Бас прокуратураның мәлімдеуінше, қазіргі таңда қылмыс жасады деген күдікке іліккен 2,5 мыңнан астам адамға іздеу жарияланған екен. Жалпы, соңғы үш жылда елдегі қылмыстық қудалау органдары әртүрлі қылмыс жасады деген күдікпен 3 мыңнан астам адамды іздеуде.
Ал күні кеше «қашқындар» деген қара тізімді Алматы облысы полиция департаментінің бұрынғы бастығы, генерал-майор Серік Күдебаевтың аты-жөні толықтырды. Генералдың қашып кеткеніне қатысты дәл күлкі күні тараған ақпараттар қайғылы қаңтар қырғынын әлі ұмыта қоймаған қараша халыққа оңай тимегені анық. Себебі Күдебаев «Қасіретті қаңтар» оқиғасына қатысты күдікті деп танылып, оның үстінен Қылмыстық кодекстің екі бірдей бабы – 370-бап – «Қызметтегі әрекетсіздігі» және 362-бап – «Биліктегі немесе лауазымдық өкілеттіктерді асыра пайдалану» бойынша қылмыстық істер қозғалған еді. Сот процесі кезінде прокурорлар генерал Серік Күдебаевқа 9 жыл бас бостандығынан айыру жазасын сұрады. Алайда...
Алғашында бұқаралық ақпарат құралдары, кейіннен әлеуметтік желілерде Күдебаевтың шетелге қашып кеткені туралы ақпараттар тарай бастады. Ал күні кеше бұл алып-қашпа әңгімені Жетісу облыстық соты растап берді.
Талдықорған қалалық сотының баспасөз қызметінің хабарлауынша, үкім жариялау алдындағы соңғы сөз сөйлеуге тиіс болған С.Күдебаев сот отырысына ауруына байланысты келмеген. Ал күдіктінің адвокаттары генералдың ауруханаға түскені туралы анықтама да берген екен.
«Осыған байланысты сот отырыстары кейінге қалдырылды. Осы кезеңде С.Күдебаевқа қатысты ешқайда кетпеу және тиісті мінез-құлық туралы қолхат түріндегі бұлтартпау шарасы қолданылған. Сот 2023 жылғы 30 наурызда Қылмыстық-процестік кодекстің 157 және 355-баптарына сәйкес С.Күдебаевты 3 сәуір сағат 10:00-де жеткізу туралы қаулы шығарды. Қаулыны орындау кезінде прокурор С.Күдебаевтың елден кеткені туралы мәлімет берді.
Прокурордың өтініш хаты негізінде сотталушының басқа елдерге одан әрі көшуін болдырмау және оның орналасқан жерін анықтау мақсатында судья сотталушы С.Күдебаевты халықаралық іздестіруге жариялау және бұлтартпау шарасын «қамауда ұстауға» өзгерту туралы қаулы шығарды.
Бүгінгі күні Қылмыстық-процестік кодекстің 324-бабына сәйкес іздестіру жариялануына байланысты іс тоқтатылды. Іздестіруді қадағалауды жүзеге асыру үшін қылмыстық іс Жетісу облысының прокуратурасына жіберілді», делінген соттың ресми жауабында.
Айта кетейік, Серік Күдебаевтың қашқаны туралы «сенімді көздерге» сілтеме жасай отырып ақпарат таратқандар күдіктінің Қырғызстан арқылы Өзбекстан шекарасына өтіп, сол жақта чартермен Солтүстік Кипрге, енді бірі Түркияға ұшып кеткенін де жазған еді. Алайда еліміздің Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Шекара қызметі «азамат Серік Мырзақұлұлы Күдебаевтың ресми жұмыс істеп тұрған өткізу пункттері арқылы Қазақстанның Мемлекеттік шекарасынан өтпегенін» хабарлады. Құзырлы органның мәлімдеуінше, бүгінгі күні «шектес мемлекеттердің шекара өкілдері аппаратымен өзара іс-қимылда тексеру тағайындалған».
Шыны керек, қашқын генерал ісі күллі құқық қорғау органдарына күйе жағып кетті. Заңгерлер, қоғам белсенділері «осы іс бойынша күдіктілерді қамауға алып, қатаң жауапкершілікке тартпайынша, мұндай жағдайлар тоқтамайды» дегенді алға тартады. «Ал күдіктілерді анықтаудың еш қиындығын көріп тұрған жоқпын. Олар – кезінде күдіктіні қамаудан босатуға өтініш берген прокурор, шешім қабылдаған судья, шекарадан шығарып жіберген қызметкер. Егер осыларды бірден қамауға алып тексерер болса, заңсыз нұсқау берген басшылары да анықталар еді», дейді Мәжіліс депутаты, заңгер Абзал Құспан.
Қашқын деген қара таңба кім-кімге де абырой бермесі анық. Қайыра Бас прокуратура ұсынған дерек пен дәйекке сүйенейік. Баспасөз қызметінің мәліметтеріне қарағанда, негізінен ішкі істер органдарының желісі бойынша, алаяқтық жасағаны үшін – 400, ұрлық үшін 250 адам іздеуде жүр екен. Ауыр және аса ауыр қылмыстар жасады деген 400 күдіктінің 250-і іздеу жарияланғаннан кейін ұсталған. Шет мемлекеттермен жолға қойылған ынтымақтастықтың арқасында іздеуде жүрген қылмыс жасаған 600 күдіктінің жүрген жері анықталған. Олардың көпшілігі көрші Ресей, Америка Құрама Штаттары, Түркия Республикасы, Біріккен Араб Әмірліктері, Қырғыз Республикасы, Өзбекстан мен Украинада жасырынып жүр.
Шет мемлекеттерде ұстау және оларды кейіннен Қазақстанға экстрадициялау, соның ішінде прокурорларды үйлестіруімен ұсталғандар саны – 500. Мысалы, осы жылы қоғамдық резонанс тудырған қылмыс жасады деген 6 күдікті ұсталды. Оның 4-уі кісі өлтіру, екеуі қаржы пирамидаларын ұйымдастырғаны және басқарғаны үшін жазаға тартылған.
Ал қаңтар қырғыны кезінде еліне қорған болуға тиіс қашқын коменданттың дәл қазір қай елде бас сауғалап жүргені белгісіз...