Бүгінгі таңда адам үшін әрбір қажеттіліктің қаражатқа келіп тірелетіні белгілі. Күнделікті тіршілік, күнкөріс қамының өзі қарапайым көпшілікке оңай тимейтіні анық. Тұрғындардың күнделікті тұтынатын су, жарық, көгілдір отын және тағы да басқа қажеттіліктері бар. Мұны төлеудің өзі кейбір отбасына оңай емес әрине.
Дегенмен, көпшіліктің әр жыл сайын билік тарапынан бір жақсылық күтетіні рас. Бұл орайда Елбасының әрбір Жолдауында халықтың әлеуметтік жағдайы мен тұрмыс сапасын жақсартуға ерекше мән беріліп келе жатқандығын айта кеткен жөн. Сонымен қатар, Елбасы «Қазақстандықтардың әл-ауқатының өсуі: табыс пен тұрмыс сапасын арттыру» атты Жолдауында экономикада бәсекелестікті дамыту және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы мен табиғи монополиялардың қызметі үшін белгіленетін тарифтер саласында тәртіп орнату мақсатымен батыл шаралар қабылдау керектігін айтып, негізсіз өскен тарифтерге тоқтау салу қажеттігі туралы тапсырма берген болатын.
Президенттің бұл пәрмені әрине қарапайым халық үшін қуанышты жағдай. Ай сайын әр тариф көрсеткішінен аздап болса да үнемдеген отбасы үнемделген қаражатты қажетті бір шаруаға жұмсайтыны анық. Мұны айдан жылдарға шаққанда да тұрғындардың тұрмыс сапасының артуына таптырмас жағдай бұл. Мемлекет басшысының бастамасынан кейін-ақ, Жамбыл облысының әкімдігі бұл мәселеде бірқатар жұмыстар атқарды. Тіпті, былтырғы жылдың соңын ала осы мәселеге қатысты өткен жиында Жамбыл облысы әкімінің бірінші орынбасары Бекболат Орынбеков өңірде тауарлық газ тарифінің және өзге де тарифтердің келесі жылдың қаңтар айының алғашқы күндерінен бастап тиісінше төмендетілгенін айтқан болатын. Күткен адам үшін жыл да жаңарды. Сонымен қатар, тауарлы газды тасымалдау қызметінің құны да 25 пайызға төмендетіліп, 1,0 текше метр үшін 8,5 мың теңгеден 6,4 мың теңгеге түсетіндігі айтылған. Бұл әрине, көпшілік үшін көңіл қуантарлық жағдай. Дегенмен, тариф төмендетуде де өңірде бір мәселенің орын алып отырғанын айта кету керек.
Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Табиғи монополияларды реттеу, бәсекелестікті және тұтынушылардың құқықтарын қорғау комитеті Жамбыл облысы бойынша департаментінің басшысы Ерболат Дүйсембиевтің айтуынша, Елбасы Жолдауын іске асыру жөнінде жұмыс бар, алайда мәселе де жоқ емес екен. «Мемлекет басшысының Жолдауын іске асыру жөніндегі жалпыұлттық іс-шаралар жоспарына сәйкес, тарифтердің негізсіз өсуіне жол бермеуге, табиғи монополиялар мен тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық субъектілерінің тұтынушылар қаражатының пайдаланылуын бақылау мен оның ашықтығын қамтамасыз етуге бағытталған жедел шаралар жүргізіліп жатыр», дейді ол. Аталған департаменттің мәліметінше, «ҚазТрансГазАймақ» АҚ Жамбыл облыстық филиалы өзінің тариф құнын 27 272,74 теңгеден 25 548,62 теңгеге, «Таразэнергоорталық» АҚ тарифін 1897,65 теңгеден 1681,21 теңгеге, ал «Жамбыл Жылу» мекемесі тарифін 3480,99 теңгеден 3034,79 теңгеге дейін төмендетіпті. Тіпті «Тараз Су» мекемесі тариф бағасын өткен жылдың 1 қазанынан бастап-ақ 22 пайызға төмендеткен екен. Бұл да халықтың әлеуметтік жағдайымен санасудың, Елбасы Жолдауындағы міндеттерді іске асырудың нақты көрінісі болса керек.
