Біліктілікті арттыру білім сапасын көтереді

Тәуелсіздікке қол жеткізген жылдан бастап, елімізде ғылым мен білімді дамытып, білім ке­ңіс­тігінің қалыптасуына айрық­ша көңіл бөлініп келеді. «Халық пен халықты теңестіретін – білім» деп ұлы Мұхтар Әуезов айтқандай, бәсекеге қабілетті шә­кірт, маман дайындау – біздің негізгі мақсатымыз. «Білім туралы» ҚР Заңындағы: «Білім беру жү­йесінің басты міндеті – ұлттық және азаматтық құндылықтар, ғылым мен практика жетістіктері негізінде жеке адамды қалып­тас­тыруға және кәсіби шыңдарға бағытталған білім алу үшін қа­жетті жағдайлар жасау, оқытудың жаңа технологияларын енгізу, білім беруді ақпараттандыру, ха­лық­аралық ғаламдық коммуника­ция­лық желілерге шығу» деген жолдар әрбір мұғалімнен ізденісті, білімділік пен біліктілікті қа­жет етеді. Білікті ұстаз ғана шәкіртін бі­лім нәрімен сусындата алады. Бұл көпшіліктің көңілінде жатта­лып қалған ұғым. Ал ұстаз біліктілігі мен білімділігін қалай қам­тамасыз ету керек? Республи­ка­ның Білім және ғылым министрі Б.Жұмағұлов жалпы білім беру ісінің жақсаруын осы саланы қаржыландырудың түпкілікті өзгеруімен байланыстырады. Ол үшін қаржыландырудың тиімді және түсінікті болуына қол жеткізу қажеттігін айтып келеді. Осы орайда мұғалім маман­дығының мәртебесін көтеру ба­ғы­тында біршама игілікті істер атқарылмақ. Ең бастысы, мұға­лім­нің еңбекақысы жұмыс нәти­жесіне байланысты төленетін бо­лады. Біліктілікті арттыру және қайта даярлау институтының бас­ты ұстанымы – тыңдаушылардың кәсіби біліктілігін арттыру. Инс­титут қызметкерлері курс бары­сында облыс педагогтарының ше­берлігін арттыру мақсатында интерактивті тақтаның, интернеттің мол ақпараттық мүмкіндіктерін тиімді қолданады. Қазіргі білім беру мазмұны­ның жаңа парадигмасына сай оқы­тудың сапасын, нәтижелілігін қамтамасыз ету мақсатында инс­титутта облыстық лицензия жә­не сараптама қызметі жүйелі түр­де жұмыс істеп келеді. Бұл ли­цензиялық кеңестен облыс мұға­лімдердің өз іс-тәжірибесіне бай­ла­нысты оқу-әдістемелік, еуростандарт үлгісі бойынша жасалған деңгейлік тапсырмалар жинақта­ры, мемлекеттік аралық бақылау мен ұлттық бірыңғай тестілеуге дайындық жасауға байланысты ұсыныстар, әртүрлі пәндерді оқы­туға арналған әдістемелік нұс­қаулықтар мен көмекші құралдар шығарылып отырады. Қостанай қалалық білім бөлімі әрбір мектеп үшін веб-сайттар ашып, қала көлемінде виртуалды әдістеме­лік көмек көрсетіп келеді. Со­ны­мен қатар әдістемелік кабинетте желілік педагогикалық қоғам жұ­мыс атқарады. Мұндай тәжірибе­лерді республика көлемінде тарату қолға алынып отырғаны белгілі. Тәуелсіз еліміздің болашағы – бүгінгі бүлдіршіндер. Оларды жан-жақты білімді, интел­лек­туал­ды жастар етіп қалыптастыр­ған­да ғана қазақ елі бәсекеге қа­білетті мемлекеттер қатарынан көрінбек. Әңгіме жас ұрпақты жан-жақты жетілген тұлға етіп тәрбиелеуде болып отыр. «Мек­тептің жүрегі – мұғалім» деп Ыбырай Алтынсарин бабамыз айт­қандай, алдымен мұғалімді жан-жақты, білімді және рухани бай тұлға етіп өсіруіміз керек. Баланың көзін білімге мұғалім ашады. Сонда ұстазды қалай даярлаймыз? Ең бастысы, ұстаз бүгінгі өмір ағымына ілесуі керек. Қазіргі мұғалім жаңа білім беру парадигмасы негізінде ин­но­вациялық технологиялар мен интерактивті әдіс-тәсілдерді те­рең меңгерулері тиіс. Осының бар­лығы да ұстаздың инемен құ­дық қазғандай оқумен, еңбекпен, ізденіспен қол жететін табысы. 