Бейсенбі, 17 қаңтар 2013 7:37
Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев «Қазақстан-2050» Стратегиясы – қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» атты Жолдауында білім беру мен ғылымға да айрықша көңіл бөліп, алда атқарылар жұмыстарды жүйелеп берді. Елбасы айтты, ал оны жастарға жеткізу, елді үлкен мақсаттан туған істерге бағыттауға үлес қосу ортақ шаруа болмақ.
Бейсенбі, 17 қаңтар 2013 7:37
Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев «Қазақстан-2050» Стратегиясы – қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» атты Жолдауында білім беру мен ғылымға да айрықша көңіл бөліп, алда атқарылар жұмыстарды жүйелеп берді. Елбасы айтты, ал оны жастарға жеткізу, елді үлкен мақсаттан туған істерге бағыттауға үлес қосу ортақ шаруа болмақ.
Елбасының елімізде білім беру саласын дамыту туралы көтерген мәселелері мен берген тапсырмаларын жүзеге асыру жұмыстарына орай педагогика институттарына жүктелер шаруа аз емес. Себебі, білім бұлағы – мектеп үшін білікті мұғалімдер мен мамандарды негізінен педагогика институты даярлайды. Тәрбие негізі қаланатын мектепке дейінгі мекемелерді мамандармен педагогика институттары толық қамтамасыз етеді. Біздің Қостанай мемлекеттік педагогикалық институтында студенттерге білім беру сапасын барынша арттыру ісіне шетелдік оқу орындарымен жүргізіп отырған ықпалдастық жұмыстары өз көмегін тигізуде. Қазақта «үйрен, үйрен де жирен» деген ұғым бар. Министрліктің Халықаралық ынтымақтастықты дамыту жөніндегі ережесіне сай дүниежүзінің жиырмаға жуық жоғары оқу орындарымен іскерлік байланыс орнатып отырмыз. Ресей мен Францияның, Канада, АҚШ пен Түркияның жоғары оқу орындарымен байланыс нығайып келеді. Олардың бірінен біз болашақ ұстаз дайындаудың жаңа технологиясын алсақ, енді бірінен өз шәкірттеріміздің жұмысын дұрыс бағалаудың тәсілдерін үйренеміз. Алты жылдан бері институтта Француз мәдени орталығы жұмыс істейді. Осы орталық арқылы білім ордасына француздың тіл мамандары, суретші, композиторлары секілді өнер адамдары жиі келеді. Бұл студенттердің ой-өрісін, білім көкжиегін кеңейте түседі. Француз тіліне маманданып жүрген студенттерге тілдік ортада болуы үшін жазғы каникулын Францияда өткізуге мүмкіндік жасалады. Француздармен біздің ғылыми байланысымызды нығайтуға Францияның Қазақстандағы елшісі Жан Шарль Бертонэ мырза оң ықпал етуде. 2012 жылдың 30 наурызында Франция елшісі біздің институтымызда болып, студенттермен, ұстаздар ұжымымен кездесу өткізді.
Ағылшын тілі кафедрасының оқытушылары мен ғалымдары да тілдік ортамен тығыз байланыста жұмыс істеуге мән береді. Төрт жылдан бері АҚШ-тағы Бейбітшілік корпусының волонтерлерімен бірге жүргізген жұмыстардың нәтижесі айтарлықтай.
Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев «Қазақстан-2050» Стратегиясында уақыт талабының ерекше екендігін ескертті. Әлемдегі алдыңғы қатарлы лекке ілесу үшін жалпы білім алып қана қою аздық етеді. Сондықтан да Нұрсұлтан Әбішұлы: «Қазіргі әлемде жай ғана жаппай сауаттылық жеткіліксіз болып қалғалы қашан. Біздің азаматтарымыз үнемі ең озық жабдықтармен және ең заманауи өндірістерде жұмыс жасау машығын меңгеруге дайын болуға тиіс. Сондай-ақ, балаларымыздың, жалпы барлық жеткіншек ұрпақтың функционалдық сауаттылығына да зор көңіл бөлу қажет. Балаларымыз қазіргі заманға бейімделген болуы үшін бұл аса маңызды», деп атап көрсетті. Қазіргі заман талабының бірі – жас ұрпақтың барынша көп тіл білуі. Тілдерді меңгерген сайын өмірдің қай саласында болса да жас буынның өрісі кеңейеді. Президент сол үшін де үш тұғырлы тілді міндеттеп отыр. Бұл күнде балабақшада тәрбиеленіп жатқан бүлдіршіндер тақпақты қазақ, орыс және ағылшын тілдерінде мүдірмей жатқа айтады. Қай тілде білім беретін мектеп болса да үш тіл қатар жүргізіледі. Өзге ұлт өкілдерінің балалары мемлекеттік тілді меңгеруге тырысады, оның сыртында барлық оқушылардың ағылшын тілін меңгеруге деген ықыласы да күшті.
