Жекешелендірілген мүлік неліктен мемлекетке қайтарылады?

Облыстық қаржы басқармасының мәліметінше, өткен жылы Павлодар ауданы «Коммунсервис» ЖШС, «Ақсу-Коммунсервис» ЖШС, «Екібастұзлифт» ЖШС, «Павлодар облыстық диагнос­ти­калық орталығы» КМК және «Спорт­сервис» МҚКК мекемелері жеке­ше­лен­ді­рілген. Ал «Шымыр» сауықтыру ке­шені, «Сапаржай Павлодар» ЖШС, №1 және №2 емханалар, «Өңірлік ғылыми-тех­нологиялық орталық» ЖШС және бас­қалары кейін сатып алу құқығымен се­нім­ді басқаруға берілген-ді. Өңірдегі Шар­бақты ауданы «Коммунсервис» жә­не «Железин аудандық жол-пай­да­лану учаскесі» кәсіпорындарының мате­ри­ал­дық-техникалық құрылымдары ау­дан­дық әкімдіктің бөлімдеріне өткізілді. Облыс орталығындағы Орталық, «Жұл­дыз» стадиондары, «Баянтау» спорт сарайы, «Астана» мұз сарайы және Ақсу­дағы «Достық» стадионы әлеу­мет­тік тұрғыдан маңызды нысандар. Сон­дық­тан заңды тұлғасын жойып, нысандар­ды мемлекеттік меншікте қалдыру көз­делді. Бар мүліктерін облыстық спорт мек­­тептерінің балансына өткізу жөнінде ше­ш­ім қабылданды делінді. 

 Өңір қаржыгерлерінің айтуынша, жекешелендіру еліміздегі экономикалық өсімге қарқын беруге тиіс. Мемлекеттік активтерді анағұрлым тиімді меншік иесіне өткізу арқылы жекеменшік бизнес дамиды. Әлемдік тәжірибе же­ке­­ше­лендіру басқару сапасын арт­ты­ру­ға, шығындарды азайтуға мүмкін­дік бе­ретінін көрсетуде. Облыста же­ке­шелендіруге алынған нысандар ті­зі­мін­дегі 39 нысанның 31-і комму­нал­дық меншікте болса, қалған 8-і- «Павл­о­дар» ӘКК» ҰК» АҚ-тың еншілес және ба­ғы­нышты тәуелді мекемелері екені анық­талды. Құжатта әрбір нысанды са­тудың кезең-кезеңімен жүргізілетін іс-шаралары да белгіленді. Арнайы жол картасы да жасалыпты. Мысалы, «Екі­бастұзлифт» ЖШС кәсіпорнының бас­тапқы бағасы 42 миллион теңгеге бағаланыпты. Облыс орталығындағы қалалық №1 және №2 емханалар да қазір бір жылға сенімді басқаруға берілді. Облыстық денсаулық сақтау басқармасы емханаларды бәсекелестік ортаға беру арқылы ұтпасақ, ұтылмаймыз деп отыр. Облыстық диагностикалық орталық та жекенің қолына өтті. 

Бірақ, емханаларды сату кезінде алғашында түйткілдер де шықты. Элек­т­рон­ды аукцион нәтижесінде қоста­най­лық компания облыс орталығындағы қос бірдей емхананы басқаратын болып ше­шілген-ді. Алайда келісімшартқа қол қояр сәт­те инвестор бұл ойынан бас тартқан. Бұ­дан басқа да өңірде жекешелендіруге орай сәтсіз жағдайлар кездесті. Мысалы, үш рет аукционға қойылған облыс орта­лы­ғындағы «Толқын» бассейні үшін­ші ретте қалай сатылғанын бүкіл пав­ло­дарлықтар біледі. Яғни, нысан кейінгі сатылымдарда өз құнынан әлдеқайда арзан бағаға жекенің қолына өтіп кеткен-ді. Қалалық прокуратура бұл келісімді жарамсыз деп танып, сатуды тоқтатты. Іс сотқа да жетті. 

 Қалалық қаржы бөлімінің хабарлауынша, жекешелендірудің ережелеріне сәйкес, облыс орталығында екі кешенді жоспар әзірленген. Алғашқысы 2014-2016 жылдары жүзеге асырылды. 2016-2020 жылдарға арналған екінші кешенді жоспар бойынша облыс орталығындағы нысандарға сатылымның басталғаны туралы ақпарат берілген еді. Жекеше­лен­дірудің бірінші кешенді жоспарына енген облыс орталығындағы «Лифт» ЖШС, «ГеоКарта» ЖШС , «№1 автобус паркі» ЖШС сатылған болатын. 

Енді сатылды деген осы №1 автопарктің жекешелендірілу жайын баяндап көрелік. Парктің сатылуы бүкіл қала халқының көз алдында өтті: алдымен 2015 жылы жазда «Павлодар қаласындағы қоғамдық көлік қозғалысы кешенін жаңғырту» мақсатында Алматы Көлік және коммуникация ғылыми-зерт­теу институтының мамандары келіп, жо­ба жасамақ болған-ды. Осылайша, кө­шелердегі автобус бағыттары оң­тай­­лан­дыру жүйесіне сай өзгеріске ұшы­ра­ды. Алматылық ғалымдардың тосыннан келіп, негізсіз оңтайландыру жүйесін енгізгендеріне халық әлі күнге дейін наразы. Қоғамдық көліктермен қарапайым халық жүретіндіктен оңтайландыру мәселесі қала тұрғындарымен талқы­ла­нып, қоғамдық тыңдаулар өтуі керек еді. Солтүстік өңірдің ауа райы ыз­­ғарлы. Автобус бағыттарын жасау, аял­­дамалар орнатуда ең алдымен осы жай алынады. Жоба бойынша тұр­ғын­дар қоршаған ортаға зияны көп ескі автобустардан құтылады делін­ген. Тіпті жол жүру ақысын электрон­ды түрде төлеу мүм­кіндігін де қарас­ты­рыпты. Обл­ыс орталығында 200-ге жу­ық терми­нал қоюға тиіс болған. Ал­матылық ға­лым­дардың Павлодардың не­гіз­гі кө­ше­ле­рін­дегі қоғамдық көлік қо­з­ға­лы­сын азайтамыз деп әбден қате­лес­кен­дері өте өкінішті-ақ. 

 Ал құрылғанына 50 жылдан аса уақыт өткен автопарк жаңа қожайын келгенше қалалық әкімдіктің меншігі саналып келді. Тасымалдау қызметіндегі парктің үлесі қаладағы тасымалдаушылардың 50 пайызға жуығын құрайды. Кәсіпорын басшылығы бағыттарда автобустардың қызметін ұйымдастыруға және жолаушылар қауіпсіздігін қамтамасыз ету­ге көп көңіл бөлді. Диспетчерлік бе­ке­ті болды. Жұмысты реттеу үшін ав­то­бус­тарда GPS треккер-ақпараттар қол­­данылды. 

Автопаркті сатып алған кездегі ке­лісім бойынша жаңа қожайын меке­ме­нің барлық қарызын өз мойнына алмақ еді. Кейін дау-дамай басталды. Анықталғандай, автобус паркін сатып алған «Қазақстан құрылыс компаниясы» ЖШС фирмасы келісімшартта көрсетілген міндеттерді орындамаған. Ақыры, екі жақты келісімшарт бұзылды. Сөйтіп 2016 жылы жекешелендірілген №1 автобус паркінің облыс орталы­ғының көшелеріндегі жаңадан берілген 36 автобусы бағыттардан алынып тасталды. 

