«Қасіретті қаңтар»: Тергеу мәліметтері жарияланды

Қазіргі таңда қаңтар оқи­ға­ларын арнайы прокурорлардың бас­шылығы құрған ведомствоаралық жедел-тергеу топтары тергеп жатыр. Бұл жөнінде Президенттің өзі ар­найы тапсырма берген бола­тын. Бүгінде аталған топтардың өнді­рісінде 262 қылмыстық іс қаралып жатса, оның 44-і терроризм, 47-сі жаппай тәртіпсіздік бойынша тергелуде.

Е.Қилымжановтың мәлім­де­у­інше, жаппай тәртіпсіздіктерді ұйымдастырып, қатысқаны үшін күдікті деп танылған 547 адамның қазір 269-ы қамауға алынған. Ал ел көлемінде тергеліп жатқан 3 702 қылмыстық істің басым бөлігі ұр­лық, тонау және қару-жарақ ұр­лы­ғына қатысты болып отыр.

«Мемлекет басшысының ауырлататын мән-жайлар болмаған кезде жазаны жеңілдету жөніндегі тапсырмасын орындау мақсатында прокурорлар бас бостандығынан айырумен байланысты емес жазаларды тағайындауда. Бүгінгі күні кінәсін мойындап, залалды өтеген 135 азаматтың бас бостан­дығы шектеліп, қоғамдық жұмыс­тарға тартылды», дейді Е.Қилым­жанов. Сондай-ақ қару ұрлау және сақтауға байланысты ауыр қылмыс жасап, залалды өтемеген 17 сотталушы бас бостандығынан айырудың нақты мерзімін арқалаған.

Ресми мәлімдемесінде Бас про­куратура өкілі егер азаматтар заңсыз сақталған қаруды, оқ-дәрі­лерді және жарылғыш заттарды өз еркімен тапсырса, қылмыстық жауапкершіліктен босатылатынын да ескертіп өтті. Алайда мұндай азаматтардың іс-әрекеттерінде қылмыс құрамы болмауы керек және құқық қорғау органдары анықтаған жағдайлар ерікті түрде тапсырылған болып саналмайды.

Қаңтар қырғыны кезінде Алма­ты қаласында, Алматы, Жамбыл және Қызылорда облыстарында қо­ғамдық тәртіпті сақтап, қыз­меттік борышын орындау кезінде 19 қызметтегі және болашақ офи­церлердің ерлікпен қаза болғаны баршаға белгілі. Солардың бірі – Ал­маты қаласы әкімдігінің ғима­ратын күзетуге қатысқан подпол­ковник С.Қайыров. Құқық қорғау­шының өлімі қаңтар оқиғасы кезінде асқан қатыгездігімен есте қал­ған еді. Подполковниктің денесі ғима­раттың төбесінен табылған. Тергеу кезінде қылмыскерлердің оны зорлық-зомбылықпен өлтірген­нен кейін іздерін жасыру үшін денесін өртеп жібергені анықтал­ған. Қырыққа да толмаған офицер­дің артында қара жамылған отбасы мен кәмелетке толмаған екі баласы қалды.

«Қылмыскерлер Алмалы аудан­дық полиция басқармасы мен «Көк Төбе» телемұнарасын басып алмақ болған кезде стра­тегиялық объектілерді қорғаған қыз­меткерлер – Қамбетов, Асыл­ханов және Алмасов оқтан қаза тапты. Ал Талдықорған қаласы алаң­ында қоғамдық тәртіпті қамта­масыз етіп тұрған Ұлттық ұлан­ның 5514 әскери бөлімінің әскери қызметшісі Амановқа 10 қыл­мыскер шабуыл жасаған. Қаты­гездікпен жасалған ауыр соққының салдарынан 18 жастағы қарусыз жауынгер жедел жәрдем автокөлігінде есін жимастан қаза болды», деді Е.Қилымжанов. Ол сондай-ақ «Қа­сіретті қаңтарда» қаза болған­дардың барлық фактілері бойын­ша тер­геу мұқият жүргізіліп жатқа­нын, тер­геу нәтижелері нақты анық­тал­ғаннан кейін жарияланатынын айтты.

Сонымен қатар арнайы прокурорлар күштік құрылымдардың жекелеген басшыларына қатысты тергеуді жалғастыруда. Бүгінде қаңтар оқиғалары кезінде қызметтік борыштарын орындамаған полиция департаментінің екі және ұлттық қауіпсіздік комитеті департаментінің үш басшысы күдікті ретінде ұсталған. Жалпы, қызмет бабындағы әрекетсіздік бойынша 9 қылмыстық іс қозғалған.

Бас прокуратура өкілінің мәлім­деуінше, биыл 1-2 сәуірде Жамбыл облысы полиция департаменті бастығының бұрынғы орынбасары мен Алматы әуежайындағы Желілік полиция бөлімінің басшысы ұсталып, уақытша ұстау изоляторына қамалған. «Басқаларға қатысты қазір дәлелдемелерді жинау және талдау жүргізілуде», деді ол.

Арнайы прокурорлардың қоғам­дық резонанс тудырған 10 жағ­дайды тергеп жатқанын жеткізген Е.Қилымжанов: «Бұл істер бо­йынша 9 лауазымды адам ұсталды. Оның 8-і Ұлттық қауіпсіздік ко­митетінің қызметкері болса, біреуі – тәртіп сақшысы», деп мәлімдеді.

Сондай-ақ Е.Қилымжанов әлеу­меттік желілерде «қамауда отырған­дарды қинап жатыр», «тергеудің рұқсат етілмеген әдістерін қол­дану әлі де жалғасуда» деген мағы­надағы жарияланымдардың толастамағанын айта келіп, «ешқан­дай зорлық-зомбылықтың қолда­нылмайтындығын» хабарлады.

«Бұл ретте біз бұрын қол­да­нылған бұлтартпау шараларын жеңілдету жөніндегі жұмысты жал­ғастырудамыз. Прокурорлар ұсталған және күдікті адамдардың туыстарымен кездесулер өткізеді, олардың дәлелдерін мұқият тексе­реді және осыны ескере отырып, бұлтартпау шараларын өзгерту туралы шешімдер қабылдайды. Жеке басын, денсаулық жағдайын және басқа да жағдайларды ескере отырып, 275 адамға қамауда ұстау бұлтартпау шарасы ешқайда кетпеу туралы қолхатқа, кепілге, үй қамаққа алуға және жеке кепіл­герлікке ауыстырылды. Бүгінде бар­лық қылмыстық істер бойынша 733 адам қамауда отыр. Санитар­лық норма, тамақтану, дәрі-дәрмек­термен қамтамасыз ету тиісті дең­гейде қамтамасыз етілген», деді ол.

Сөз соңында Бас прокуратура өкілі әлеуметтік желілерде әлі күнге дейін жалған ақпарат таратудың азаймай отырғанын айтып, ресми дереккөздерге ғана сенуді және жалған мәліметтерді таратпауға шақырды. Оның мәлімдеуінше, жалған ақпарат таратуға қатысты қазір 11 қылмыстық іс тергелуде.

Ал Тергеу департаментінің бас­шысы С.Әділов қаңтар оқиға­ларына қатысты ішкі істер орган­дарының негізгі міндеттерінің бірі – ұрланған қаруларды іздеу екенін атап өтті. Жүргізілген жедел-іздестіру іс-шараларының нәтижесінде қылмыскерлерден 1 386 қару-жарақ алынған болса, оның 154-і автомат, 419-ы тапанша, 166-сы – жарақаттайтын қару, 70-сі – арнайы мылтық, 30-ы – гранатомет. Бұдан бөлек 22 479 оқ-дәрі тәркіленіп алынған.

«Қылмыскерлер заңсыз айна­лымға түскен қаруды кез келген сәтте бейбіт халыққа қарсы пай­далана алады. Осыған орай ІІМ қаруды өз еркімен тапсыру және күдіктілер, атыс және суық қа­руды заңсыз сақтау, сатуға қатыс­ты қандай да бір ақпаратты ұсыну қа­жеттілігі туралы түсіндіру жұмыстарын жалғастырып келеді», дейді министрлік қызмет­кері. С.Әділовтің хабарлауын­ша, 120 қаруды өз еркімен тапсыр­ған азаматтардың ешбірі жауапкер­шілікке тартылмаған.

ІІМ-нің мәліметіне қарағанда, қазіргі уақытта ішкі істер органдары тергеушілерінің өндірісінде 2 961 қылмыстық іс бар. Бұл істер бойынша қаңтар оқиғалары кезінде ауыр және аса ауыр қылмыс жасаған 176 күдікті күзетпен ұсталған. Ал бұрын күзетпен ұсталған 245 адам жасалған қылмыстың ауырлығын және жеке басының мінездемесін ескере отырып, қамаудан босатылған.

Қылмыстық істер бойынша 1 700 жеке және заңды тұлға жәбірленуші ретінде танылса, 13 мыңнан астам азаматтан куә және жәбірленуші ретінде жауап алынып, 2 400-ден астам сараптама тағайындалған.

«Полиция органдарының жұмы­сы ең алдымен, зардап шеккен аза­маттарға, бизнес өкілдеріне жәрдем көрсетуге және келтірілген залал­дың орнын толтыру бойынша шара­ларға бағытталғанын ерекше атап өткім келеді. Осы мақсатта азамат­тардың және кәсіпкерлік нысандардан ұрланған мүлікті табу және алу бойынша жұмыстар қарқынды жүргізілуде», деген ІІМ өкілі полиция қызметкерлерінің қаңтар қырғыны кезінде қолды болған 338 млн теңгенің мүлкін анықтағанын да хабарлады. Оның ішінде 12 көлік, 319 тұрмыстық техника, 189 зергерлік бұйым, 286 ұялы телефон, 546 киім-кешек пен 16 млн теңге қаржы да бар.

«Тергеу нәтижелері бойынша сотқа 323 адам қатысып, 209 қыл­мыстық іс сотқа жолданды. Сот­талғандар саны – 152. Оның ішінде 133 адамның бас бостандығы шектелсе, 17-сі бас бостандығынан айырылды», деді С.Әділов.