Бітімгерлік болмыстың айнасы

«Деловой Мир» баспасынан жуырда ғана жарық көрген, Қазақстан Республикасы диплома­тиялық қызметінің 25 жылдығына арналған «Бітімгер: Сирия түйіні» атты жаңа туынды ішкі астары мен мәнін айдарының өзі айқын­дап тұрғандай, белгілі дипломат Нұрлан Онжановтың өткен жылы жариялаған «Бітімгер» атты кіта­бы­ның табиғи жалғасы деуге лайық. Өйткені, соңғы туынды да Елбасы – Президент Нұрсұлтан Назарбаевтың көпвекторлы сыртқы саясатының өзекті бағыттарын мүлт жібермей, оның ішінде, әсіресе, Таяу Шығыстағы берекесі кеткен бейбіт өмір мен күллі әлем қауіпсіздігіне қатер төндіріп отырған қанды шиеленістер мен сын-қатерлерді ауыздықтауға ба­ғыт­т­алған, сондықтан да, әлемдік қоғамдастықтың оң бағасын алып келе жатқан Елбасының бітімгерлік ұстанымының қыр-сырын ашуды көздейді. Ал шындығында, бұл кітапқа тереңірек үңілген оқырман, сонымен қатар, Президенттің бітімгерлік болмысының, әдетте, сырт көзге көріне бермейтін қыр­ла­ры мен дипломатиялық амал-тәсіл­дерінің де автор назары­нан тыс қалмағанын анық байқайды.  Айтса айтқандай-ақ, үш бөлім, алты тарау және қосымшадан тұратын екінші кітапта Сирия дағдарысы мен көп жылға созылған күрмеуі тас-түйін болып қалған жанжалды реттеу жолында әрекеттеніп жүрген әртүрлі тараптардың іс-қимылдары мен Қазақстанның бұл дағдарысты реттеудегі салмақты да салиқалы рөлі, атап айтқанда, Түркия мен Ресей арасындағы аяқ астынан ушығып кеткен ки­кіл­жіңдердің салдарынан әлгі мем­ле­кет­тердің арасындағы ұзақ жылдар бойы қалыптасқан достық қарым-қатынастардың бір сәтте тез суып, мүлде үзіліп қалуға таяп қалған кезде, райларынан қайтарып, ымыраға келтіріп, қайта татуластырудағы Назарбаевтың бітімгерлік шебер­лі­гі, сондай-ақ Қазақстанның Бірік­кен Ұлттар Ұйымы Қауіпсіздік Кеңесінің тұрақты емес мү­ше­сі болуына мүмкіндік берген екі жылдық ман­датты өзге бәсекелестерімен сайыса жүріп жеңіп алуы, сонымен қатар, әлем­дік ақпарат құралдарында бүгінде «Астана процесі» атанып кеткен Сирия дағ­дарысына байланысты Женевадағы келіссөздердің тетіктерін алдын ала ай­қын­­дауды көздейтін және аталған соғыс өр­тіне белсене араласып отырған, бірақ түпкі мүдделері әрқилы тараптардың пі­кір алмасуына еркін де толық мүмкіндік бе­ру­ге өз алаңын ұсынған Қазақстанның ара­ағайындық рөлі бүге-шүгесіне дейін си­патталған. Осы тұста тілге тиек болып отыр­ған автор туындысының ұтым­ды сипатының тағы бір қы­ры ретінде және бір дәйек пен дәлелді атап өтудің реті бар. Ол – Елбасының бітімгерлік дип­ло­ма­тиясының халықаралық арена­да тек сөз жүзінде ғана емес, іс жү­зінде де нақты қадамдармен тия­нақталып, әлемдік қоғамдастық тарапынан үнемі қолдау тауып отыратындығы. Мә­селен, сөз соңынан кейінгі қосымша бө­лімінде кітаптың авторы Сирия шие­ле­нісінің тас түйіндерін шешуге тікелей атсалысқан Президент Н.Назарбаевтың: Вашингтонда 2016 жылғы 31 наурыздағы ха­лықаралық бейбітшілік үшін Карнеги қорында сөйлеген сөзін; Манифест. «Әлем. XXI ғасыр»; Президент Нұрсұлтан Назарбаев пен Түрік Республикасының Президенті Режеп Тайип Ердо­ған­ның Ислам әлеміндегі тату­ласт­ық жөніндегі бірлескен декларациясын; БҰҰ Қауіп­сіздік Кеңесінің 2016 жылғы 31 желтоқсандағы 7855 отырысында қабылданған №2336 қарарын; Иран, Ресей, Түркияның Сирия жөніндегі Астана-3 халықаралық кездесуінің қорытындысы бойынша бірлескен мәлімдемесін; Астана қаласында 2017 жылы 3-4 мамырда қабылданған Сирия жөніндегі халықаралық кез­де­сулердің төртінші раундының қорытынды коммюникесін; Женева қаласында 2012 жылы 30 ма­мырда өткен Сирия жөніндегі «Іс-қимыл тобының» қорытынды коммюникесі; Ыстамбұл қала­сын­да Қазақстанның 2017-18 жылдары БҰҰ Қауіпсіздік Ке­ңесінің тұрақты емес мүшесі ретінде өкілеттіктерінің басталуына орай, Қазақстан Президенті Н.Назарбаевтың Біріккен Ұлттар Ұйымының Қауіпсіздік Кеңесіне бағыттаған саяси үндеуін; Қауіпсіз, әділ және өркендеген әлем құру үшін жаһандық әріптестікті ны­ғайту жөніндегі Қазақстанның тұ­жы­рымдамалық көзқарасын; Қауіпсіздік Кеңесінің 2015 жылғы 18 желтоқсанда өткен 7588 отырысында қабылданған №2254 (2015) қарары секілді ресми құ­жат­тарды өте орынды тіркеген. Өйт­кені, бұл құжаттарсыз Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың көп­век­торлы сыртқы саясатының өзекті ар­қау­лары көлеңкеде, оқырман назарынан тыс қалып қойған болар еді. Сондықтан, жо­ғарыда аталған құжаттар туындының мазмұнын толықтырып, автор қолға алған тақырыптың мәнін ашып тұр.

Әділ АХМЕТОВ, Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері