Ақылы паркомат: кімге пайда, кімге зиян?

Қала әкімдігінің өз көздегені бар болса да Алматы кәсіпкерлері тоқтауға, көлік қоюға тыйым салынатын жаңа жол белгілері мен велосипедке арналған жо­лақ­тар кәдімгідей шығынға ұшыратып отырғанын алға тартуда. Мемлекетіміздің басты до­но­ры болып саналатын мегапо­лис іскерлерін де түсінуге болады. Орта және шағын бизнесті дөң­гелетіп отырған алматылық кәс­іп­керлер бюджетке аз салық төлемейді.

Жалпы, қаланы абаттан­ды­руға және көлік көп жинала­тын көшелерді босатуға қа­тыс­ты Алматы қалалық әкім­ді­гі орталықтағы бірқатар көше­лер­дің жиегін ақылы тұрақ орны­на айналдырған болатын. Көлік жүр­гізушілері тұрақ ақы­сын саға­тына 100 теңгеден жол жи­егін­дегі паркоматтарға төлеуі ти­іс. Алайда қазір парко­мат­тар­ға қатысты дау-дамай аз емес. Ақылы көшелерге жұ­мыс орындары орналасқан немесе сол көшелерде тұратын жүр­гі­зу­шілер көліктерін қайда қаң­та­ра­рын білмей, квартал жағалап жүргендері. Бол­маса мардымсыз жалақының бір бөлі­гін күн­делікті паркоматтарға құйып оты­руға тура келеді. Айына не­месе жарты жылға төлеп, тұ­рақ абонементтерін сатып алуға болады. Көлік иелері жаңа тәртіпке көн­дікк­енше мұны жүр­г­ізушілерге түсін­діретін адамд­ар жоқтың қасы. Сондықтан ақылы пар­коматтар мен жол белгілерін аңғармай, машиналарын қал­дыр­ғандар 3 АЕК көлемінде айып­пұл төлейді. Басқа да ма­шақ­аттары баршылық.

Қала бюджеті үшін тиімді жағы бар екенін де жоққа шығар­май­мыз. Қазір бұл жүйе қаланың әр аумағында 11 мыңнан астам тұ­рақ орнын қамтиды. 120 пар­ко­матқа ие «Алматы спецтехпаркинг сервис» ЖШС 230 миллион теңге көлемінде 2016 жылдың салығын төлегені туралы есеп берген.

Десек те, Алматы қаласы кә­сіп­керлер палатасына іскер ор­та, яғни бизнес өкілдері қа­ла­­ның құрылымдық көркін жаң­ғыртудан зардап шегіп отырмыз деп шағымдануда. Қала тұр­ғы­да­рына 1969 жылдан бері та­ныс «Восход» сауда үйінің директоры Юрий Ковтун бүгінде дүкен бірте-бірте шығынға бата бастағанына шағымданды. Сауда жағы өте төмен. Соңғы 3 айда жалға алушылардың 17 пайызы бас тартқан.

«Мәселенің барлығы біздің ғи­мараттың жанына велосипед жолағы жасал­ғаннан бас­тал­ды. Көлік қоя­тын орын жоқ. Клиенттердің келуі күрт тө­мен­де­ді. Біз әкімдіктен жол­­дың ар­ғы бетінен ең бол­мағ­а­н­да ақылы авто­тұрақ жасауға өті­ніш біл­дірдік. Бірақ келіспеді. Біз қала­ның абаттандырылуына қар­сы емес­піз. Бірақ бізде қанша адам велоси­пед тебеді?!» деп шағымданады Ю.Ковтун.

«Корея» кафесінің иесі Нелли Нигай «тоқтауға болмайды» белгісінің кесірінен дәм­ха­наға келушілер саны азай­ға­нын, тіпті ғимаратты сата да ал­май отырғанын жасырмады. Табыс 30 пайызға төмендеген. Қызметкерлердің жартысы жұмыстан шығарылған.

«Мақпал» республикалық сән орта­лығының жетекшісі Базиля Әбіл­мановадан бірінші топтағы мүгедек қызметкер жұ­мыс­тан шыққан, себебі оның жұ­мысқа қатынауы қиындаған.

Бүгінге дейін кәсіпкерлер палатасына осындай мәселемен биз­нестің 95 субъектісі шағым­дан­ды. Ендігі жерде бұл мәселе Кәсіпкерлердің құқығын қорғау кеңесінің күн тәртібіне шы­ға­рылып, журналистер қа­тыс­­тырылған жиынға зардап шек­кендер де шақыртылды. Сон­дай-ақ жергілікті атқарушы орг­анның өкілдері де келді. Шағымданған кәсіпкерлерге Алматы қаласы ішкі істер департаменті әкімшілік полиция басқармасының басшысы Жандолла Шайхиев жауап берді.

«Алматыда 530 мың көлік құралы бар. Сонымен қатар сырттан келушілер, әсіресе облыстан қатынайтындар бар. Автокөліктер – ең бірінші ауа лас­таушы. Кәсіпкерлерді де түсі­неміз. Авто­тұрақ жобасымен біз айналыс- паймыз. Бізге тек келісуге алып келеді. Егер сәй­кес келмесе, көлік құрал­да­ры­ның тұрағына рұқсат бере алмаймыз. Егер қандай да бір ұйым автотұраққа қатысты нақ­ты ұсыныс алып келсе, біз барып кө­реміз. Бастысы, ұсынылған нұс­қа жол қозғалысының басқа да қатысушыларына кедергі келтірмеуі тиіс», деп ой бөлісті Жандолла Шайхиев.

Кәсіпкерлердің құқығын қор­ғау кеңесінің мүшелері қала тұр­ғын­д­арының абаттандыруды қолдай­тындығын атап өтті. Алайда Алматы – шағын және орта бизнестің қаласы. Мұнда ірі кәсіпорындар жоқ. Кәсіп­керлер төлейтін салық қала бюджетінің негізгі бөлі­гін құрайды. Сондықтан абат­тан­дыруға қатысты шараларды қабылдауда бизнеспен мәмілеге келмесе, мәселе шиеленісе беретін түрі бар.

Айнаш ЕСАЛИ, «Егемен Қазақстан»

АЛМАТЫ