Экономиканы дамытудағы басты міндет – берік өнеркәсіптік құрылым қалыптастыру мен экономикалық тұрғыда өзін өзі қамтамасыз ету. Сондықтан өңдеу секторының жедел дамуына баса назар аудару керек екенін Мемлекет басшысы Үкімет алдына басты талап етіп қойды.
Қазір бәсекеге қабілетті, өнімділігі жоғары және экспортқа бағытталған өңдеу өнеркәсібін құру арқылы елдің экономикалық әлеуетін арттыру қағидасымен өнеркәсіптік саясат іске асырылып жатыр. Бүгінде өнеркәсіп құрылымында өңдеуші сектордың үлесі 47,4%-ды құрады. Соңғы жылдары өңдеу өнеркәсібінде өндірістің оң динамикасы байқалады. Осылайша, 2023 жылдың қорытындысы бойынша өндіріс көлемі 4%-ға өсіп, 22 трлн теңгеге жеткен. Бұл туралы Өнеркәсіп және құрылыс вице-министрі Олжас Сапарбеков айтты. Ал осы жылдың 9 айында өндіріс өсімі 4,8%-ды құраған.
Өндірістің өсуіне нақты тоқталсақ, жиһаз өнеркәсібі – 17,9%-ға, химия өнеркәсібі – 9,5%-ға, металлургия – 8,3%-ға, машина жасау 4,2%-ға артқан. Жоспар жыл соңына дейін 5,1%-ға өсуді қамтамасыз етеді. Сондай-ақ елімізде жүк және жолаушы тепловоздары мен электровоздар, рефрижераторлық және жолаушы вагондары, рельстер мен басқа да теміржол құралдарын шығару көлемі артқан.
«Теміржол машиналарын жасау өндірісінде жүк вагондарының өндірісі 6 есе ұлғайды. 2024 жылға арналған жоспар – 4 мың жүк вагонын жасау. Оған қоса, отандық өнеркәсіп өнімдерін экспорттаймыз. Оның қатарында жүк пен жолаушы тепловоздары, электровоздар, рефрижераторлық және жолаушы вагондары, рельстер мен басқа да теміржол құралдары бар. Мысалы, теміржол рельстері 50%-ға, 180 мың тоннаға артық өндірілді. Енді рельстермен «Қазақстан темір жолы» ұлттық компаниясының қажетін өтейміз. Қалған көлемін Өзбекстан, Грузия, Әзірбайжан, Италия мен Ұлыбританияға экспорттаймыз», деді О.Сапарбеков.
Биыл жыл соңына дейін сомасы 13 трлн теңгені құрайтын 180 жобаны іске қосу жоспарланған. Ол жаңа жұмыс орындарын ашуға, экономикалық өсуге серпін береді. Жылдың 8 айында елімізге тауарлар импорты 62%-ға қысқарды. Бұл – импортты алмастыру мен жергілікті өндірушілерді қолдау саясатының нәтижесі. Сонымен қатар отандық кәсіпорындар сомасы 133,5 млрд теңге құрайтын 285 офтейк-келісімшартқа қол қойды. Ұзақмерзімді келісімдер отандық компаниялардың ішкі және халықаралық нарықтардағы позициясын нығайтады.
Елдегі негізгі капиталына салынған инвестициялар осы жылдың 9 айында 11 трлн теңгеге жетті. Инвестицияның ұлғаюы инфрақұрылым мен өндірістің дамуына ықпал етеді. Отандық тауарларды сатып алу көлемі 9 айда 83 млрд теңгеге ұлғайған. Бұл отандық өндірушіні қолдау мен импортқа тәуелділікті төмендетуге бағытталған қадам. Тау-кен металлургиялық компаниялары сомасы 1 088 млрд теңге құрайтын 246 ұзақмерзімді келісімшарт жасасты. Ол өндіріс пен экспортты арттыруға көмектеседі. Елде 56 инвестициялық жобаны іске асырудың арқасында 38 мыңға жуық жұмыс орны құрылды. Мұндай жоба өңірлерде экономикалық белсенділікті арттырады.
Еліміздің өңдеу өнімінің экспорты осы жылдың 8 айында 178 млрд долларды құрады. Экспорттың өсуі еліміздің әлемдік нарықтағы позициясын нығайтады. Республикада шетелдік инвестицияларды тартатын 14 арнайы экономикалық аймақ жұмыс істейді. Бұл аймақтар ұлттық экономика үшін маңызды драйверге айналды. Бүгінге дейін отандық өнімді сатып алу 22 есе артып, 224 млрд теңгеге жетті. Бұл ел ішіндегі отандық өнімге сұраныстың өсуін растайды.
Арнайы экономикалық аймақтар аясында 277 мыңнан астам жұмыс орны ашылды. Мұндай аймақтар өнеркәсіптік даму стратегиясының негізгі элементтеріне айналады. Нақты көрсетер болсақ, индустриялық аймақтар 12 трлн теңге инвестиция тартты. Бұл жаңа өндіріс орындарының дамуы мен көптеген жұмыс орындарының құрылуын қамтамасыз етті. Отандық өндірушілермен 703,5 млрд теңге сомаға 592 ұзақмерзімді келісімшарт жасалды. Бұл келісімшарттар жергілікті кәсіпкерлерге тұрақты нарықтар ұсынады. Отандық қағаз бен кеңсе өнімдерін өндірушілер бүгінде жеткізу көлемін ұлғайтты. Бұл импортты азайтып, жергілікті өнімнің бәсекеге қабілеттілігін арттыруға септігін тигізді. Елдегі металлургия саласының кәсіпорындары шикізат сатып алуға жеңілдіктер алды. Мұндай шара саланың дамуын қолдайды және өндіріс шығындарын азайтады.
Мемлекет басшысының Қазақстан халқына Жолдауында берілген тапсырмаларын орындау аясында Үкімет экономиканы әртараптандыру, отандық өндірісті ынталандыру және офтейк-келісімшарттар жүйесін толық іске қосу бойынша бірқатар жүйелі шара қабылдады. Нәтижесінде, бәсекеге қабілетті, өнімділігі жоғары және экспортқа бағытталған мықты өңдеу өнеркәсібін құру басты мақсатқа айналды.