Ал ескірген автобустар әлі күнге дейін облыс орталығында жүр. Қаңтардағы қақаған аязда біраз қоғамдық көлік тиісті бағыттарына шыға алмай да қалды. Қалалық тұрғын үй-коммуналдық ша­руа­­шылығы, жолаушылар тасымалы бө­лі­мінің хабарлауынша, ескі кө­лік­тер­ді жөндейтін арнайы бригада құры­лып, қосымша бөлшектер дайындалып, қосалқы экипаждар жасақталыпты. Бағ­ыттардан алынып қалған ұзақ уақыт қол­даныста жүрген автобустар аязға төтеп бере алмады. Олардың арасында 17-20 жыл пайдаланылған автобустар бар. 

Күнделікті қала ішінде жүрген соң, автобустардың жағдайын білеміз. Жүр­гізушілер бөлек кабинада емес, жолау­шы­лармен бір жерде отырады, айна­ласы толы қаптаған сым, қызған пеш, ар­тық заттар. Жолаушылар қауіпсіздігі сақ­талмаған. Онсыз да әбден тозған кө­ліктердің аязды күндері жолға шыққаны жұртқа қауіп төндіреді. Мәселен, жақын­да қаланың Кутузов – Шөкин көше­ле­рінің қиылысында № 22-автобус өр­теніп кете жаздады. Жаңа, жайлы қоғам­дық көліктер жүретін уақыт келді дейміз, бірақ оны жүзеге асыруға тәртіп, талап, бақылау жетпей тұрғандай. 

Таяуда әкімдердің халықпен кез­десуіне орай, облыс орталығына қа­рас­ты Ленин атындағы кентке келу­ге тиіс болған қала әкімі Нұржан Әшім­бе­товті тұрғындар асыға күткен. Облыс ор­та­лығы мен Ленин кентінің арасына №38 автобус жүреді. Халық қо­ғам­дық көліктің белгіленген кестеден кешігіп жүретінін, кейде бағытқа шық­пай қалатынына әбден-ақ наразы. Кент тұрғыны Ерке Тоқтохтың ай­туын­ша, қалада оқитын студенттер, жұ­мыс істейтіндер еріксіз такси жалдай­ды. Әкімге «автобус әбден ескірді, жол­да қауіпті, жаңарту керек!» деген өті­ніш-ұсыныстар айтылды. Светлана Ка­лаш­никова автобустың қозғалысын екі жа­қты айналмалы бағытта жасау жайында әкім­дікке бірнеше рет хат жазыпты. Тұр­ғындар автобустар ескірді, бұлардың орнына шағын автобустар шығару керек деген ұсыныстарды ортаға салды. 

– Өздеріңіз білесіздер, №38 автобус бағыты бойынша «№1 автобус паркі» ЖШС қызмет көрсетеді. Кәсіпорын осыдан біраз уақыт бұрын жекешелендіру аясында жекенің қолына өтті. Бірақ кәсіпкер өз міндеттерін орындай алмаған соң, қайтадан мемлекетке қайтарып отыр. Енді тасымалдаушы компанияны тағы да жеке инвесторға берерміз. Не­месе бюджеттен қосымша қаражат қа­растырып, коммуналдық меншікте өзі­мізде сақтап қалармыз. Әзірге нақты ше­шім қабылданған жоқ. Тұрғындардың шағымдарын назарға алып, мәселені шешуді қолға аламыз, – деді қала әкімі Н.Әшімбетов. 

Жуырдағы Үкімет отырысында Премьер-Министр Бақытжан Сағын­та­ев жекешелендіру барысында инвен­та­ризация бойынша сатуға шыға­ры­ла­тын кәсіпорындардың нақты тізімі жа­салса да, уақыт өте келе жаңа ны­сан­дардың көбейіп кететінін сынады. Жекешелендірілетін нысандарға еш­қандай бақылау болмай тұрғаны ай­тыл­ды. Өкінішке қарай, кейбір келең­сіз­діктер қарапайым халықтың тұрмыс-тіршілігіне кері әсерін тигізіп жатыр. 

Фарида БЫҚАЙ, «Егемен Қазақстан» 

ПАВЛОДАР