Студенттердің білімі мен ой-өрісін дамыту, іс-тәжірибесін молайтуға арналған шаралар педагогика, денешынықтыру және спорт кафедраларында да кең көлемде қолға алынған. Бұл салада олар Ресейдің мемлекеттік гуманитарлық университеті, Ресейдің Білім академиясы Урал бөлімшесінің ғылыми білім беру орталығымен бірлесе жұмыс істеуде.
Білікті, жан-жақты дамыған, жас ұрпаққа білім беру ісіне бүгінгі күн талабы тұрғысынан қарай алатын мамандар дайындау еліміздің даму талабы болып отыр. Студенттердің оқу бағдарламасымен шектелмей, ғылыми-зерттеу жұмыстарына бейімделуі болашақ маманды дамытып қана қоймай, оның кәсіби білігін көтеруде жақсы тәжірибе болып табылады. Осы бағытта биология ғылымдарының докторы Татьяна Брагинаның бастамасымен Наурызым мемлекеттік табиғи қорығының базасында Қазақстанның солтүстік өңірінің биологиялық саналуандығын зерттеу, Ресей Ғылым академиясы Урал бөлімшесі, сондай-ақ, осы академияның Урал ботаникалық бағымен бірлесе отырып, Қостанай мемлекетттік педагогикалық институты ғалымдары мен студенттері жинаған гербарийін әлемдік тізімге енгізу жөнінде жұмыстар ойдағыдай жүргізілуде.
Ағылшын тілі кафедрасының ұжымы Ресейдің Нижневартов мемлекеттік гуманитарлық университетімен бірлесіп, «Инновациядан күнделікті тәжірибеге» атты жобаны жүзеге асыруда. Бұл жоба бойынша біздің ғалымдар мен студенттер шет тілін оқытудың инновациялық технологиясын Қостанай қаласы мен Қостанай ауданында тіл үйренудің тәжірибесіне кеңінен енгізуді бастады. Ал педагогика кафедрасында «Шексіз үйрену» қазіргі заманғы педагогика орталығымен (Канада), Ресейдің Новосибирь, Челябі, Омбы мемлекеттік педагогикалық, Мәскеу мемлекеттік гуманитарлық университеттерімен бірлесіп, жас ұрпаққа білім мен тәрбие беру жөніндегі өзекті жобаларды жүзеге асырады. Мұның барлығына да студенттер белсене қатысады.
Біздің бүгінгі студенттеріміз – ертеңгі білікті мұғалімдер. Қазір мектептердің барлығы да компьютерлендірілген, интерактивті тақта да екінің бірінен табылады. Білім ошақтарының материалдық-техникалық базасы нығайған. Бірақ кемеңгер ағартушы Ыбырай Алтынсарин айтқандай, «мектептің жүрегі – мұғалім». Мұғалім біліктілігін, оның балаға берер білімі мен жылуын ешқандай да компьютер алмастыра алмайды. Оның үстіне қазір ауылшаруашылығындағы өзгерістерге, ішкі көші-қон қозғалысына байланысты ауылдағы мектептерде бала саны азайып кетті. Қостанай облысында шағын жинақты мектептердің саны 451, яғни барлық жалпы білім беретін мекемелердің 77,5 пайызын құрап отыр. Мұның өзі мұғалімдерге өз мамандығының сыртында тағы бір мамандықты меңгеруге, үш тұғырлы тіл межесінен шыға білуге мәжбүр етеді. Жалпы, ауыл мектептері мұғалімдерінің біліктілігін арттыру, олардың қызметтен қол үзбей жүріп білім алуды сырттай оқу бөлімінде жалғастыруын қамтамасыз ету үшін біздің институтта «Е-learning» электрондық оқытуды тиімді ұйымдастыру мақсатында on-line режімінде әртүрлі пәндер бойынша бейнеконференциялар, әдістемелік семинарлар өткізіледі. 2012 жылдың 1 қыркүйегінен сырттай оқыту бөлімінде қашықтықтан оқыту технологиялары енгізіліп, «Қашықтықтан оқыту орталығы» құрылды, электронды журнал, институттың ақпараттық порталы белсенді жұмыс істейді.
