Өңірдің әлеуеті арта түседі

Алматы облысының орталығы ­Қонаев қаласына көшірілгеннен кейінгі бас­­ты мақсат – облыстың әлеуметтік-эконо­ми­калық дамуының басым бағытта­рын айқындап алу болған. Сондықтан бағдарламалық құжат ретінде 2025-2030 жылдарға дейінгі екі кезеңді қамти­­тын облыстың даму стратегиясы негізгі 5 ба­ғыт бойынша: теңгерімді аумақтық даму; адами капиталдың сапасын арттыру; халыққа қолжетімді инфра­құ­­ры­лым; халықтың табысын арттыру ­және тұрақты экономикалық өсу екен­ін атап өтті.

Алматы облысында өнеркәсіп өсімі 10,7 пайызды құрады. Өңдеу өнеркәсібі өңір экономикасын дамытудың локо­мотиві болып табылады. Бұл саладағы өсім 11,5 пайызды құрады. Жалпы, облыс экономикасының барлық негізгі са­ласында тұрақты өсім байқалады. Бұл туралы Алматы облысының әкімі Марат Сұлтанғазиев мәлімдеді.

«2022 жылғы әлеуметтік-эконо­ми­калық даму қорытындылары бойын­­ша барлық салада тұрақты өсім қам­тамасыз етілді. Жалпы, өңірлік өнім ­­4 трил­лион 249 млрд теңгеге же­тіп, 106,3 пайызға өсті, бұл респуб­ли­ка бо­йынша үшінші орында. Биылғы жыл­дың төрт айында даму қарқыны сақ­талды. Өнеркәсіп өнімінің көлемі 10,7 па­йызға, сауда көлемі 20,7 пайызға, құрылыс жұмыстары 1,8 пайызға, ауыл шаруашылығы 0,6 пайызға өсті», деді облыс әкімі.

Жалпы, Алматы облысы өзін агро­өнеркәсіптік аймақ ретінде көрсете­ді, онда өңдеуші сектор маңызды рөл атқара­ды, оның ішінде ауыл ша­руа­шылығы өнімдерін қайта өңдеу қар­қынға ие. Мәселен, облыстың жалпы өңірлік өні­­мінің үштен бірін өнеркәсіп өнімі құ­райды. Экспортқа бағыттал­ған өңдеу өнер­кәсібінің үлесі 90 пайыз­ға немесе 503 миллиард теңгеге жетті. Өз кезегін­де өңделген өнімдер экспорты 20%-ға өсіп, шамамен 600 млн АҚШ долларын құрады (2022 жылдың 11 айы).

Агроөнеркәсіп кешенінде құс және құс етін өндіру бойынша облыс көш бас­тап тұр, ал қой мен ешкі басы, жүгері, көкөніс, жеміс-жидек дақылдарын және картоп өсіру бойынша республикада алғашқы үштікке кіреді.

«Дәстүрлі салалармен қатар біз жаңа бағыттарды зерттеуді көздеп отыр­мыз. Ең алдымен, экспортқа бағытталған жаңартылатын энергия көздері туралы айтқым келеді. Осы әлеуеттің арқасында Алматы облысы Қырғызстан, Өзбекстан сияқты Орталық Азия елдеріндегі ірі энергетикалық хаб және серіктес бола алады», – деді аймақ басшысы.

Сондай-ақ Марат Елеусізұлының айтуынша, өңірде тағы екі перспекти­валы сала – тау-кен металлургия өнер­кә­сібі мен балық шаруашылығын дамы­ту ­жоспарланып отыр.

Аталған өңір пайдалы қазбаларға бай. Көмір, мыс, алтын, уран және басқа да полиметаллдардың қоры зерттел­ді. Алғаш рет Ғылым академиясы­ның Тау-кен институтының көмегімен Ал­маты облысының тау-кен металлур­гия ке­шенін дамыту бағдарламасы әзір­ленгенін атады.

Алматы облысында ауыз су тарту жобаларына 27 млрд теңгеден астам қаржы қарастырылған. Облыс басшылығының басты міндеттерінің бірі – халықты таза ауыз сумен қамтамасыз ету.

