Қаржылық механизмдердің дамуында, жолға қойылуында халықтың сауаты да үлкен рөл ойнайды. Тұтынушы көбейген кезде ғана онлайн қызметтің шырайы кірмек. Азаматтардың қаржылық тұрғыдан сауатының артуы түрлі қарым-қатынас процестерін жеңілдетеді һәм жеделдетеді.
Респонденттер өздерінің қаржылық біліміне орта деңгейде сенімді. 22 пайызға бағаланады, бұл ТМД-дағы орташа көрсеткіштен (19 пайыз) жоғары. Сондай-ақ Қазақстан ақшаны қаржы мекемелерінде, оның ішінде жинақтаушы шоттарда және шұғыл депозиттерде сақтау жағынан да көш бастайды. Қаржылық білім, қаржылық сауаттылық және қаржылық қарым-қатынас факторлары бойынша Беларусь пен Өзбекстаннан кейінгі үшінші орында.
Қаржылық білім деңгейін бағалау үшін қаржылық тұжырымдамаға қатысты жағдайлар ескерілген. Олар – инфляция, қарапайым және жинақталған пайыздар, тәуекелдер, тәуекелдердің әртараптандырылуы. Ал қаржылық тәртіп деңгейін анықтау үшін респонденттің ақша жинаумен қаншалықты белсенді айналысатыны, ақша жетпей қалғанда несиеге жүгінетін-жүгінбейтіні, алдына ұзақ мерзімді қаржылық мақсат қоятыны-қоймайтыны сұралған.
Ақша жинаумен қаншалықты мұқият айналысатыны және ұзақ мерзімді жоспарлармен тиянақты жұмыс істей алуы сұралып, соның нәтижесінде азаматтардың қаржы мәселесіне қатысты қарым-қатынас деңгейі анықталған. Егер азамат ақша жұмсау ісіне келгенде «бүгінгі күнмен өмір сүремін десе», онда оған төмен ұпай қойылып отырған.
Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігінің тапсырысымен жыл сайын өткізілетін әлеуметтік зерттеу қорытындысында да ел тұрғындарының сауаты артып келе жатқаны айтылады. 2021 жылы азаматтардың қаржылық сауат индексі 39,52 пайызды құрап, 2020 жылмен салыстырғанда (39,07 пайыз) 0,45 пайыздық тармаққа күшейген. Әсіресе, «жеке қаражатын басқару» сегментіндегі деңгей жоғары болып тұр (42,57 пайыз).
Ұлттық статистика бюросы таратқан дерекке сүйенсек, былтыр цифрлы құрылғылар мен интернетті меңгерген 6-74 жас аралығындағы азаматтар үлесі 87,3 пайызға жеткен. Бұл көрсеткіш 2020 жылы – 84,1, 2019 жылы – 82,1, 2018 жылы 79,6 пайыз болған. Өңірлік бөліністе цифрлы сауаттылық тұрғысынан Нұр-Сұлтан (94,7 пайыз) мен Алматы қалалары (91,5 пайыз) және Алматы облысы (91 пайыз) көш бастайды. Әрине, қазір қаржылық операциялардың басым бөлігі интернет көмегімен смартфон арқылы жасалатындықтан цифрлы сауаттылықтың артуы қаржылық сауаттың молаюына тікелей әсерін тигізеді.