Жуырда Солтүстік Қазақстан облыстық экономикалық тергеп-тексеру департаментінің бөлім басшысы Жасұлан Жәмәлиев журналистерге брифинг беріп, кейінгі 2 жылда департаменттің жұмысы нәтижесінде құрылыс және жөндеу салалары бойынша 2 млрд теңгеден аса негізсіз бюджет шығындарына жол берілмегенін айтты.
Сондай-ақ департамент әлеуметтік маңызы бар азық-түлік тауарлары нарығында пайдасыз делдалдықты болдырмау, рұқсат етілген сауда үстемесінің асып кетуіне жол бермеу бойынша да жұмыстар жүргізіп жатыр екен. «Сауда қызметін реттеу туралы» заңның 9-бабына сәйкес сауда үстемесінің мөлшері өндірушінің сату бағасынан немесе көтерме жеткізушінің сатып алу бағасынан 15%-дан аспайтын деңгейге белгіленген. Соған қарамай жекелеген жеткізушілер белгіленген нормаларды елемейді. Мысалы, жеткізуші 300 теңге бағамен түрлі сортты күріш сатып алып, оны 450 теңгеге сатады. Сауда үстемесі 50%-ды құрайды, ал рұқсат етілгені – 15%. Нәтижесінде, қарапайым сатып алушы зардап шегеді. 2024 жылдың қорытындысы бойынша 40-тан аса осындай бұзушылық анықталып, 1 млн теңгеден аса сомаға айыппұл салынған. Ал осы жылдың басынан бастап сауда департаментіне әкімшілік сипаттағы шаралар қабылдау үшін 6 материал жіберілген.
Бұған қоса әлеуметтік маңызы бар тауарларды сату барысында өнімсіз делдалдықтың 8 фактісі анықталған. Жеткізушілер өнімді сатудың әр кезеңінде өзіне пайда түсіру үшін бірнеше делдал қатысатын схема жасап, нәтижесінде түпкілікті тұтынушы тауарды жоғары бағамен сатып алуға мәжбүр болған. Осы делдалдық схемаларды алып тастау арқылы жеке өнімнің құнын 40%-ға дейін төмендетуге мүмкіндік туған.
Қазір салықтан жалтару үшін көптеген компания жалған келісімшарттар, көпдеңгейлі жалған транзакциялар жасап, біркүндік компанияларды қолданудың күрделі схемасын жасайды. Тергеп-тексеру қызметі осындай бұзушылықтарды құрықтай білуі керек.
«Экономикалық тергеп-тексеру департаментінің алдында қазір бірқатар басым міндет тұр. Оның ішінде құқық бұзушылықтардың алдын алуға және алдын алуға бағытталған міндеттер – басты орында. Біздің негізгі бағыттар – бюджет қаражатын ұрлаудың, алаяқтықтың алдын алудың, салық төлеуден жалтарудың, қылмыстық жолмен алынған ақшаны заңдастырудың, қаржы пирамидаларын ұйымдастыру және заңсыз ойын бизнесін әшкерелеу», деді Ж.Жәмәлиев.
Осы мақсаттарды іске асыру үшін департамент кәсіпорындардың қызметін қашықтан талдауға арналған заманауи аналитикалық құралдарды пайдаланады. Бұл кәсіпорындардың кәсіпкерлік қызметіне араласпай тәуекелдерді анықтауға және қылмыстық қудалау орбитасына парасатты кәсіпкерлерді араластырмауға мүмкіндік береді.
Алдын алу жұмыстары аясында департамент қаржылық пирамидаларды, онлайн казино немесе заңсыз криптовалюта жарнамалары бар заңсыз контенттерді бұғаттау бойынша да жұмыс жүргізіп жатыр. 2024 жылы «Кибернадзор» жүйесінде құмар ойындар бойынша 796 жарияланым (онлайн-казино жарнамасы – 753 сілтеме, онлайн-казино қызметі – 43 сілтеме) және қаржы пирамидасының белгілері бар 112 сайт сілтемесі бұғатталды. Жалпы саны 5 мың адамнан асатын қаржы пирамидалары мен құмар ойындарының белгілері бар 7 әлеуметтік желідегі аккаунт анықталды. Осы жылдың басынан бастап базаға заңсыз контентпен 450-ге жуық сілтеме енгізілген.
Қабылданған шаралар белгіленген арналардың мақсатты аудиториясы болып саналатын облыс тұрғындарын салымдар арқылы пирамидалардың қызметіне тартудан қорғауға мүмкіндік берді. Алдын алу жұмысы қылмыстық құқық бұзушылықтарды ерте сатыда анықтап, қауіптен сақтандырып келеді.
Солтүстік Қазақстан облысы