Тығырыққа тірелген ана

Жергілікті әкімдік пен білім бөлімін­дегілер жағдайымызды жасамады деп мұңын шақты. Әлеуметтік шарттың мерзімі аяқталмағаны себепті келген жағына көшуге әзірше рұқсат жоқ. Олай жасаса, отбасы мемлекетке 2 млн 246 мың теңге қаражатты қайтарып беруі керек.

Гүлжан Базарова – жеті бала­ның анасы. 2021 жылы тамыз айында Павлодар облысы әкім­ді­гінің шақыруымен, «Еңбек» бағ­дарламасы аясында Алматы облысы Іле ауданы Түймебаев ауы­лынан отбасымен мұнда көшіп кел­ген. Тереңкөл ауданындағы Фрументьевка ауылын таңдап, сон­дағы мектепке әуелі мұғалім, со­ңынан мектеп директорының мін­детін атқарушы болып жұмыс­қа орналасады.

«Мұнда қоныс аударуымызға негіз­гі себеп, мал өсіріп, отбасы­мыз шаруа­шылықпен айналысса дегенбіз. Екін­­шіден, балаларымыз халқы сирек жер­де кең ты­ныстап өссе деген ниет бол­ды. Ал үшіншіден, жергілікті әкім­дік­тің өкілдері мені және күйеуім­ді тәуір жұмыс­қа орналас­тырамыз деп уәде етті. Олар­ға біз­дің отбасымызда мүгедек бала бар екенін ескерттік. Бес жасар кенже ұлы­мыз спастикалық дип­легия церебралды сал ауруы­на шалдыққан. Үнемі күтім керек. Дәрі­гер балаңызды тұрақты қарап, қажет­тінің барлығын жасайды, үйіңізді отын-сумен қамтып бере­міз деп уәденің барлығын үйіп-төкті. Алайда бұл жаққа келгенде бәрі басқаша болып шықты. Мемлекет тара­пынан бір ғана көмек – әр отбасы мүше­сіне 240 мың теңгеден біржолғы көмек төленді. Ауылдық округке жауапты дәрігер үйімізге бірде-бір мәрте бас сұқ­па­ды», деп жағдайын түсіндірді «Алтын алқалы» ана.

Мектепке жақын жерден өз қаражаттарына үй алған екен. Сөйтсе, ол үйдің жылыту жүйесі істен шыққан көрінеді.

«Қыстың көзі қырауда отбасымызбен әлгі үй­де үсіп қала жаздадық. Үнемі жы­лыт­қыш қосамыз. Болмаған соң әкімдіктен көмек сұраған едік, олар ауылдың сонау шетіндегі бас­па­­наны ұсынып, алғашқы 3 айдың жалдау ақысын төлеп береміз, кейін өз қаражаттарыңызға үйді са­тып аласыздар деді. Лажымыз қал­маған соң, әлгі үйге кірдік. Алай­да мектеп алыс, 3 баламыз қыстың суығында үйге жеткенше қатты жаурап келеді. Ойлана келе, суық болса да балаларымызға мектеп жақын болсын деген ниетпен алғашқы баспанаға қайта оралдық. Мұнда келгелі науқас баламыз жиі ауыра бергенін байқаған күйеуім Медетбай Жаб­барбергенов ақыры шыдамай желтоқсан айында балаларды алып, Алматы облысына кетіп қалды. Мен де көп ұзамай кетуге мәжбүр болдым. Кейін әкім­діктегілер хабарласып, келуімді өтін­ген соң Фрументьевка мекте­бін­дегі мұғалімдік қызметімді жал­ғастырдым. Қыс бойы үйде тоңып шықтым. Былтыр қыркүйек айынан мектептегі ұстаздықпен қатар, директордың міндетін атқа­рушы лауазымын қоса атқара бас­тадым», деп жалғады сөзін Гүлжан Базарова.

