тұрмыс сапасын арттыру» атты Жолдауында 2019 жылы мемлекеттік қызметтердің 80 пайызын, 2020 жылы 90 пайызын электронды форматқа көшіруді тапсырды.
Облыстық жер қатынастары басқармасында бұл бастама жақсы жолға қойылған. Мәселен, облыста жер қатынастары саласында биыл көрсетілген 9154 қызметтің 56 пайызы, яғни 5167-сі электронды форматта болыпты.
«Цифрлы Қазақстан» бағдарламасы шеңберінде Батыс Қазақстан облыстық жер қатынастары басқармасы www.zem.kz порталын іске қосты. Порталда конкурс және аукцион арқылы ұсынылатын бос жер телімдерінің сызбалары, жеке тұрғын үй құрылысы үшін жер телімдерін алуға кезекке тұрғандар тізімі, Орал қаласы және барлық аудандардағы жер пайдаланушылар туралы мәлімет бар. Бұл порталға электронды цифрлы қолтаңбасы бар кез келген азамат кіріп, өзіне қажетті ақпаратты ала алады, – дейді облыстық жер қатынастары басқармасының басшысы Әлия Мұханбетжанова.
Жерге Көктен көзқарас
Оралда www.zem.kz порталының іске қосылғанына бір жылдай уақыт өтті. Бұл жоба «Атамекен» кәсіпкерлер палатасы мен облыс әкімдігінің арасында өңірдегі бизнес климатты жақсарту, сыбайлас жемқорлық ықтималын жою мақсатында қолға алынған еді. Өңірдегі жер мәселесіне қатысты ақпараттың барлығы осы ресурста жинақталған.
– Өткен жылы «Қазақстан ғарыш сапары» Ұлттық компаниясы» АҚ басшылары облысқа келді. Сол кезде облыс аумағына ғарыштан мониторинг жасау үшін арнайы геопортал құру жөнінде мәселе көтерілді. Геопорталдың тиімділігі ғарыштық түсірілімдер арқылы облыс аумағындағы ауыл шаруашылығы жерінің, жалпы жер ресурстарының пайдаланылуы, жерді заңсыз иелену, тіркелмеген құрылыстарды анықтау т.б. көптеген сауалдар айдан анық болады. Ғарыш түсірілімдері апта сайын жаңғыртады. Сол арқылы көктемде қанша алқап жыртылды, ол жерде қандай ауылшаруашылық жұмысы жүрді, қандай дақыл егілді, алқаптың арамшөппен ластануы қандай деңгейде, жер дұрыс пайдаланылып жатыр ма, міне, осының бәрін бақылау мүмкін болады. Заңсыздық болса, біз геопортал мәліметін айғақ қылып, жосықсыз жер пайдаланушыларды жауапкершілікке тарта аламыз. 2019 жылы іске қосылатын бұл геопортал деректері қарапайым тұрғындар үшін де оңтайлы болады, дейді Әлия Биғазықызы.
Жер тек пайдаланған адамға беріледі
Пайдаланылмай, бос жатқан жерді анықтау, кері қайтару және қайтадан ауыл шаруашылығы айналымына қосу бағытындағы жұмыс Ақ Жайық өңірінде де жүйелі жүріп жатыр.
– Жерді толықтай игеру және ауыл шаруашылығы өнімдері өндірісінің өсімін қамтамасыз ету мақсатында 2012-2018 жылдар ішінде 1 млн 480,5 мың гектар жер анықталып, соның 1022,1 мың гектары мемлекет меншігіне қайтарылды. Бұл жердің 590,4 мың гектары жаңа қожайындарын тауып үлгерген. Бірақ жер шалғайлығына, өнім түсімі төмендігіне байланысты 431,7 мың гектар жер сұранысқа ие болмай, ауыл шаруашылығы айналымына қосылмады. Оның негізгі бөлігі Жәнібек, Қазталов, Ақжайық, Бөрлі, Сырым және Шыңғырлау аудандарына тиесілі, – дейді Ә.Мұханбетжанова.
www.zem.kz сайтында жер пайдалану заңдарын бұзған заңды және жеке тұлғалардың «қара тізімі» де көрсетілген. Мұндай клиенттер екі жылға дейін жер алу үшін аукциондар мен байқауларға қатыса алмайды.
Қазбек ҚҰТТЫМҰРАТҰЛЫ,
«Egemen Qazaqstan»