Жаһандану жалынына шырмалған жастықтың балағына Батыстың балдыры оралып, адымын аштырмай әлек. Ересектің өзін есеңгірететін екпіні ерен, бос қалбырдай даңғырлаған музыкаға майдай еріп ентелегендердің бетін су сеуіп әзер бері қаратқанмен, дініміз бен дәстүрімізге кереғар дүбәра дүниелер – фильмдер, сериалдар, бейнеклиптер, басқа да қаптаған сүреңсіз әдет-дағды жасыл құрақты белінен үзіп, күш қолданбастан бағындырып жатыр, өрендеріміздің өресін улауда. Еуропаға еліктеймін деп өзінің ұлттық салт-дәстүрін, әдеп-ғұрпын қарадай жоғалтып алуда деген дабылымыз мыңның болмаса да онның құлағына жетсе екен деген үмітпен тағы да осы мәселеге қайта айналып соғуға мәжбүрміз.
Мұндайда бір қаскөйдің: «Ұлттың көзін жою үшін қара күш жұмсап қажеті жоқ, тек сол елдің жастарына ұдайы үзбестен азғын, арзан музыканы тыңдата беру керек», деген қағидасының ар жағында қандай жымысқы ниет бой тасалап жатқанын еске түсіруіңе тура келеді. Бұл ретте әсіресе, телеарналар өнімдерінің әсері алабөтен.
Бағып-қағып, бетіне қарап отырған толған айдай толықсыған ұл-қыздарыңның әдет-әдебі мен мәдениет-мәнерін қалыптастыруда «көгілдір экран» үлкен рөл атқарса, енді бұған әлеуметтік желі қосылғанда қауіп екі есе ұлғайды.
Ұрпағының тәрбиесін кім көзден бір сәт те таса қалдырмай, күндіз-түні қадағалап отыр дейсіз? Әр жасөспірімнің қолында қазір бір-бір қымбат ұялы телефон. Олар интернеттен күнделікті нені тыңдап, көріп жүргенін қайдан білесіз? Мұнда олар тек жақсылық иірімдерімен сусындап жатса мейлі-ау, сонымен қатар зиянды, теріс әдеттерді иемденеді, спутниктік телеарналардағы күлдібадам дүниеге қарап ой түзейді. Көшеде келе жатқанда, үстел басында тамақ ішіп отырғанда ұялы телефоннан көзін алмайтын ұрпақтың бүгінгі интернеттегі кумирлері кім, кімді пір тұтады, кімге еліктеп-солықтайды? Осы туралы ойымызды ортаға салғымыз келеді.
Әлеуметтік желідегі жазбаларға назар аударып, оқи жөнелсеңіз, олардың да өзіне тән өмір-өзені сырғи жөңкіп, уақыт көшімен бірге ағып бара жатқаны сезіледі.
Мәселен, Кеңес Одағы тұсындағы жастардың кумирі Виктор Цойды пір тұтқан фанаттары әлі күнге дейін оның сол асқақ рухта шырқалатын дауылпаз әндерін орындап, рухын шалқытады. Әншінің бейнесі, еркіндік аңсаған әндері өктемдік пен озбырлыққа қарсы қоғамның ортақ қарсылығы, шындықтық шырылдаған өршіл үні ретінде қабылданады. «Отан-Ана» әнімен күллі қазаққа мәлім Батырхан Шүкеновтің кумирлері де әншінің мезгілсіз қазасына солай күйзеліп, эстрада жұлдызының танымал әндерін қайта-қайта әлеуметтік желі арқылы қамыға бөлісті.
Тіпті мәскеулік достары арнайы телебағдарлама әзірлеп, ардақтап аза тұтты... Бірақ соңғы уақытта көңілге оғаш түйілетін басқа жайтқа жиі тап болудамыз. Мәселен, лауазымды қызмет атқаратын адамдарды пір тұту, жағымпаздану, мансап пен атағына қарай құрметтеу, басшының алдында құрдай жорғалап, жаны қалмай жалбақтау, жағыну тәрізді даңғой дағдылар әр-әр тұстан тышқанның көзіндей жылт еткен сәтте көңіліңді кірбің шалады. Сол сияқты кумирін байлардың, басшылардың арасынан іздейтін жандар бар. «Біздің маңдайымызға сіздей жанның тап келгеніне қуанамыз, өзіңіздей халықтың қамын жейтін адал, әділ жандар жасай берсін» деп өзінен лауазымы жоғары адамның жасына қарамай жалпақтап, астына көпшік қоя сөйлеуді әдетке айналдырған жасамыс жантықтардың да кездесіп қалып жататыны жанға батпай қоймайды. Бірақ ондайлардың әлгі кісі аттан түсіп қалған күні-ақ әп-сәтте өзгеріп, бастапқы ойынан тез тайқып шыға келетінін айтсаңшы бәрінен.
Бұларға қарағанда тек өнер жұлдыздарын, белгілі спортшыларды, танымал тұлғаларды кумирі санайтын жастардың адамдық айнасы әлдеқайда шуақты әрі көш ілгері тұратыны мәлім. Ілгеріде ауылдың қара домалақ балаларынан: «Өскенде кім боласың?» деп сұрағанда, таңдайлары тақылдап: «Юрий Гагарин сияқты ұшқыш боламын», – дейтін. Айға, аспанға, жұлдыздарға қарап қиялданатын. Балғын сана көкке өрлеп, биіктерді бағындырғысы келетін, асқақ арманы ақ бұйра бұлттардың ар жағынан жарқ ете қалардай қияға қимай көз тігетін. Интернеттің илеуіндегі кейінгі жас ұрпақтың арманы одан басқашалау. Неге бұлар: «Келешекте өскенде Тоқтар Әубәкіров сияқты ғарышкер болғым келеді» демейді. Айшуақ аспанға қол созып, көкжиектен көсіле өрнек іздейтін арманшыл жандар қай қиырларды шарлап жүр екен-ай, ә!
Бүгінгі күнде ток-шоу жанрындағы жобалардың көптігі сондай, кейбір телевизиялық жеңіл өнімдер жұртты ығыр етіп, зығырданын қайнатып бітірді.
Кейбір балаларға арналған телебағдарламаларды жүргізуші балғындардың баттастыра боялған бет-әлпеттерін, үстеріндегі киім үлгілерін көргенде мыналарға қарап кімдер еліктейді екен өзі деген ойдың ойпаңына омақаса құлап кете жаздайсың... Баяғыда Әуезов театрынан Сәбира, Бикен, Шолпан, Фарида апаларымызды бір көру, әсем де қоңыр дауыстарын естудің өзі адамға бір ерекше сезім сыйлайтын. Ол кездің жастары кумирін театрдан, кинодан іздейтін. Өнер жұлдыздарына, танымал музыканттар мен актерлерге, спортшыларға жалпы рухани ортаға мәлім тұлғаларға еліктеп-солықтайтын. Беу, дүние-ай десеңші!