Мүгедек баласы Алматы облысында болған соң 2022-2023 оқу жылында жұмыстан жиі сұра­нып, екі ортаға қайта-қайта сапар шегуге мәжбүр болғанын айтады ана. Тоқсан сайынғы демалыс уақы­тында бірден баласының жанына барып, күтім жасаған. Күйеуі үнемі баланың жанында болғандықтан, отбасында Гүл­жан Есқалиқызы ғана еңбек етіп келген. Негізі жолдасы – ішкі істер саласының отставкадағы қызметкері. Алайда кейінгі бес жылда жұмыс істеуге отбасылық жағдайы мүмкіндік бермеген. Осылайша Алматы мен Павлодар облыстарының арасында сабылып жүргенде Г.Базарованы Тереңкөл аудандық білім беру бөлімі осы жылдың сәуір айында директордың міндетін атқарушы лауазымынан шеттетіп тастайды. Себебі ұстаз 27 ақпаннан бас­тап мерзімі белгісіз, жалақысы сақ­талмайтын демалысқа кеткен. Сол кеткеннен екі ай уақыт мектепке оралмағанын ескерген жергілікті білім бөлімі заң ая­сын­да­ бұйрықпен оны қыз­ме­ті­нен алып тастап, орнына өзге пе­да­гогті қой­ған. Дегенмен мек­тептегі ұстаздық қызметін сақтап қалыпты.

«Баламды Алматы, Астана қа­ла­ла­рында, Өзбекстанның Таш­кент, Ферғана шаһарларында ме­ди­циналық тексерулерден өт­кізіп, көп уақытымызды жоғалт­тық. Әр сұранған сайын негізгі себеп отбасылық жағдай екенін ес­кер­тіп отыратынмын. Ана ретінде жағ­дайымды түсінгісі келмегені арқама аяздай батады. Негізі осы мамыр айында директорлықтан бас тартам ба деп ойлап жүрген едім. Себебі қат-қабат жұмыс, оның үстіне науқас баламның жағдайы мені кейінгі бір жылда қатты күй­зеліске түсірді. Мектепте адал ең­бек еттім. Дей тұрғанмен, менің жұмыста жиі болмайтынымды ұжым жақ­тырмағаны шын. Білім беру бөлімінің шұғыл шешімі ма­ған жасалған қысастықтай көрін­ді. Оның үстіне үлкен қы­зым 5 жа­сар мү­ге­дек інісін күте­тін­ әлеу­­мет­­тік қызметкер ретін­де жұмыс­­қа алын­ған еді. Қызымды да ол жұ­­мыстан шығарып тастап­ты. Осының барлығы әдейі жа­са­лып отырғандай көрінді. От­ба­сымыздың барлық мүшесі Терең­көл ауданында тіркеуде тұр. Оңтүс­тікке біржола кетіп қа­лайық десек, әкімдіктегілер ал­дыңғы ал­ған 2,2 млн теңгені қайтарып бе­ресіңдер дейді. Менің жеті бала­ның анасы екенімді, кенже ұлым­ның мүгедектігін ескеріп, әлгі қа­ражатты кешірсе болатын еді ғой. Өкінішке қарай, басшылар та­рапынан ешбір аяушылықты бай­қай алмай отырмын. Болмаған соң об­лыс орталығына жақын жерден бас­пана мен жалақысы тәуір жұ­мыс орнын тауып беріңіздер деп өтін­ген едім. Ол өтінішім де әзірге орын­далмай отыр. Фрументьевка ауы­лына қатынау қыста өте қиын, жол­дарды қар басып, таксимен же­ту­дің өзі үлкен машақат», деп жал­ғастырды әңгімесін.

Қысқасы, Гүлжан Базарова қа­зіргі күні қиын жағдайда қа­лып отыр. Тіркеуден шығып, мүге­дек баласының жағдайымен оңтүс­тік­ке қайтатын болса, әлгі алған қаражатты мемлекет қазынасына құюы керек. Екінші нұсқа – осы өңірде қалып, отбасын орналас­тыратын жайлы баспана мен жалақысы тәуір жұмысқа орналасу. Онсыз да бір ғана жалақыға күнелтіп отырған отбасы қомақты қаржыны бірден тауып бере алмайтыны белгілі. Қазіргі күні екі тарап та дүдәмал күй кешуде.