Нұрсұлтан Әбішұлы «Қазақстанның әлеуметтік жаңғыртылуы: Жалпыға Ортақ Еңбек Қоғамына қарай 20 қадам» атты мақаласында «Оқу-тәрбие үдерісінің тарихи білім сынды маңызды ісі жеке тұлғаның, азамат пен патриоттың қалыптасуы міндеттерін шешуге атымен бейімделмегендігін» атап көрсеткен болатын. Сонымен бірге, «оқушыларға қазірдің өзінде қажетті инновациялық курстар жоқ. Мысалы, өте көкейкесті болып табылатын «Қазақстан құқығы» (оның болмауы жастардың құқықтық нигилизмі мен сауатсыздығына соқтырады), «Өлкетану» (туған жерге махаббат отаншылдықтың негізі ғой), жеке табысқа жетудің, жеке тұлғаның әлеуметтенуінің әдістемесі сынды «Акмеология» сияқты пәндер қайда?» деген еді. Аталған тапсырмаларға сәйкес, Қостанай мемлекеттік педагогикалық институтында жеке тұлғаның дамуы аспектілерінің ерекшеліктерін айқындауға арналған «Акмеология және өзін өзі жетілдіру» курсы жүргізіледі. «Тарих» мамандығы бойынша білім алатын 1 курс студенттері үшін «Қостанай облысының тарихы», «Құқық және экономика негіздері» мамандықтары үшін «Қазақстан Республикасының құқығы» атты элективті курстар енгізілді.
Жаңа стратегияда жоғары оқу орындарындағы оқудың екінші курсынан бастап кәсіпорындардағы міндетті өндірістік тәжірибені заңнамалық тұрғыдан бекіту тапсырылып отыр. Қостанай мемлекеттік педагогикалық институтында 2010 жылғы мемлекеттік стандарттарға сәйкес студенттердің үздіксіз тәжірибеден өтуі көзделген. 1 және 2 курс студенттері оқу мекемелерінің әртүрлі нысандарында (балабақша, балалар шығармашылығы, коррекциялық мектептерде, «Қостанай дарыны» орталығында, «Ровесник» педагогикалық отрядында, қосымша білім беру орталықтарында, жалпы білім беретін барлық мектептерде, балалар-жасөспірімдер спорт мектептерінде) оқу-тәрбие үдерісімен танысу, сынып жетекшісінің жұмысына ену, жеке адаммен, ұжыммен психологиялық жұмыс жасауға дайындау, психологиялық диагностика, психологиялық мінездеме жасауға дағдылар қалыптастырылады.
Әрі қарай 3 және 4 курс студенттері өндірістік тәжірибе барысында, яғни мектептерде тәжірибе жүзінде жетекші басшылығымен жеке өзі сабақ бере бастайды, яғни дайын мұғалім болып шығуға барлық жағдайлар қарастырылған. Өндірістік тәжірибе бағасы студенттің оқу үлгерімі туралы құжаттарға енгізіледі.
Ғұлама Әбу Насыр әл-Фарабидің: «Тәрбиесіз берген білім – адамзаттың қас жауы» деген сөзі бар. Бабамыздың ешқашан өзектілігін жоймайтын бұл қанатты сөзі білім ордаларының алдымен адам, сосын маман даярлау міндетін бүгінгі күні де еселей түседі. Өз мамандығын игеріп, мектепке баратын болашақ ұстаздар, халқымыз айтқандай, сегіз қырлы, бір сырлы болуы керек. Ұстаз қазіргі заманғы толқыны күшті ақпараттардан хабардар болуымен қатар, ол өнерден де, спорттан да құралақан емес, жан-жақты болғанда ғана оқушы алдындағы тұлғасы биіктей түседі. Сонда ғана алдында мөлдіреп отырған баланы білімге, өмірге ынталандыра алады. Бұл орайда Қостанай педагогика институтындағы ақпараттық-танымдық «Көкжиек», «Саяхат» өлкетану, «Балауса» поэзиялық, «Парасат» дебаттық, КВН, «Әдебиет мүйісі» сияқты үйірмелерін айтсам да жеткілікті. Спортқа кеңінен орын берілген.
Дамуы әлемдік деңгейде мойындалған кез келген мемлекеттің басты байлығы – адам капиталы. Елдің экономикалық дамуын қамтамасыз ететін адам, ал әлеуметтік жағдайдың да барлығы адам үшін жасалады. Жастар тиянақты білім алғанда ғана Қазақстанның экономикалық және әлеуметтік даму ырғағының іргетасы берік болады және өзімізді ұлт ретінде бекіте түсеміз.
Қуат БАЙМЫРЗАЕВ,
Қостанай мемлекеттік педагогикалық
институтының ректоры, география
ғылымдарының докторы, профессор.
ҚОСТАНАЙ.