Қызылжар ауылының мектебінде қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің мұғалімі Аманжол Әсенқызының ұйымдастыруымен «Шаңырақ» музейі ашылды.
Музейдегі «Әже үлгісі» үйірмесінің оқушыларға үйретері де аз емес. Мұнда оқушы қыздар шай құю, дастарқан жаю, жүн түту, жүн иіру, тоқыма тоқу, ши тоқу, киіз үй жабындыларын тігу, ою ойып, жастық, құрақ көрпе тігуді үйренуде.
Бұрышта ораулы ақ ши тұр. Тоқылған ши тіпті әдемі көрінеді екен. Бұл үйірме мүшелері тоқып шыққан ши шыпта.
– Мен де кішкентай күнімнен осының барлығын анамнан үйрендім. Ата-бабадан қалған ұлттық құндылықтарды оқушыларыма да үйреткім келді. Өзіме бір парыз санадым, – дейді Аманжол Әсенқызы.
– Ши қыста жылу сақтайды, суық желден, шаң-тозаңнан қорғайды. Киіз үйге пайдаланылатыны сондықтан. Жиналған шиді күнге кептіреміз. Кепкен соң қабығын аршып алып тастағанда тоқуға да, өрнек салуға да оңай, – дейді үйірме жетекшісі.
Иә, осындай тұрмыстық қажеттілігіне мән бермейтініміз болмаса, әр ауыл маңында ши дегеніңіз қаулап өседі.
Оқушыларға ши тоқу тәсілін, ши орауды олардың сабақтан бос уақыттарында үйретеді. Үйірмеге қызығушылық білдірген кез келген оқушы келеді.
Аманжол Әсенқызы – 1992 жылы Баян-Өлгей аймағынан алғашқы лекпен атамекенге оралған қандастарымыздың бірі. Өмірінің 35 жылын ұстаздыққа арнаған екен. Ол өзінің Ілия Серікқызы, Махаббат Жапыр, Дина Уалиханова, Інжумаржан Жомартқызы, Әлия Бердімұрат, Бүлдірген Дайындық, Нұрсәуле Әсет, Аяулым Қабышева, Нұргүл Тілейлер сияқты көне ұлттық өнердің қыр-сырына үңілген шәкірттерін мақтан етеді.
Мектептегі оқу-білім, тәрбие бағдарламасын жүзеге асыруға «Шаңырақ» этнографиялық және тарихи, өлкетану музейі өзіндік үлес қосып келеді. Музейде 3 мыңдай жәдігер сақтаулы.
– Бұл экспонаттарды ауыл тұрғындары, мектеп оқушылары, ұстаздар «Музейге менің үлесім», «Ата-әжемнің мұрасы», «Көне жәдігер» шараларын өткізу барысында жинастырдық. Әлі де жалғасуда, – дейді үйірме жетекшісі.
Ал «Ұлттық қазына» бөлімінде киіз үйдің уық, кереге, шаңырақ, туырлық, үзік, түңлік, тұскиіз, басқұр, алаша, уық бау, таңғыш бау, ағаш төсек, көрпе, жастық, абдыра, бесік, бала төсегі, аша бақан, домбыра, жозы (үстел), сырмақ, кілемше, төсеніш сияқты жабдықтары орын алған.
Жуырда үйірмеге қатысушы оқушылар Аманжол апайлары және еңбек пәнінің мұғалімі Асқар Ақановпен бірлесіп киіз үй жасап шықты. Киіз үйлері, шиден тоқыған бұйымдары мен заттары да Наурыз мерекесінде еліміз бойынша өтетін «Шаңырақ» ғылыми жобалар байқауына қатысады.
Фарида БЫҚАЙ,
«Egemen Qazaqstan»
Павлодар облысы,
Қызылжар ауылы