Мәселенің ізімен Терең­көл ауданының әкімі Азамат Маңғы­товқа хабарласқанымызда, ол бар­лық еңбек, көмек жағдайлары «Еңбек» бағдарламасының талап­тарына сәйкес жүргізілгенін, кемші­лік­ке Гүлжан Есқалиқызының өзі жол бергенін жеткізді. Отбасы сатып алған баспананың жылу жүйе­сін жергілікті «Бастау су арнасы» кәсіпорны мен кәсіпкерлер жөн­деп берген. Жыл сайын бұл аудан­ға оңтүстіктен шамамен 180-200 адам көшіп келеді екен. Олардың 99 пайызы еңбек орын­дарымен қамтылып, тиісті жәр­дем­ақылары мен көмектерін алуда. Іркіліс жоқ. Көбі білім саласында жұ­мыс істейді. Мына жағдайда тек заңға сүйенеміз деп жауап берді әкім.

Ал аудан әкімінің орынбасары Рау­шан Ибраева Жаббарбергенов­тер отбасында 11 адам тіркелгенін, олардың әр мүшесіне бюджеттен 240 мың теңгеден көмек берілгенін айтады. Отағасы мен балалары оң­түстікке көшіп кеткенін жо­ғарыда айттық. Әлеуметтік қыз­меткер болып істейтін қызы Фрументьевкада тұрмайтынын ескерген жергілікті жұмыспен қам­туды үйлестіру және әлеумет­тік бағдарламалар бө­лімі жалақы төлеуді доғарған.

«Г.Базарованың жағдайына үнемі түсіністікпен қарадық. Был­тыр қыркүйектен бастап Фру­ментьевка мектебі директорының міндетін атқарушы болып тұрғанда оған тест тапсыру керек екенін, сөй­тіп толыққанды басшы лауазымын иелену қажеттігін мамандар түсіндірді. Бірақ біздің ес­к­ер­туімізді құлаққа ілмеді. Баласын тексертуден өткіземіз деген соң әр сұранған сайын жіберіп отырдық. Жаңажылдық мерекеде мектепте болмады, соңғы рет ақпан айы­ның соңында тағы кетіп, содан мамыр айының басында бір-ақ кел­ді. Мектепті басшысыз ұзақ уақыт ұстап отыру мүмкін емес қой. Білім беру бөлімінің бас­шысы заңға сүйеніп, оны мін­детін атқарушы қызметінен шеттетіп, орнына лайықты педагогті та­ғайын­дады. Ол кісіге мұнда ке­­ліп, бұрынғы ұстаздық қыз­ме­тін жалғастыруға болады. Ал тір­кеу­ден біржола шығатын болса, біздің әкімдік бюджеттен төленген қаражатты қайтару туралы сотқа шағымдануға мәжбүр болады. Себебі заң солай. Г.Базаровамен 2026 жылға дейін әлеуметтік шарт жасалған», дейді Р.Ибраева.

Павлодар облыстық жұмыс­пен қамтуды үйлестіру және әлеумет­тік бағдарламалар басқармасының басшысы Альмира Дисюпова көп­балалы ана үшін біздің өңір аума­ғында қалып, мерзімі аяқталғанша еңбек етуден басқа амал жоқ еке­нін айтады. Болмаған жағдайда бұл істің сотқа жететіні анық. Ал Гүлжан Есқалиқызы сотта өзі­нің қиын жағдайын дәлелдесе, қар­жыны кейін асықпай бөліп қай­таруына да мүмкіндік жасалар ма еді деген пікірін жеткізді.

«Ол кісіге облыс орталығына жақын жерден баспана тауып беру әзірше мүмкін емес, себебі бос үй­лер жоқ. Тіпті, Тереңкөл ауданы орталығында сатуға қойылған үй­лер жоқтың қасы. Екінші тұр­ғыдан, ол кісі директорлық қыз­мет­ті қаласа, өзге аудандардан бос орындарды қарап көруге болады. Өзге елді мекенге барса (облыс ішін­де), «Дипломмен – ауылға!» бағ­дарламасы аясында баспана мә­селесін шешу үшін пайызы тө­мен несие беріледі және 70 АЕК көле­­мін­де біржолғы көтермеақы тө­ленеді», деп түсіндірді басқарма басшысы.

«Былай тартсаң арба сынады, былай тартсаң өгіз өледінің» кебін киген Г.Базарова өз мәселесін айтып бармаған мекемесі жоқ. Орталық ведомстволарға бірнеше мәрте шағым жолдағанымен, олардан мардымды жауап ести алмапты. Бұл істі адамгершілік, ізгілік тұрғысынан қарап, түйінін тарқату құзырлы органдардың қолынан келер ме екен?

Павлодар облысы,

Тереңкөл ауданы