Мектеп жасындағы балаларды тәрбиелеуде ерекше ыждаһаттылық пен ықылас қажет. Осы ретте біз “Ыбырай – балалар әдебиетінің атасы” деген тақырыпта ашық сабақ өткізе отырып, қазақтың тұңғыш ағартушысы, жарық жұлдызы атанған ғалым-ұстаз Ыбырай Алтынсариннің өмірі мен еңбектерін оқыту арқылы еңбекке, шығармашылыққа, ойлампаздыққа үйретуді қолға алып келеміз.
Ашық сабақтың мақсаты да осында жатыр. Қазақ халқының ағартушы ұстазы арқылы халқымыздың ұлттық қасиеті мен адамгершілігін ашып көрсету. Және де ұрпақты ізгілікке, мейірімділікке, біртуар адамдарын құрметтеуге, үлгі алып үйрене білуге баулуды басшылыққа алдық. Ы.Алтынсариннің суреттері мен слайд көрсетілімі және де ұстаздың ізбасарларының суреттері: Ахмет Байтұрсынов, Міржақып Дулатов және Спандияр Көбеев арқылы жан жақты түсіндіруге тырыстық. Безендірілген көрнекіліктер арқылы және әңгімелесу әдісімен, білетінін айтқызу үшін сұрақ-жауап түрінде баланы үнемі ынталандырып отыру қажет. Сонда ғана оқушы мүмкіндігінше сабаққа атсалысуға тырысады. Ұлағатты ұстаздың “Халық мектептері үшін ең керектісі – мұғалім” деуі болашақ ұрпақты тәрбиелеуде мұғалімнің алар орны ерекше екендігін көрсетеді. Шынында да, ұстаз қоғам айнасы іспеттес. Қоғамның қандай болып қалыптасуында ұстаздардың алар орны ерекше. Осы ретте Ыбырай Алтынсариннің тағы бір сөзіне жүгінелік: “Тамаша жақсы педагогика құралдары да, ең жақсы үкімет бұйрықтары да, әбден мұқият түрде жүргізілетін инспектор бақылауы да мұғалімге тең келе алмайды”, дейді. Осы арқылы біз ағартушы ұстаздың мұғалімдерге деген ілтипатын көреміз, оның мәнісін жоғарыда ашып көрсетуге тырыстық та. Ендігі мәселе ұлы ұстаздың тәлімді қасиеттерін, оның балаларға арнаған шығармаларын оқушыларға барынша ашып көрсету болса, оған жаңадан мұғалімдік оқуын бітіріп келгендерді де жұмылдыруға тура келді. Ондағы ой көрсін, білсін және үйренсін.
Ашық сабақтың өткізілу мәнері балаларға ой салып, олардың бойында үлкен әсер қалдыратындай болуын басты назарда ұстандық. Ол үшін топты үшке бөліп, олардың арасында білім сайысы ұйымдастырылды. Соның нәтижесінде, балалар Ыбырай аталарының өз заманында нендей заттарды қолданғаны, мектебінің сұлбасы қандай болғанын көз алдарына елестетіп, қағаз бетіне түсірді. Екінші топ оның әңгіме, ертегілерін құлшына әңгімелесе, соңғы топтағылар өлеңдерін жатқа айтып жатты. Мұның барлығы да балалардың бойындағы білімге деген ықыласты құлшынысын оятып, құштарлықтарын ұштай түседі. Оқушылар Ыбырай ашқан мектептерде ғалым-ағартушылар А.Байтұрсынов пен М.Дулатовтардың, ақын-жазушылар С.Мәуленов, Ғ.Қайырбеков, Қ.Жармағанбетов, Қ.Сәрсекеев, С.Кенжеахметов, С.Оспанов, С.Тұрғынбеков сияқты елге белгілі тұлғалар оқығандығын біліп, кеңінен мағлұматтар алды.
Қорыта айтқанда, Ы.Алтынсариннің ісі балаларға ғана емес, бүкіл қоғамға үлгі болуы шарт. Өкінішке орай, қазіргі кезде осындай ұлағатты ұстаздардың жетіспеушілігі байқалып отыр. Бұл ұрпақтар сабақтастығының кезінде үзіліп қалғандығынан болса, ендігі мәселе соны қалпына келтіріп, ұстаздық қызметті мерейлі ету міндеті тұр. Бұл бағытта біздің басты үміт артарымыз осы оқушылар, біз солардың бойына дұрыс тәрбие сіңіре білуіміз керек. Болашақ бүгіннен басталады деп тегін айтылмаса керек.
Гүлбану СӘБДЕНОВА, №27 мектеп-лицейінің мұғалімі.
АСТАНА.