Облыс әкімінің айтуынша, қазір ха­лық­ты ауыз сумен қамтудағы көрсет­кіш 92,7%-ды құрап отыр. Биыл 62 жо­баны іске асыруға 27,8 млрд. теңге қарас­тырылған. Жыл соңына қарай сумен қамтамасыз ету деңгейі 93,5% жететін болады. Аталған саладан басқа, облыс басшысы газдандыру мен жолды жасау секілді инфрақұрылымдық салалар туралы да сөз етті. Мәселен, бүгінгі таңда газдандыруға жататын ­294 елді мекеннің 147-сі газдандырыл­ған. Көгілдір отынға облыстың 1 млн ­114 мың тұрғыны қосылған. Биыл тағы ­9 елді мекенді қосқанда көрсеткіш ­69,4%-ға жетеді. Аймақ басшысының сө­зін­ше, жылдан-жылға жолдардың сапасы жақ­сарып келеді. 2022 жылы барлығы 731 шақырым жол жөнделген. Биыл жол инфрақұрылымын жақсартуға 48,5 млрд. теңге бөлінді. Жыл соңына қарай жақсы және қанағаттанарлық жағдайдағы жол деңгейі 91%-ға жетеді деп жоспарланып отыр.

Сондай-ақ Алматы облысында 8 мә­де­ниет үйі қолданысқа берілмек. Өңірде өткен жылы 2 мәдениет үйі салынғаны және қайта жаңартылғаны жайлы облыс әкімі баспасөз жиынында мәлімдеді.

«Биыл Талғар ауданы Бесағаш ауы­лындағы мәдениет үйі және 10 кітапхана ашылды, Райымбек ауданында мұра­ғат ғимаратының құрылысы аяқталды. Аудан­дарда қосымша 8 мәдениет үйі іске қо­сы­лады», деді М.Сұлтанғазиев. Ал спорт саласында өткен жылы облыста 3 спорт ұйымы ашылса, биылғы жылы 8 спорт кешендерінің құрылы­сы жүргізілуде. Оны жүзеге асыру әр ауданның мамандануын ескере отырып, аумақтарды теңгерімді дамытуға және халықтың әл-ауқатын арттыруға мүмкіндік береді.

Алматы облысы халықтың қоныс­тануына өте қолайлы, тартымды өңір болғандықтан, қазіргі таңда халық саны 1,5 млн адамнан асты, былтырдан бері 67 мың адамға көбейді. Ал 2000 жылмен салыстырғанда, яғни соңғы 23 жылда 600 мың адамға өсіп отыр. Сондық­тан қолжетімді баспана, ауыз су, жолдар­дың сапасы және әлеуметтік мәселелер төңірегінде де кең ауқымда баяндалды. Тарқатар болсақ, бүгінде облыста 37,6 мың адам тұрғын үй кезегінде тұр. Биыл 811 мың шаршы метр тұрғын үйді пайдалануға беру жоспарланған, оның 316 мың шаршы метрі берілді. Өткен жыл мен биылғы жылды қоса алған­­да пәтер кезегіне қол жеткізгендер саны­ 2 589­ адамды құрайды. Сонымен қа­тар жастарды тұрғын үймен қамтама­сыз ету мақсатында қабылданған «Алатау ­жастары» өңірлік бағдарламасы аясында жергілікті бюджеттен 3,6 млрд теңге қарастырылған.

Өңірдегі өзекті мәселенің бірі – жол. Аймақ басшысы жол мәселесіне қатысты сұрақтарды агломерация аймағындағы саяжай массивтерінің тұрғындары да үнемі көтеретінін тілге тиек етті. Бү­гінде облыс аумағындағы 674 саяжайларда 183 мың адам тұрады.

«Өткен жылдан бастап біз бұл мәсе­лелермен жүйелі түрде айналыса бас­тадық. Елді мекендердің бас жоспарларына түзетулер жасап жатыр, оларға 270 сая­жай алқабын қосу жөнінде жұмыс­тар жүргізіліп жатыр» деген облыс әкімі әлеуметтік саланы да тарқатып өтті.

