Қазақстанда жүргізіліп жатқан ақша-несие саясаты өте қатаң. Бұлай етуге 2020-2022 жылдардағы тұтынушылық инфляцияның күрт өсуі, 2019 жылдан бергі инфляция бойынша таргет-дәліздің төмендігі, банк жүйесіндегі долларлану тәуекелі және девальвациялық күтулер себеп. Бәлкім, осы себептен, пандемия уақытынан бері базалық ставка 9 пайыздан жоғары көтеріліп көрген емес. АКРА халықаралық рейтинг агенттігі осылай деп топшылайды.
«Монетарлық саясаттың қатаңдығы биыл күшейіп, 2-3 пайыздан 2022 жылдың ақпанының соңында 7,3 пайызға дейін жетті. 2022 жылдың сәуір-мамыр айларында көрсеткіш 6-7 пайыз болды. Сонда коронавирус пандемиясы жарияланған 2020 жылдың наурызынан асып түсті. Ал Ұлттық банк мұнай бағасының күрт төмендеуі және валюта нарығындағы дүрлігу жағдайында базалық мөлшерлемені айтарлықтай арттырды. 2020 жылы Қазақстан экономикасы біраз шокты бастан кешірді. Біріншіден, елдегі басты экспорттық тауар саналатын мұнайдың әлемдік бағасының кенеттен төмендеуі әсерін тигізді. Екіншіден, пандемиямен күреске байланысты енгізілген әкімшілік шектеулер және логистикалық тізбектердің бұзылуы салдарынан туындаған инфляциялық процестердің күшейе түсуі ықпал етті», делінген зерттеуде.
АКРА сарапшыларының айтуынша, ақша-несие саясатының қатаңдай түсуі экономикадағы белсенділікті төмендетті. Сондықтан экономикадағы белсенділікті де бәсеңдетпейтін, теңгелей активтерге деген қызығушылықты да ынталандыра алатын теңгерімді монетарлық саясатты қалыптастыра алу өте маңызды.
«Ел ішіндегі өнеркәсіптік өндіріс динамикасының баяулауына және басты сауда серіктес саналатын Ресейге қатысты санкциялық шаралардың артуына байланысты 2022 жылдың басында Қазақстан экономикасындағы қалпына келу процесі біраз әлсіреп қалды. Бұл Ресейден бері қарай инфляция импортының ағынына жол ашып, Қазақстанның валюта нарығына әсер етті және Ресей территориясы арқылы тауар экспорттау бойынша транспорттық-логистикалық ахуалды күрделендірді. Нәтижесінде, девальвациялық күтулер мен тұтынушылық инфляцияның өсімі ақша-несие саясатын қайта қарауға мүмкіндік бермеді», дейді АКРА сарапшылары.
Олардың биылға тұтынушылық инфляция бойынша болжамы 11-13 пайыз межесінде. Сондай-ақ Қазақстандағы валюта нарығының шағын масштабын және оның ашықтығын, екі ел экономикасының тығыз байланысын ескере отырып, Ресей валюта нарығынан Қазақстан нарығына қарай девальвациялық үрдістердің ауысу потенциалы да өте жоғары.
«Макроқадағалаушы белгілеген инфляциялық таргет-дәліздің қазіргі жағдайында валюталық шок тәуекелі мен жоғарылатылған инфляция жоғары базалық ставканы қолдауға мүмкіндік береді. Бұл ретте Қазақстанның ақша-несие саясатын қатаң деп бағалай аламыз», дейді АКРА.