Алайда департамент басшысы Ерболат Дүйсембиев жарық тарифін төмендету мәселесінде қиындықтар туындап отырғанын да айтып берді. Бұл халықтың күнделікті пайдаланып отырған қажеті болғандықтан, жарық тарифінің төмендегені әрине, тұрғындар үшін теріс емес. Әр отбасы айына орта есеппен үш мыңнан бес мың теңге аралығына дейін жарық жағады десек, оның төмендеуі ел үшін пайдалы болмақ. Мәселен, өңірді жарықпен қамтамасыз етіп отырған «Жамбыл Жарық Сауда-2030» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі тариф мөлшерін төмендетуге қарсы екен. Департаменттің мәліметінше, тариф жеке тұлғалар үшін 14 теңге 95 тиыннан 13 теңге 87 тиынға, яғни -1,0 теңгеге, ал заңды тұлғалар үшін 22 теңге 28 тиыннан 20 теңге 70 тиынға, яғни -1,4 теңгеге төмендетілуі тиіс болған. Біз бұл мәселе бойынша «Жамбыл Жарық Сауда-2030» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі бас директорының орынбасары Марат Дүйсенбиевпен сұхбаттасқанымызда, ол тариф төмендетудің негізсіз екенін айтты.
«Облыстағы Табиғи монополияларды реттеу, бәсекелестікті және тұтынушылардың құқықтарын қорғау департаментіне біз тариф бағасын 16 теңге 72 тиыннан 16 теңге 60 тиынға түсіруге өз еркімізбен өтініш жасағанбыз. Алайда, департамент бұл ұсынысты бір ай қарап, ақыры бағаны 15 теңге 50 тиынға бірден түсіріп жіберді. Біз содан келіспейтінімізді айттық. Себебі, жарықты сатып алу, тасымалдау бағалары жыл сайын өсуде. Заң бойынша олар тариф көтерілген кезде ғана қарауы керек. Ал біз тарифті өз бетімізше көтерген жоқпыз ғой. Бұл өздері бекітіп берген баға. Ал енді мекеме департамент түсіріп тастаған бағамен жұмыс істейтін болса, тек шығынға ұшырайды. Кіріс мүлдем болмайды. Мекемеде бүгінде облыс бойынша 250-ден астам қызметкер бар. Ал бұл төмен көрсеткішпен біз айлық төлейміз ба, жоқ, басқа да қызметтердің ақысын төлейміз ба, білмеймін. Жағдайымызды қиындатып жіберді. Бұрынғы тарифпен жұмыс істей берейік десек, жұмыс істетпей жатыр», дейді ол.
«Жамбыл Жарық Сауда-2030» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі жарықты өңірдегі ГРЭС және Солтүстік Қазақстан облысындағы бірқатар электр энергиясын өндіретін мекемелерден тасымалдайды. Өңір тұрғындарының қажеттілігіне бір жылда 941 миллион мВт жарық жұмсалады. Ал, Әулиеата халқын өзге өңірден тасымалдау арқылы жарықпен қамтып отырған мекеменің айтар уәжі осындай. Сондықтан да бұл мекеме өз ісінің дұрыстығын дәлелдеу үшін сотқа шағымданған екен. Ендігі нәтижені соттан күтіп отыр. Келешекте өңір тұрғындары жарықтың тарифін төмендетілген көрсеткішпен төлей ме, жоқ па, әлі белгісіз. Дегенмен, Жамбыл өңіріндегі жарық «жырының» әзірге аяқталатын түрі жоқ.
Хамит Есаман,
«Egemen Qazagstan»
Жамбыл облысы