Қазақстанның БҰҰ жанындағы Тұрақты өкілі Қайрат Омаров басқарған Қауіпсіздік Кеңесінің ИЛИМ (ДАИШ), «Әл-Каида» және «Талибан» қозғалысы жөніндегі 1988 комитеттерінің делегациясы Ауғанстанға барды. Бұл сапардың мақсаты БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесінің елдегі халықаралық лаңкестік ұйымдарға қарсы санкцияларды жүзеге асыру мен олардың тиімділігі туралы ақпарат алмасу және сондағы жағдаймен танысу болатын.
Кабулға сапары барысында Кеңес өкілдері Ауғанстан Президенті Ашраф Ганимен, атқарушы биліктің басшысы Абдулла Абдулламен, Әлемдік жоғарғы кеңестің төрағасы Мохаммад Халилимен және елдегі қауіпсіздікті қамтамасыз етуге және терроризмді қаржыландыруға қарсы жауапты бірқатар ведомство басшыларымен кездесті.
Басқосуда Ауғанстан басшылығы делегацияға елдегі жағдайды таныстырып, ұлттық татулықты дамыту, терроризммен күрес және бейбітшілікті қамтамасыз ету жөнінде атқарылған жұмыстарды көрсетті. Кабул билігі Қауіпсіздік Кеңесі санкцияларының тиімді тетіктерін пайдалану арқылы Ауғанстандағы шиеленісті бейбіт жолмен шешуге ниет білдірді.
Gandhara радиосы атқарушы биліктің басшысы Абдулла Абдулланың Қауіпсіздік Кеңесі өкілдерін «Талибан» көсемдеріне санкция салуға шақырғанын хабарлады. Ақпарат агенттігінің айтуынша, А.Абдулла мұндай мәлімдемені БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесі санкциялар жөніндегі комитетінің төрағасы Қ.Омаровпен кездескеннен кейін жасаған. Атқарушы билік басшысы «Талибан» лаңкестерін «қатігез жаналғыш» деп сипаттап, «мемлекеттің қирауының басты себепкерлері» екенін жеткізген. Оның пікірінше, Хайбатулла Ахундзада бастаған бірқатар «Талибан» мүшелері терроршылар тізіміне кіруі керек.
Ауғанстан тарапының Қ.Омаров бастаған делегацияға қолқа салуы бекер емес. БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесі әлемдегі бейбітшілік мәселесін шешуден бөлек, халықаралық террористер тізіміне енетіндерді анықтап, оларға санкция салып отырады. Кеңес комитеттерінің 1267 және 1988 санкциялар режімі лаңкестік құрылымдардың қызметіне байланысты жеке, заңды тұлғалар және ұйымдарға қатысты жол жүру, активтерге тыйым салу, сондай-ақ қару-жарақ эмбаргосына тыйым салуды көздейді.
Оның үстіне, жеке және заңды тұлғалар мен ұйымдарды террорист деп тану үшін Қауіпсіздік Кеңесі құрамындағы мемлекеттердің келісімі керек. Алда-жалда Кеңестің тұрақты мүшесі оған вето қойса, олар террорист ретінде танылмайды. Мәселен, таяуда АҚШ, Франция және Ұлыбритания «Джаиш Мохаммед» лаңкестік тобының басшысы Азхар Масудты халықаралық терроршы ретінде тануға ұсыныс білдірген. Алайда Қытай Кеңестің тұрақты мүшесі ретінде оған вето қойды. Нәтижесінде Үндістандағы бірқатар террорлық әрекетті ұйымдастырды деп есептелетін Азхар Масуд тағы да «қара тізімге» енбей қалды.
Ауғанстан мәселесі – Қауіпсіздік Кеңес құрамындағы Қазақстанның басымдық беретін бағыттардың бірі. Жыл басында Елбасы Н.Назарбаев БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесіне жолдаған саяси Үндеуінде Ауғанстандағы жағдай және Орталық Азиядағы бейбітшілік, қауіпсіздік пен дамуды нығайту шаралары бойынша ауқымды, теңдестірілген, мазмұнды және нәтижелі талқылау ұйымдастыруға ниетті екенін мәлімдеген болатын. Осыған сәйкес, еліміз Қауіпсіздік Кеңесінің тұрақты емес мүшесі ретінде ИЛИМ (ДАИШ), «Әл-Каида» және «Талибан» қозғалысы жөніндегі 1988 Комитеттің төрағасы ретінде мақсатты жұмыс атқарып келеді.
Ауғанстан Президенті А.Ганимен кездесу барысында да бірқатар мәселелер талқыланды. Ел басшысы тұрақтылықты нығайту үшін қауіпсіздік пен даму мәселелері арасындағы берік байланыс, сондай-ақ өңірлік ынтымақтастықтың маңыздылығын атап өтті. Сонымен қатар ол Қауіпсіздік Кеңесінің тұрақты емес мүшесі ретінде Қазақстанға БҰҰ аясында аймақтың және Ауғанстандағы жағдайды реттеу мәселелеріне қолдау көрсеткені үшін ризашылық білдірді.
Халықаралық күн тәртібіндегі мәселелерді талқылаумен қатар, А. Гани Кабул мен Астана арасындағы екі жақты қатынастарды жоғары бағалады және Қазақстан Президенті Нұрсұлтан Назарбаевқа Ауғанстандағы бейбіт даму мәселелеріне көңіл бөлгені үшін алғыс айтты.
Абай АСАНКЕЛДІҰЛЫ,
«Егемен Қазақстан»