12 жылдық білім беруге көшу жағдайында мұғалімдер үшін инс­титутта ғылыми-практикалық кон­ференциялар, жобаларды қор­ғау жұмыстары, оқулықтарды тал­дау эксперименттері ұйымдас­­ты­рылып отырады. Институттың дәрісшілер құ­ра­мында 70-тен артық маман бар. Білім басқармасының қызмет­керлері, жоғары оқу орындары­ның, колледждердің оқытушы­ла­ры және тәжірибелі мұғалімдер, жетекшілер, тәрбие жұмыстарын ұйымдастырушылар, әдіскерлер біліктілігін көтеруге келген ұс­таз­дар алдында дәріс оқиды. Курс­тардың сапасын көтеруді Қа­зақстанның, Ресейдің білім беру орталықтарымен байланысу ар­­қылы қамтамасыз етіп отырмыз. Білім және ғылым министрі Б.Жұмағұлов шетелдік озық тә­жі­рибеге сүйене отырып, мұға­лім­дердің біліктілігін арттыруға ерекше көңіл бөледі. Бүгінде мұ­ғалімдердің ғылыми дәрежелері өте мардымсыз. Білім саласында жүрген қызметкерлер ғылыми жұ­мысқа аз тартылған. Педагоги­калық жоғары оқу орнына тү­сетіндерден психологиялық, пе­да­гогикалық қабілеттерін тексеру мақсатында емтихан енгізу ұсы­нысын да өте дұрыс деп са­най­мыз. Мектепте өткізілетін пе­да­гогикалық практикада студенттер болашақ маман ретінде тәжірибе жинақтамайды. Практикадан өт­кен мұғалімдерге жоғары оқу орны тарапынан, әсіресе әдісте­ме­лік жағынан көмек аз көрсеті­леді. Сол себепті жеке меншік жоғары оқу орындарын қысқарту керек деген мәселе орынды деп ойлаймыз. Қазіргі білімнің мазмұны санмен емес, сапамен өлшенетін ке­зең. Бір кездері аса құрметті де қадірлі болған осы мамандықтың бұл күнде беделі төмендеп кеткені ешкімге де жасырын емес. Жоғары оқу орнына түсуге тал­пын­ған талапкерлер мұғалім ма­ман­дығын менсінбейді. Көпшілік мұғалім мамандығы беделінің тү­сіп кетуін олардың әлеуметтік жағдайымен, еңбекақысының аз­ды­ғымен немесе мектептің тех­ни­калық жабдықталу жағдайы­мен байланыстырады. Халқымыз ұстазды ерекше ұлықтап, қадір­леген. Ал қазір сол сый-құрмет қайда? Бұл мұғалімдердің әлеу­мет­тік жағдайын жақсартуды талап етеді. Өзін өзі байытуға, дем­алуға, дұрыс киінуге жағдайы жоқ мұғалім шәкірті адында өз мүм­кіндігін толық көрсете алмайды. Педагогикалық оқу орында­рына түсудің жеңілдігі білім са­пасының деңгейіне кері әсерін тигізеді. Көбіне ҰБТ-да аз ұпай жинайтын балалардың бұл ма­ман­дықты амалсыздан таңдай­ты­ны анық. Осы жағдайды министр өз сөзінде ерекше қадап айтқан. Білім беру саласындағы көзге баттиып тұрған көп жайлар кадр жүйесін тез арада түп негізімен қайта даярлау қажеттігі туып отырғандығын ескертеді. Министр бұл жұмыстың екі бағытын айқындады. Біріншісі – педагогикалық жоғары оқу орын­дарындағы студенттердің бастап­қы дайындығы, екіншісі – біліктілікті арттыру жүйесін қайта құру. Министр айтқандай, Кеңес Ода­ғы заманында қалыптасқан педкадрлардың біліктілігін арт­ты­ру жүйесі қазіргі әлемдік тә­жі­рибеге сай келмейді. Бұл мәсе­ле­ні шешудің оңтайлы жолы ұсы­ны­лады. Біліктілікті арттыру жү­йесін көпдеңгейлі және көпком­по­нентті жүйе бойынша қайта құ­ру мақ­сатқа жеткізеді. Бұл үш­ін бі­лік­тілікті арттырудың үш ба­за­лық кешенін дайындау керек – «Пе­дагогикалық шеберлік орта­лық­тары», «Педагогтардың біліктілігін арттырудың ұлттық орта­лығы» және «Педагогикалық жо­ғары оқу орнындағы мұғалім­дер­дің біліктілігін арттыру» орта­лық­та­ры. Бұл шаралар ұйымдас­тыру­шы­лық құрылымы, мазмұны мен әдістемесі жағынан әлемдік прак­тикаға сәйкес болатын мұғалім­дер­дің біліктілігін арттыру жүйе­сін құруға мүмкіндік береді. Біз облыстың білім кеңістігін­де мұғалімдердің біліктілігін арт­тыру үшін жүзеге асырылатын ша­ралар кешені осы салада бәсе­кеге қабілеттілікті қамтамасыз етеді деп ойлаймыз. Темірғали ЕРМАҒАМБЕТОВ, Қостанай облыстық БҚБА және ҚДИ директоры.