Облыс халқының үштен бірі немесе 478 мыңы – мектеп жасына дейінгі балалар мен оқушылар. Жыл сайын оқу­шылар саны 13-14 мыңға артып отыр­ғанын бұл дегеніміз, жылына кем дегенде 13 мектеп салуды қажет ететінін айрықша атады. Сол себепті өңірдегі өзекті мәселелердің бірі үш ауысымды мектептерге тіреледі. Оларды азайту үшін Президент бастамасымен «Жайлы мектеп» Ұлттық жобасына сәйкес 2025 жылға дейін 68 200 орындық 63 мектеп салынады. Сонымен қатар 50 мектеп­тің материалдық-техникалық базасын нығайту бойынша «Қазақстан халқына» қорынан қолдау көрсетіледі.

Халықтың денсаулығын сақтау дең­­гейін арттыру бойынша шаралар жал­ғасуда. Соңғы бес жылда медици­налық жабдықтармен қамтамасыз ету 79%-дан 91%-ға дейін өсті. Өт­­кен жылы 4 нысан салынды. Биыл 3,2 млрд теңге­ге 6 нысан­­ның ­құрылысы жүргізіліп ­ жа­тыр (2 емха­на, 2 дәрігерлік амбула­тория, 2 ФАП).

«Ауылдық денсаулық сақтауды жаң­ғырту» Ұлттық жобасы аясында ал­да­ғы уақытта 38 нысан салу жоспарланып отыр (15 ДА, 12 ФАП, 11 МП). Меди­ци­на­­лық мамандар тапшылығын реттеу мақса­тында облыс әкімінің грантымен ­38 сту­­дент және 147 дәрігер ре­зиден­тура­да оқиды (497,0 млн тг). Биыл 51 рези­дент оқуын аяқтап, облыс мекемелеріне ­жұ­мысқа келеді деп күтілуде.

Азаматтардың табысы бойынша облыс республикада төменгі орындардың бірінде (118,3 мың тг; 15 орын). Бүгінде өңірде 34,4 мың жұмыссыз тіркелген. Осы мәселені шешу үшін Халықтың табысын арттырудың 2029 жылға дейінгі өңірлік бағдарламасы қабылданды. Бағ­дарламаның басты мақсаты – тұрақты жұмыс орындарын құру.

Жаңа жұмыс орындарын ашуға құ­рылып жатқан 4 индустриялық аймақ мүмкіндік береді («Қайрат», «Береке», «Шелек», «Қазыбек бек»). Мұнда 130-ға жуық кәсіпорын ашылып, 10 мыңнан астам жұмыс орны пайда болады. Бұл индустриялық аймақтар маятниктік миграцияны шешуге де ықпал етеді.

Сонымен қатар өткен жылдың өзін­де экономиканың түрлі саласында 37 мыңнан астам жұмыс орны ашы­лып, «Наурыз Агро», «Прима Құс» фабрикалары, құрылыс материалдарын өндіретін Алюгал зауыты, Шелек дәлізінде екі жел электр стансасы және «Sintez-KZ медициналық холдингі» сияқты ірі инвестициялық жобалар енгізілді.

Жалпы, облыстың 2030 жылға дейін­гі инвестициялық портфелінде 3,9 трлн теңгеге 231 жоба бар, бұл 30 мың жұмыс орнын құруға мүмкіндік береді. Өткен жылдан бері облыс әкімі шетелдік және отандық инвесторлармен 40-тан астам іскерлік кездесу өткізіп, 50 меморандум мен келісімдерге қол қойған.

Баспасөз мәслихатында БАҚ өкіл­дерінің облыстың тыныс-тіршілігіне қатысты сауалдарында шек болмады. Олардың дені ауылдардағы жолдар­дың нашарлығы, ауыз су, мектептің тапшы­лығы, жайылым жетіспеушілігі сынды түйдектелген мәселелер төңірегінде өрбіді. Өз кезегінде өңір басшысы әрбір сауалға тиянақты жауап қайырды.

Алматы облысы