Ұлттық банктің бизнеске араласпағаны жөн

«Бұл мәселеде міндетті емес болса да Ұлт­тық банк квазимемлекеттік қыз­ме­т­­­­пен айналысып келді. ҰБ ақша-несие сая­­­­­сатын қалыптастыруға, баға тұрақ­ты­­л­ы­­ғын қолдауға міндетті. Бюджет ісі­мен бюджет органдары айналысуы керек. Қазақ­стан 2021 жылы пандемиядан туын­да­ған дағ­дарыспен дұрыс күрес жүргізді. Бұл үшін Ұлттық қор қаражаты пайда­ла­ныл­ды. Қаржы халықтың табысын, ел эконо­­ми­­касын қорғауға жұмсалды», дейді Н.Бланше.

Оның айтуынша, ХВҚ фискалдық және кедендік әкімшілендіруді цифрлан­дыру үшін ел Үкіметі қабылдаған шаралар­мен таныс және бұл шаралардың жүзеге асуы бюджетке салық түсімдерін ұлғайтады.

«Біз салық базасы кеңейіп, салық квоталары қысқарып, қосымша құн салығының мөлшерлемесі көтерілуі керек деп санаймыз. Бюджеттің табыс бөлігіне салық түсімін көбейту үшін мөлшерлемені көтеру қажет. Қазақстанның ресми органдарында салық мәселесі бойынша үлкен көлемде ақпараттар бар. Ал егер Қазақ­стан билігі мөлшерлеме есебін әзірлеуге көмек­тесу үшін бізге жүгінсе, әрине, көмек­тесуге дайынбыз» дейді қор басшысы.

Ол сонымен қатар Қазақстан экономикасын әртараптандыру мәселесін орта және ұзақмерзімді перспективадағы маңызды аспекті деп атады.

«Бұл мәселедегі ең маңызды бағыт – жеке секторды дамыту үшін кеңістік аясын кеңейту болмақ. Ол үшін мемлекет экономикадағы рөлін қайта қарауы керек. Ел экономикасындағы басым үлес қазір квазимемлекеттік секторға тиесілі. Сондықтан мемлекеттік кәсіпорындар секторын реформалау керек. Мұны қыркүйекте Президент Қ.Тоқаев та айтқан болатын. Ел Үкіметі де пандемия аяқталған соң кәсіпорындарды жекешелендіру басталатынын айтты. Бәсекелестікті қолдауға бағытталған тәуелсіз агенттік құру да сөз болды. Меніңше, бұл монополияға, кәсіп­керлікті дамытудағы кедергілерге қа­тысты мәселелерді шешетін және жаңа жұмыс орындарын ашу, халықты жұмыспен қамту мәселелерімен айналысатын келешегі зор реформа. Біз мұндай бастамаларды жоғары бағалаймыз», дейді Н.Бланше.

Ол сондай-ақ елдегі инфляция өсіміне байланысты пікірін де білдірді. «Инфля­циялық қысымға Қазақстан ғана емес, әлемнің біраз елі ұшырады. Қазақстан азық-түлік және басқа да тауарларды сырттан сатып алатындықтан инфляция деңгейі тым қатты өсті. 2020 жылы ұлттық валютаның 10 пайызға әлсіреуі де инфляцияға әсер етті. Республика эконо­микалық қалпына келу кезеңінде тұр. Экономиканы қолдауға арналған түрлі шаралар қабылдануда, оның ішінде бизнес үшін субсидиялар және фискалдық шаралар да бар» деді ХВҚ өкілі.

Н.Бланшенің сөзіне қарағанда, Қазақ­стандағы инфляция қысымы уақытша және оны Ұлттық банк пен Үкімет тежеуге тырысады. 2021 жылдың қорытындысы бойынша инфляция 8,5 пайыз деңгейінде болмақ. «2022 жылдың екінші жартысында, жыл соңына таман инфляция 4-6 пайыз­дық мақсатты дәлізге оралады деп отырмыз. Бұл баға қысымына тікелей байланысты» деді ол.

Миссия 10 айдың нәтижесі бойынша нақты ішкі жалпы өнім (ІЖӨ) динамикасы 3,5 пайыз деңгейінде және өндіріс көлемі пандемияға дейінгі кезеңге жақындап қалғанын мәлімдеді. Халықаралық валюта қоры сарапшыларының болжауынша, жыл қорытындысы бойынша елдегі экономика өсімі 3,7 пайызға жетеді. Ал келер жылы ІЖӨ-нің нақты өсімі 3,9 пайызға, 2026 жылы 5,2 пайызға жетуі мүмкін. ІЖӨ-нің орташа жылдық өсу қарқыны 5 жылда 4,8 пайызды құрайды. Мұндай болжамды Ұлттық экономика министрі Әсет Ерғалиев айтты. Министрдің сөзінше, шикізаттық емес сектор сапалы өсімнің негізгі драйверіне айналмақ.

«Номиналды ІЖӨ 2022 жылы 87,1 трлн теңгені, 2026 жылы 119,9 трлн теңгені құрайды. Жан басына шаққандағы ІЖӨ 2022 жылы 10,7 мың доллардан 2026 жылы 14,2 мың долларға дейін өседі. Өңдеуші өнеркәсіп орташа есеппен 4,1 пайыз деңгейінде өсім көрсетеді және осы қарқынымен тау-кен өнеркәсібін басып озады» дейді министр.

Еске салайық, ХВҚ миссиясы Қазақ­стан Үкіметімен келісім аясында жылына екі мәрте Қазақстанға келіп, консультация өткізумен айналысады.