Торғай геоглифтері

Геоглифтанушы мамандар бұл геоглифтер осыдан 10-12 мың жыл бұрын пайда болуы мүмкін деген болжам айтады. Тіпті кейбір зерт­теушілер басқадай де­рек­көздерін пайдалана отырып, жоғарыдағы қазақ даласынан табылған мұраларды Маханджар мәдениетімен шамалас б.з.д. 9-6 мың жылдары көлемінде тұрғызылған деген де пікір айтуда. 

Қалай десек те, бұл белгі-бейнелер жер бетіндегі көне мәдениеттің ізі екені анық. Сол себепті, геоглифтер қа­зір жалпыұлттық деңгейлі қасиетті нысандар қатарына алынып, болашақта бұл өл­кені тарихи-мәдени турис­тік орынға айналдыру мүм­кіндігі мол деген пайым жасалуда. 

Аталған тақырып бойынша ізденіп, гео­глиф­­тердің тарихымен шұ­ғыл­данып жүрген зерттеуші Ке­ңесбек Мәулітұлы, мұндай символдарды дүние жүзінің кез келген бұрышынан: құ­рылыстардан, киімдерден, құ­рал­дардан, т.б. кездес­тіруге болады. Бірақ еш жер­­де мұндай дүниелер Тор­ғайдағыдай жер бетінде, алып құрылыс кешендері түрінде кездеспейді дейді. Сондай-ақ зерттеуші гео­глифтердің иесі – Торғай бұғазы ойпатында Атбасар мәдениетін жасаушы про­тотүрік бабалар деген тың пайым ұсыныпты.

Соңғы жылдары жаңадан табылып жатқан белгі-сим­волдарды қосқанда қазір бар­лық геоглиф саны он шақты. Олардың ішін­дегі ірілері: Төрттаған (Үштоғай төрттағаны); Свас­тика (Тор­ғай свастика­сы); Екідің және Ащытас крес­тері.

Үштоғай төрттағаны Қос­танай облысы, Аман­гелді ауданы, Үштоғай кен­тінің шығысында 15 ша­қырым жерде орналасса, Торғай свастикасы Аман­гелді ауданы Үрпек кентінің ма­ңында. Нысандар бейнесі төрт­бұрышты сарай тәрізді барлық тарабында тепе-тең үйінді кеңістігі орналасқан. 

«Болашақта жоғарыдағы объектілерді зерделеу арқы­лы Торғай даласының жаңа тарихы, өлкені мекен­деу­шілердің ежелгі өмірі мен мә­дениеті туралы материалдық һәм рухани жаңа ақпармен қанық боламыз», дейді ғалымдар.

Дайындаған Бекен ҚАЙРАТҰЛЫ,

«Egemen Qazaqstan»